Tenet

Κριτικός: Σπύρος Δούκας

Έκδοση Κειμένου: 24/8/2020

Αν υπάρχει ένα πρόβλημα με τον Christopher Nolan, είναι ότι πλέον όλοι ξέρουν ποιος είναι. Στο μεγαλύτερο μέρος της μέχρι τώρα πορείας του είναι κάτι επακριβώς ενδιάμεσο μεταξύ δημιουργού και «ψυχρού εκτελεστή». Έχει ένα όραμα μεγάλης κλίμακας, που είναι μεν αυθεντικό και προσωπικό, αλλά ταυτόχρονα έχει τεράστια απήχηση στον μέσο θεατή, μάλλον χωρίς ιδιαίτερους συμβιβασμούς από δημιουργικής πλευράς. Κι ενώ μέχρι τώρα κατάφερνε με αξιοθαύμαστη επιτυχία να συνδυάζει το καλλιτεχνικό όραμα με το εμπορικό appeal, έφτασε η ώρα να μας απογοητεύσει.

Καταρχάς, το πολυαναμενόμενο Tenet αποδεικνύεται ακριβώς αυτό που φαινόταν εξαρχής ότι θα ήταν: ένα ακόμα μεγαλόπνοο νολανικό έργο, με όλα τα στοιχεία που έχουμε συνηθίσει. Πολύπλοκο, καλογραμμένο σενάριο που ξεκινάει με μια ευφυή σύλληψη και χτίζει με δεξιοτεχνία την πλοκή γύρω από αυτήν, καταιγιστική καλοσκηνοθετημένη δράση που διανθίζεται με ενδιαφέροντα οπτικά ευρήματα, εκτενείς ψευδοεπιστημονικές περιγραφές που αναλύουν κι επεξηγούν την κεντρική σεναριακή ιδέα, και μια σύντομη εμφάνιση του Michael Caine.

Ως εδώ καλά, με μοναδική ένσταση το γεγονός ότι ο Nolan, από την εποχή του Inception, δεν δείχνει να θέλει να ωριμάσει δημιουργικά. Όσο εντυπωσιακές και καινοτόμες κι αν φαντάζουν οι ιδέες του, στην πράξη ακολουθεί μια δοκιμασμένη συνταγή που ξέρει ότι θα δουλέψει, χωρίς ουσιαστικό καλλιτεχνικό ρίσκο. Ένα ακόμα αρνητικό είναι η εμμονή του στη δράση, η οποία, σε συνδυασμό με τους επεξηγηματικούς διαλόγους και την περιπλοκότητα, δεν αφήνει καθόλου χώρο στους χαρακτήρες να αναπνεύσουν.  Ο Nolan τους χρησιμοποιεί σαν υλικά για να ξεδιπλώσει την ιστορία του και να κινήσει την πλοκή προς την κατεύθυνση που θέλει. Κι αυτό δε θα ήταν πρόβλημα αν οι ιστορίες του ενείχαν κάποιο μεγαλύτερο υπόβαθρο ή γράφονταν με γνώμονα κάποια νοηματική, όμως ούτε κι αυτό συμβαίνει συνήθως. Οι ταινίες του αυτοπροσδιορίζονται από τις μεγάλες ιδέες και την αδιαμφισβήτητη ικανότητά του να τις ανάγει σε υπερθεάματα, κινούμενος με άνεση σε πολλά κινηματογραφικά είδη. Τα όποια νοήματα προκύπτουν κατά καιρούς, είναι κατά κανόνα απλοϊκά ή εκλαϊκευμένα.

Φτάνοντας στο Tenet, θα λέγαμε πως για πρώτη φορά τα ίδια θετικά στοιχεία που εντοπίζονται κι εδώ, δεν έχουν δέσει τόσο αρμονικά μεταξύ τους όσο τις προηγούμενες φορές. Το φιλμ ξεκινάει δυναμικά, επιχειρώντας λίγο μετά τα πρώτα του λεπτά να προσδιορίσει σε θεωρητικό επίπεδο την ανατρεπτική του σύλληψη πάνω στην αναστροφή του χρόνου. Στη συνέχεια και για ένα μεγάλο μέρος του, αφήνει «στην άκρη» τις επεξηγήσεις και εξελίσσεται σαν απλή κατασκοπική περιπέτεια, εστιάζοντας μόνο σε πλοκή και δράση. Όταν τα ταξίδια στον χρόνο έρχονται ξαφνικά στο προσκήνιο στο δεύτερο μισό, ο θεατής βρίσκεται χαμένος κι απροετοίμαστος, μέχρις ότου ο Nolan να τον χτυπήσει ξανά φιλικά στην πλάτη, επεξηγώντας τι πραγματικά συμβαίνει. Κι όσο το σενάριό του παραμένει καλογραμμένο διατηρώντας το ενδιαφέρον αμείωτο, φτάνοντας στο τέλος, η όλη περιπλοκότητα με τα χρονικά ταξίδια φαντάζει κάπως επιτηδευμένη, χωρίς να προσφέρει κάτι σε νοηματικό επίπεδο. Οι χαρακτήρες, πέραν του μεγαλομανούς βασικού αντιήρωα (ένας απολαυστικός Kenneth Branagh στον ρόλο), εντελώς διεκπεραιωτικοί. Αυτό αντανακλά αρνητικά και στις ερμηνείες που στην πλειοψηφία τους είναι παγερές και αδιάφορες. Κυρίως, όμως, το έργο έχει στο σύνολό του έναν ψυχρό, αποστασιοποιημένο τόνο. Νιώθεις ότι ενώ περνάς καλά, δεν σε αφορά επί της ουσίας. Όσο κι αν γοητεύει κατά τη θέαση, το μόνο που μένει να σκεφτείς μετά το τέλος του είναι να σιγουρευτείς ότι όντως το κατάλαβες.

Κάπως έτσι, ο Nolan πέφτει για πρώτη φορά στη λούπα της κοινοτυπίας μέσα από μικρά αλλά σημαντικά λάθη, παρότι κάνει και πάλι κάτι ανατρεπτικό και πρωτότυπο για τα μπλοκμπάστερ δεδομένα. Στο είδος της κατασκοπικής περιπέτειας, το Tenet στέκεται παραπάνω από αξιοπρεπώς. Στα πλαίσια της φιλμογραφίας του διακεκριμένου αυτού δημιουργού, όμως, είναι εμφανές πως υστερεί.

Βαθμολογία: