Τα Πνεύματα του Ινισέριν (2022)

ΣΥΝΟΨΗ

Το 1923, σε ένα απόμερο νησί της Ιρλανδίας, δύο καρδιακοί φίλοι, ο Παντράικ και ο Κολμ, βρίσκονται σε αδιέξοδο όταν ο Κολμ ξαφνικά αποφασίζει να διακόψει τη φιλία τους. Ένας εμβρόντητος Παντράικ, με τη βοήθεια της αδερφής του, της Σιόμπαν, και ενός προβληματικού νεαρού, του Ντομινίκ, προσπαθεί να αποκαταστήσει τη σχέση, αρνούμενος να αποδεχθεί το «όχι» ως απάντηση. Εντούτοις, οι επανειλημμένες προσπάθειες του Παντράικ το μόνο που καταφέρνουν είναι να ενισχύσουν την απόφαση του πρώην φίλου του, και όταν ο Κολμ του δίνει ένα απεγνωσμένο τελεσίγραφο, τα γεγονότα κλιμακώνονται τάχιστα με συνταρακτικές συνέπειες.

Σκηνοθεσία:

Martin McDonagh

Κύριοι Ρόλοι:

Colin Farrell … Padraic Suilleabhain

Brendan Gleeson … Colm Doherty

Kerry Condon … Siobhan Suilleabhain

Barry Keoghan … Dominic Kearney

Pat Shortt … Jonjo Devine

Gary Lydon … Peadar Kearney

Pat Shortt … Jonjo Devine

David Pearse … ο ιερέας

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Martin McDonagh

Παραγωγή: Graham Broadbent, Peter Czernin, Martin McDonagh

Μουσική: Carter Burwell

Φωτογραφία: Ben Davis

Μοντάζ: Mikkel E.G. Nielsen

Σκηνικά: Mark Tildesley

Κοστούμια: Eimer Ni Mhaoldomhnaigh

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: The Banshees of Inisherin
Ελληνικός Τίτλος: Τα Πνεύματα του Ινισέριν

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου αντρικού ρόλου (Colin Farrell), δεύτερου αντρικού ρόλου (Brendan Gleeson και Barry Keoghan), δεύτερου γυναικείου ρόλου (Kerry Condon), αυθεντικού σεναρίου, μουσικής και μοντάζ.
Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (κωμωδία/μιούζικαλ), πρώτου αντρικού ρόλου (Colin Farrell) σε κωμωδία/μιούζικαλ, και σεναρίου. Υποψήφιο για σκηνοθεσία, δεύτερο αντρικό ρόλο (Brendan Gleeson), δεύτερο γυναικείο ρόλο (Kerry Condon) και μουσική.
Υποψήφιο για Bafta καλύτερης ταινίας, καλύτερης βρετανικής ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου αντρικού ρόλου (Colin Farrell), δεύτερου αντρικού ρόλου (Brendan Gleeson και Barry Keoghan), δεύτερου γυναικείου ρόλου (Kerry Condon), σεναρίου, μουσικής και μοντάζ.
Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βενετίας. Βραβείο αντρικής ερμηνείας (Colin Farrell) και σεναρίου.

Παραλειπόμενα

Αρχικά ήταν να τιτλοφορηθεί The Banshees of Inisheer, και να αποτελέσει το τρίτο μέρος της θεατρικής τριλογίας του McDonagh, γνωστής ως Aran Islands Trilogy. Ο δημιουργός του όμως αποφάσισε με αυτό να επιστρέψει στον κινηματογράφο. Αυτό αποτέλεσε και την επιστροφή του σε ιρλανδικά εδάφη από το 2004 και μια μικρού μήκους ταινία του (Six Shooter), ενώ κατά τα γυρίσματα βρήκε ευκαιρία να περάσει κι αρκετό χρόνο με τους γονείς του.
Επιστροφή του Martin McDonagh στη μεγάλη οθόνη μετά από 5 χρόνια, επανενώνοντας το πρωταγωνιστικό δίδυμο της πρώτης του σκηνοθετικής δουλειάς, του Αποστολή στην Μπριζ.
Τα γυρίσματα έγιναν στην κομητεία Μάγιο της βορειοδυτικής Ιρλανδίας, και συγκεκριμένα στη νήσο Άρτσιλ. Επειδή όμως δεν είχε κατατεθεί κάποιο πλάνο στην κομητεία με βάσει τα γυρίσματα, η παμπ -που δημιουργήθηκε για το φιλμ- χρειάστηκε να κατεδαφιστεί μετά το πέρας τους.
Όλα τα πουλόβερ που φορούν οι ηθοποιοί ράφτηκαν από έναν γηραιό άντρα ειδικά για την ταινία, και μάλιστα ανά δύο κομμάτια από το καθένα. Παρόλα αυτά, ο άντρας αυτός δεν εμφανίστηκε ποτέ στα γυρίσματα.
Η σχέση του Colin Farrell με τα ζώα στα γυρίσματα πέρασε από διάφορες περιπέτειες. Πρώτον, το μικρό γαϊδαράκι τον κλώτσησε καθώς το τάιζε, ο σκύλος τον δάγκωσε, ενώ το άλογο του κάρου προσπάθησε να τους παρασύρει στον ωκεανό…
Το Banshee είναι η αγγλική ορολογία του ιρλανδικού “bean sí” που σημαίνει “νεραϊδο-γυναίκα”. Ως πνεύμα στους μύθους της περιοχής αφορά αυτή που αναγγέλλει τον θάνατο σε μια οικογένεια. Το δε Inisherin είναι μια καθαρά μυθοπλαστική τοποθεσία.
Το αρχαίο γαελικό όνομα Pádraic Súilleabháin είναι αυτό που στη Βρετανία θα μεταλλαχθεί αργότερα σε Patrick Sullivan.
Το πόνι Minnie “ερμηνεύει” τη Minnie, η γαϊδαρούλα Jenny την Jenny, αλλά ο σκύλος Morse μετονομάστηκε σε Sammy.
Την πρεμιέρα στο φεστιβάλ Βενετίας ακολούθησε ένα 15λεπτο όρθιο χειροκρότημα από το κοινό, που ήταν και το μακρύτερο για την 79η διοργάνωση.

Μουσικά Παραλειπόμενα

Το ομώνυμο τραγούδι που ακούμε από τον Brendan Gleeson είναι μια δική του σύνθεση. Ο ηθοποιός είχε συμμετοχή και στον σχεδιασμό της εκτέλεσης των παραδοσιακών τραγουδιών, ενώ είναι και άριστος γνώστης του βιολιού.
Εκτός από τα ορίτζιναλ θέματα, για τα οποία ο σκηνοθέτης επέμεινε να μη βασίζονται πάνω στην παραδοσιακή ιρλανδική μουσική, ακούγονται μελωδίες από Carl Orff, Pietro Mascagni και Johannes Brahms.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Ρωμανός Αναστασίου
Έκδοση Κειμένου: 6/2/2023

Πριν ειπωθεί οτιδήποτε, πρέπει κανείς να ξέρει πως όσο λιγότερα γνωρίζει για τα Πνεύματα του Ινισέριν πριν τα δει, τόσο πιο ικανοποιητική θα είναι η θέασή τους -όχι λόγω ύπαρξης φθηνών «Shyamalanesque» πλοτ-τουιστ ή της ενστικτώδους απέχθειας απέναντι στη φιλμική ιεροσυλία ονόματι “σπόιλερ”. Αντιθέτως, αξίζει κανείς να κάνει το άλμα πίστης του να μπει σε μια κινηματογραφική αίθουσα με δεμένα τα μάτια, έτσι ώστε να δώσει στον Martin McDonagh την εμπιστοσύνη που του αναλογεί και την ευκαιρία να ξεδιπλώσει μια τόσο ιδιαίτερη ιστορία χωρίς την τροχοπέδη τού να αποσπάται κανείς από ανακριβείς περιγραφές ή άστοχες προσδοκίες -παίρνοντας ως δεδομένο, φυσικά, τον ήδη εντυπωσιακά ανεβασμένο πήχη που έχει θέσει ο ίδιος ο σκηνοθέτης για τον εαυτό του με την ποιότητα των προηγούμενων δουλειών του.

Είναι λοιπόν νομιμοποιημένο να αναμένεται μια μαεστρικά δομημένη μαύρη κωμωδία που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σεμινάριο διαχείρισης κωμικοτραγικού τόνου, χωρίς να σκοντάφτει ούτε στο ελάχιστο στο βεβιασμένα δραματικό ή στο άστοχα κωμικό. Είναι επίσης αναμενόμενο κανείς να επιθυμεί να δει χαρακτήρες σμιλεμένους σε θαυμαστό βάθος, ικανούς να αναπηδήσουν απ’ τη σελίδα και την οθόνη πολύπλευροι και μαγνητιστικοί, τόσο χάρη στην πένα του McDonagh όσο και στη σκηνοθετική του ικανότητα με τους ηθοποιούς του -ο Colin Farrell και ο Brendan Gleeson συγκεκριμένα αποδείξαντες τις λαμπρές δυνατότητες της χημείας τους, τόσο μεταξύ τους όσο και με τον σκηνοθέτη στο εξαιρετικό “Αποστολή στη Μπριζ”. Τέλος, δύσκολο κανείς να μην περιμένει μια παραδειγματικά ατμοσφαιρική μίξη που προσφέρει η τεχνική αρτιότητα τόσο της ηχοληψίας, της φωτογραφίας και των κουστουμιών, όσο ταυτόχρονα με μια λιτή και προσεγμένη μουσική επένδυση του επανειλημμένα φανταστικού Carter Burwell.

Όλα τα παραπάνω, που έχουν καταλήξει ως συνώνυμα μιας παραγωγής του, μπορεί κανείς αναμφίβολα να τα βρει στο ζενίθ τους στα Πνεύματα του Ινισέριν. Η μίξη των καταβολών του McDonagh ως θεατρικός συγγραφέας με την κινηματογραφική του ματιά γίνεται για άλλη μία φορά απρόσκοπτα, με τον έμφυτο περιορισμό της τοποθεσίας και τη θεατρική δωρικότητα του κεντρικού κόνσεπτ που δένει την ταινία να συμπληρώνεται τέλεια από τη στοιχειωτική και ταυτόχρονα αποπνικτική απόδοση της ομορφιάς της ιρλανδικής επαρχίας από τον φωτογράφο Ben Davis. Όπως στην προαναφερθείσα “Αποστολή στη Μπριζ”, αναδεικνύεται εντυπωσιακά η ικανότητα ουσιαστικής εκμετάλλευσης του τοπίου για την ιδανική θεμελίωση της δραματουργίας της ταινίας, και την ώσμωση των ιδιαίτερων συστατικών του χρόνου και του τόπου στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων που -στην προκειμένη περίπτωση- κατοικούν σε αυτόν. Έχοντας «θέσει τη σκηνή» με τόση προσοχή, ο σεναριογράφος ισορροπεί σε αυτή μια τόσο ξεκαρδιστική όσο και σπαρακτική μελέτη των βαθών της κατάστασης που έχει δημιουργήσει, στις πλάτες ενός μοντάζ που ενορχηστρώνει και δίνει ρυθμό με την ιδανική ακρίβεια του μετρονόμου.

Η λεπτότητα του κόμβου των στοιχείων αυτών δεν υφαρπάζεται ούτε για μία στιγμή από τη βαρύγδουπη αυταρέσκεια που κάλλιστα θα ισοπέδωνε την ταινία στα χέρια ενός λιγότερο ικανού δημιουργού. Αντιθέτως, η φαινομενική απλότητα της διαχείρισης του McDonagh είναι που επιτρέπει σε μια τόσο ευρεία γκάμα συναισθημάτων και σκέψεων να ξεδιπλωθούν όσο εκτυλίσσεται, που στη ρίζα της θα μπορούσε να θεωρηθεί οριακά αρχετυπική. Οι πολιτικές, φιλοσοφικές και διαπροσωπικές διερωτήσεις που τόσο συχνά μαραζώνουν και ποδοπατούνται από κραυγαλέα και εξουθενωτική διαχείριση, ανθίζουν εδώ εντελώς αβίαστα στα συμφραζόμενα μιας πολύ παραπάνω από άρτια ειπωμένης ιστορίας που αναμφίβολα αξίζει επανειλημμένες θεάσεις στην αίθουσα.

Βαθμολογία: