Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται (1980)

ΣΥΝΟΨΗ

Η Γαλαξιακή Αυτοκρατορία, με υπέρμαχο τον Νταρθ Βέιντερ, καταδιώκει τον Λουκ Σκάιγουοκερ και την Επαναστατική Συμμαχία. Κι ενώ ο Βέιντερ κυνηγά τους φίλους του Λουκ, ανάμεσά τους και τους Χαν Σόλο, πριγκίπισσα Λέια, αυτός μελετά τη Δύναμη με τον δάσκαλο Τζεντάι Γιόντα. Όταν όμως ο Βέιντερ αιχμαλωτίσει τους φίλους του Λουκ, ο Σκάιγουοκερ πρέπει ν’ αποφασίσει αν θα ολοκληρώσει την εκπαίδευση του και να γίνει Τζεντάι ή αν θα πρέπει ν’ αντιμετωπίσει τον Βέιντερ και να σώσει τους συντρόφους του.

Σκηνοθεσία:

Irvin Kershner

Κύριοι Ρόλοι:

Mark Hamill … Luke Skywalker

Harrison Ford … Han Solo

Carrie Fisher … πριγκίπισσα Leia Organa

Billy Dee Williams … Lando Calrissian

David Prowse … Darth Vader

James Earl Jones … Darth Vader (φωνή)

Anthony Daniels … C-3PO

Kenny Baker … R2-D2

Peter Mayhew … Chewbacca

Frank Oz … Yoda (φωνή)

Jeremy Bulloch … Boba Fett

Alec Guinness … Ben Obi-Wan Kenobi

Clive Revill … ο αυτοκράτορας (φωνή)

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Leigh Brackett, Lawrence Kasdan

Στόρι: George Lucas

Παραγωγή: Gary Kurtz

Μουσική: John Williams

Φωτογραφία: Peter Suschitzky

Μοντάζ: Paul Hirsch

Σκηνικά: Norman Reynolds

Κοστούμια: John Mollo

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: The Empire Strikes Back
Ελληνικός Τίτλος: Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται
Εναλλακτικός Τίτλος: Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Star Wars Universe: η πλήρης λίστα ταινιών

Σεναριακή Πηγή

Χαρακτήρες franchise: Star Wars του George Lucas.

Κύριες Διακρίσεις

Όσκαρ ήχου και ειδικό βραβείο για ειδικά εφέ. Υποψήφιο για μουσική και σκηνικά.
Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα μουσικής.
Βραβείο Bafta μουσικής. Υποψήφιο για σκηνικά και ήχο.

Παραλειπόμενα

Πέμπτο επεισόδιο της “Skywalker saga” και δεύτερο της ορίτζιναλ τριλογίας.
Μετά την ανέλπιστα μεγάλη επιτυχία του πρώτου μέρους, ο George Lucas ήθελε να γίνει ολότελα ανεξάρτητος από τη βιομηχανία του Χόλιγουντ, και προτίμησε να χρηματοδοτήσει την ταινία με 33 εκατομμύρια δολάρια από δάνεια και τα ήδη υπάρχοντα κέρδη του. Αυτό ήταν ενάντια στις κατεστημένες αρχές του Χόλιγουντ, αλλά του έδινε απόλυτο δημιουργικό έλεγχο. Κι όμως, επέλεξε να μην το σκηνοθετήσει ο ίδιος, αλλά να αφοσιωθεί στα καθήκοντα του ως παραγωγός και αφεντικό της εταιρίας εφέ ILM. Η κρίσιμη καρέκλα δόθηκε στον Irvin Kershner, τον οποίο ο Lucas είχε καθηγητή USC School of Cinematic Arts. Αρχικά ο Kershner αρνήθηκε, πιστεύοντας ότι ένα σίκουελ δεν μπορούσε να πιάσει την ποιότητα και την αυθεντικότητα της ορίτζιναλ ταινίας, αλλά ο μάνατζερ του απαίτησε να αποδεχτεί.
Στο πρώτο σενάριο που γράφτηκε, ο Βέιντερ δεν είναι πατέρας του Λουκ, αλλά ο πατέρας αποκαλύπτεται στον γιο του ως φάντασμα. Ο Lucas απογοητεύτηκε με αυτό το πρώτο σενάριο της Leigh Brackett, αλλά πριν προλάβει να το συζητήσει μαζί της, η Brackett έφυγε έξαφνα από τη ζωή. Το δεύτερο δοκιμαστικό σενάριο γράφτηκε από τον ίδιο τον Lucas, και χρησιμοποιούσε ως τίτλο για πρώτη φορά τη λέξη “επεισόδιο”. Έγραφε όμως “επεισόδιο ΙΙ”. Σε αυτό ο Βέιντερ γίνεται πατέρας του Λουκ, και διαμορφώνονται οι σχέσεις ανάμεσα στους Τζεντάι.
Για τη μεγάλη μάχη στον Χοθ, ζωγραφίστηκαν τεράστιες μακέτες ντεκόρ, και έγινε χρήση stop-motion-animation.
Για την κατασκευή του Γιόντα, ο μακιγιέρ Stuart Freeborn είχε ως πρότυπο το δικό του πρόσωπο και τις ρυτίδες του Albert Einstein.
Τα περισσότερα γυρίσματα έγιναν σε ΗΠΑ και Μεγ. Βρετανία, ενώ για εξωτερικά πλάνα του Χοθ το συνεργείο ταξίδευσε στη Νορβηγία.
Η Συννεφούπολη είναι άμεση επιρροή από τα κόμικ του Φλας Γκόρντον, αγαπημένα του Lucas από παιδί.
Ο Mark Hamill χρειάστηκε να χτυπήσει 16 φορές το κεφάλι του στην οροφή της καλύβας του Γιόντα, πριν ο σκηνοθέτης ικανοποιηθεί με τη σκηνή.
Ο David Prowse δεν γνώριζε ότι ο Λουκ είναι γιος του Βέιντερ, μέχρι που είδε την ταινία! Φυσικό ήταν να θυμώσει, αλλά ο Lucas τού είπε ότι θα ερμήνευε λανθασμένα αν το γνώριζε. Ο δε James Earl Jones, που απάγγειλε την ατάκα, πίστευε ότι ο Βέιντερ έλεγε ψέματα στον Λουκ, μέχρι που διάβασε το σενάριο του τρίτου μέρους.
Πρώτη ταινία στην ιστορία που έκανε χρήση ήχου 5.1 surround.
Οι κριτικοί της εποχής δεν εγκωμίασαν αυτό το δεύτερο κεφάλαιο, θεωρώντας το κατώτερο του πρώτου. Αυτό με τα χρόνια όχι μονάχα ανατράπηκε, αλλά πλέον αυτή θεωρείται η ποιοτικότερη ταινία της σειράς.
Και πάλι το εμπορικό στοίχημα απέδωσε για τον Lucas, αφού με μπάτζετ 18 εκατομμύρια δολάρια, έβγαλε 538,4.
Στη Special Edition του 1997 προστέθηκαν επιπλέον 3 λεπτά, πέρα από τη νέα ψηφιακή επεξεργασία.

Μουσικά Παραλειπόμενα

Εδώ ακούγεται για πρώτη φορά το The Imperial March (Darth Vader’s Theme), που έγραψε μουσική ιστορία.

ΚΡΙΤΙΚΗ #1

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 31/3/2009

Δεν έχουμε μονάχα το σκοτεινότερο από τα έξι μέρη του Πολέμου των Άστρων, αλλά και το καλύτερο όλων. Ο χρυσός ερασιτεχνισμός του Lucas έχει ανδρωθεί μέσα σε μόλις τρία χρόνια και τα μικρολάθη εξαλείφονται τελείως. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε κάποια ανανέωση στη μυθολογία, ίσα-ίσα, απλά η λέξη «γοητεία» εξυψώνεται και αγγίζει τα άστρα…

Η ταινία μπαίνει γρήγορα στη δράση. Η μάχη του Χοθ έχει στοιχεία από την μάχη της παγωμένης λίμνης του Αλεξάντερ Νέφσκι του Sergei Eisenstein. Οι επιβλητικοί τέκτονες ιππότες έχουν πλέον ντυθεί στα λευκά, και ακόμα χειρότερα, επικρατούν κατά κράτος. Τα θεόρατα σκάφη εδάφους των αυτοκρατορικών έχουν την αίγλη μιας Μετρόπολις. Διεκδικούν την έννοια του ανίκητου, περισσότερο από ό,τι έχει δει το σινεμά ως τότε.

Από την γη στον ουρανό. Η ιστορία σπάει σε δύο κομμάτια και εξελίσσεται τόσο με την εκπαίδευση του Λουκ, όσο με την περιπέτεια στη Συννεφούπολη. Έκτοτε η εκπαίδευση στον εμπορικό κινηματογράφο αλλάζει διάσταση. Ο ήρωας ενηλικιώνεται δίπλα σε ένα γέρικο πλασματάκι, που αμφισβητεί τις έννοιες μέγεθος, δυνατότητα, ρεαλισμός. Αντί αυτών αντιπαραβάλει τον αιθέρα (χαμένος στο σινεμά αυτός ο αρχαιοελληνικός όρος), τη δύναμη του νου, την αυτοπεποίθηση. Οι φίλοι του θα μπορέσουν να βρουν βοήθεια μονάχα αν αυτός ξεπεράσει τους φόβους μιας ολόκληρης ύπαρξης. Αυτό που ονομάζεται στα βίντεο-γκέιμ «βαθμός δυσκολίας», έχει βρει εδώ την πεμπτουσία του.

Η τραγωδία ελίσσεται και κάνει τις σαπουνόπερες να αλλάξουν μορφή για πάντα. Τα δάνεια από το σινεμά του Akira Kurosawa θέλουν τον ήρωα να είναι απόγονος του απόλυτου κακού. Ή, μήπως, το απόλυτο κακό είναι πρόγονος του καλού; Το φινάλε δεν κάνει καμία χάρη. Πρέπει να κάνεις υπομονή τρία χρόνια για να αποκαταστήσεις την εμπιστοσύνη σου στη δύναμη της καλοσύνης. Ακόμα και αν δεν υπάρχει άνθρωπος που θα στοιχηματίσει εναντίον της, ένα σφίξιμο στο στομάχι συνοδεύει τους αγαπημένους μας ήρωες στην απόγνωση. Ο Πόλεμος των Άστρων δεν είναι πλέον στα χέρια του Lucas, αλλά του Σαίξπηρ…

Η ιστορία συνεχίζει να γράφεται, και σκηνές σαν και τη μονομαχία του Λουκ με τον Βέιντερ ανάγονται σε θαύματα εμπορικής κουλτούρας. Ο Lucas παίρνει κάποια χρηματικά δάνεια, μαζεύει τα κέρδη από το πρώτο μέρος και νιώθει πιο ανεξάρτητος από ποτέ. Τα κέρδη του είναι και πάλι μεγάλα, που θα συνδυαστούν με μια μεγαλύτερη κριτική αποδοχή, έστω και εν καιρώ. Ο John Williams, από τους πολλούς σταθερούς συνεργάτες της σειράς, συνθέτει το Imperial March, ένα μουσικό θέμα για την αυτοκρατορία, που μπορεί να μην περνάει σε δημοτικότητα το βασικό θέμα των ταινιών, είναι όμως το μαγευτικότερο της σειράς. Εδώ ο χαρακτήρας του Νταρθ Βέιντερ θα πάρει λατρευτικές διαστάσεις και θα ανακηρυχτεί ο δημοφιλέστερος κακός του κινηματογράφου. Ένα τρίτο μέρος που έρχεται δεν χαλάει σε τίποτα την τριλογία, ακόμα και που ο Lucas έχει τυφλωθεί τόσο από το χρήμα, που κάνει πολλές χάρες στις ηλικίες που τράβηξε περισσότερο το franchise του: τα παιδιά…

Βαθμολογία:

ΚΡΙΤΙΚΗ #2

Κριτικός: Νίκος Ρέντζος
Έκδοση Κειμένου: 19/12/2015

Τρία χρόνια μετά την τεράστια επιτυχία της πρώτης ταινίας του Πολέμου των Άστρων, το παραμύθι του Τζορτζ Λούκας επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη με τη συνέχειά του και αυτή τη φορά είναι σκοτεινό και ακόμα καλύτερο, ακόμα πιο μαγευτικό!

Ο Λούκας παραδίδει τη σκηνοθετική καρέκλα στον Έρβιν Κέρσνερ, τη συγγραφική του πένα στους Λόρενς Κάσνταν και Λι Μπράκετ και το αποτέλεσμα είναι μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Ο Κέρσνερ οδηγεί το δεύτερο αυτό φιλμ σε πιο ενήλικα μονοπάτια, το κάνει σκοτεινό και χρησιμοποιεί όσο καλύτερα μπορεί τους ηθοποιούς του, τα εφέ και το σαφώς πιο ώριμο σενάριο των Κάσνταν και Μπράκετ. Από την αρχή μέχρι τους τίτλους τέλους το Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται είναι μια άψογα δεμένη ταινία, ένα επιβλητικό υπερθέαμα, που δεν αφήνει χώρο για κενά. Η σκηνοθεσία του Κέρσνερ εστιάζει στη δράση αλλά δεν αφήνει τους χαρακτήρες του εκτεθειμένους. Δεν αφήνει τα πρωτοποριακά για την εποχή εφέ να επισκιάσουν τους ενδιαφέροντες χαρακτήρες των ηρώων του αλλά φτιάχνει το απόλυτο μείγμα. Εφέ, δράση, σενάριο, ερμηνείες σε απόλυτη ισορροπία. Ό,τι έλειπε από το πρώτο φιλμ, εδώ υπάρχει πια και αυτή η ισορροπία συστατικών είναι που κάνει το φιλμ μέχρι σήμερα γοητευτικό.

Το σενάριο των Κάσνταν και Μπράκετ είναι σαφώς καλύτερο από αυτό του Λούκας. Οι ατάκες που δίνονται στους ηθοποιούς είναι πιο αποτελεσματικές, ενώ οι χαρακτήρες εδώ είναι ολοκληρωμένοι, με τον Νταρθ Βέιντερ να είναι πια ο απόλυτος κακός και το χαρακτήρα του Γιόντα να κλέβει την παράσταση, με το πόσο καλογραμμένος είναι. Ο Γιόντα εμφανίζεται για πρώτη φορά στην οθόνη μας ως μια αστεία μαριονέτα (το CGI ευτυχώς δεν υπήρχε το 1980) και στην πορεία ανακαλύπτουμε ότι τον αντιμετωπίζουμε πια ως ολοζώντανο χαρακτήρα. Ένα χαρακτήρα που σου μένει για πάντα στη μνήμη. Ο τρόπος που αποδίδει φωνητικά τον Γιόντα ο σκηνοθέτης Φραν Οζ είναι ιδανικός. Είναι ένα πλάσμα βγαλμένο από τα παραμύθια, που αποκαλύπτει τεράστια σοφία και με την παρουσία του ζεσταίνει τις καρδιές μας.

Στο άλλο άκρο έχουμε τον σκοτεινό άρχοντα της Αυτοκρατορίας, Νταρθ Βέιντερ. Αν ο Γιόντα ζεσταίνει τις καρδιές μας, ο Βέιντερ είναι αυτός που τις παγώνει. Κρυμμένος πίσω από τη τρομακτική μαύρη κάσκα του, ο Βέιντερ εδώ μεταμορφώνεται στο ίδιο το “κακό”. Κανένας οίκτος για κανέναν. Αν ανήκεις στη φρουρά του Βέιντερ, ξέρεις ότι αρκεί ένα λάθος για να χάσεις τη ζωή σου. Σε αυτό το δεύτερο φιλμ του Star Wars, εξαφανίζεται οτιδήποτε θα μπορούσε να κάνει τον Βέιντερ ανθρώπινο.

Από το υπόλοιπο καστ ξεχωρίζει για άλλη μια φορά ο Χαν Σόλο του Χάρισον Φορντ, ο οποίος εδώ είναι ακόμα πιο κεφάτος και ενεργητικός, ενώ μας χαρίζει την καλύτερη ίσως ατάκα της τριλογίας, όταν τη στιγμή που η Λέια του λέει πως τον αγαπά, αυτός απαντά: “Το ξέρω!”. Ο Μαρκ Χάμιλ ως Λουκ Σκάιγουοκερ είναι και αυτός καλύτερος ενώ συμμετέχει στις πιο δυνατές σκηνές του φιλμ. Οι εκπαίδευση από τον Γιόντα αλλά και η μονομαχία του με τον Βέιντερ, μπαίνουν στη λίστα των κλασικών πλέον σκηνών του κινηματογράφου. Στα ίδια καλά επίπεδα κινείται και η Κάρι Φίσερ, με τη χημεία της με τον Φορντ να είναι εξαιρετική.

Με έναν ικανότατο σκηνοθέτη να καθοδηγεί το συνεργείο, με ένα πολύ δυνατό σενάριο και με ειδικά εφέ χρόνια μπροστά, το Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται κάθεται εδώ και χρόνια στον θρόνο των ταινιών του Πολέμου των Άστρων. Σφιχτοδεμένο μοντάζ, γρήγορος ρυθμός, χαρακτήρες με ουσία και μια από τις πιο απρόσμενες αποκαλύψεις που έζησαν οι κινηματογραφόφιλοι της εποχής. Μην δείτε τα πρίκουελ, αν θέλετε να ζήσετε το μεγαλείο αυτής της επικής ταινίας. Είναι η μόνη συμβουλή που μπορώ να σας δώσω και ελπίζω να σας πρόλαβα.

Βαθμολογία: