Σούπερμαν

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 8/11/2009

Ο Σούπερμαν γεννήθηκε ως κόμικ στις αυγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσμα της ανάγκης του κόσμου για ήρωες. Όμως, αυτή η ανάγκη είναι διαχρονική (τουλάχιστον όσο συνεχίζει ο πλανήτης να έχει τα χάλια του…), και ο άντρας με το «S» στη στολή του βρίσκει ανταπόκριση όποτε κι αν προβάλλεται.

Η ταινία του Ρίτσαρντ Ντόνερ έχει για γραφική ρομαντικότητα. Ανήκει στις σινέ-μνήμες όλων, ακόμα κι αν είστε γνώστες μονάχα του μουσικού θέματος του Τζον Γουίλιαμς. Έχει δράση, έχει ρομαντισμό, έχει νοσταλγικά ειδικά εφέ, έχει πετυχημένους κακούς. Ο Χάκμαν, ως ο πρώτος των τελευταίων, χαρίζει και σατιρική διάσταση στο έργο και η ψυχαγωγία είναι πλήρης. Αν έχω μία ένσταση επί των τυπικών, αυτή είναι κάπως αόριστη. Η παρουσία του Κρίστοφερ Ριβ είναι αρκετά πλαδαρή, κι όσο κι αν είναι ταιριαστή με τον ρόλο, είναι μετριότατη. Ονόμασα «αόριστη» την ένσταση, επειδή ξέρω πως ο αείμνηστος ηθοποιός έγινε ένα και το αυτό με τον ρόλο, κι αμφιβάλω αν υπάρχουν πολλοί που θα τον αντικαθιστούσαν.

Όμορφα όλα αυτά βέβαια, αλλά να μπούμε στη σύγκριση με άλλα μπλοκμπάστερ που εκείνη την εποχή έγραφαν μαζί με αυτό ιστορία στον χώρο, ο διαχειρισμός της αθωότητας από τον Ντόνερ μπορεί να χαϊδεύει τη μνήμη, αλλά όχι τη συνολική ποιότητα του φιλμ. Κι αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι οι υπερήρωες ανήκουν στη ζώνη της υπερβατικής αφέλειας, και αν δεν τους απεικονίσεις με μία δόση νοσηρότητας, δεν υπάρχει σύνδεσμος με κάποιο νόημα που θα έβγαζε μια απώτερη ουσία. Σκεφτείτε μόνο να καθόμασταν όλοι με σταυρωμένα χέρια, αναμένοντας έναν Σούπερμαν να βγάζει συνεχώς το φίδι από την τρύπα (ή οποιονδήποτε παρουσιαστεί με παρόμοια ιδιότητα…). Δεν είναι μάλλον κάτι στο οποίο θα έπρεπε η ανθρωπότητα να βρει προσομοίωση στον ρεαλισμό μας, και καλό θα ήταν να αποζητά ήρωες δίχως το «ύπερ» στην ίδια λέξη…

Βαθμολογία:

Κριτικός: Δημήτρης Κωνσταντίνου-Hautecoeur

Έκδοση Κειμένου: 27/5/2013

O Σούπερμαν υπήρξε ο πρώτος σουπερ-ήρωας που φιλοξένησαν ποτέ τα κόμικς, οδηγώντας, σαν αποτέλεσμα, την αμερικανική ένατη τέχνη στη λεγόμενη Χρυσή Εποχή της. Ανάλογη είναι και η κινηματογραφική του εμφάνιση. Αποτελώντας ουσιαστικά την πρώτη μεταφορά χάρτινου σούπερ-ήρωα στην μεγάλη οθόνη (είχαν προηγηθεί λίγες ακόμη, με τις οποίες όμως κανείς ποτέ δεν ασχολήθηκε), όλες οι super-hero ταινίες που βλέπουμε σήμερα έχουν τις ρίζες τους σε αυτήν.

Το «Superman» αποτελεί αναμφισβήτητα την απόλυτη super-hero movie. Κι αυτό γιατί εισήγαγε στον κινηματογράφο την ιδανική συνταγή μιας σουπερηρωϊκής περιπέτειας, στην καθαρότερη μορφή της. Ο συγκεκριμένος χαρακτήρας, άλλωστε, αποτελεί εκ φύσεως τον απόλυτο, όντας και ο πρώτος, ιδανικό σούπερ-ήρωα.

Τα εντυπωσιακά για την εποχή εφέ, υπεύθυνα για ένα οπτικό επίπεδο πολύ υψηλότερο απ’ ό,τι είχε δει μέχρι τότε (κυρίως τηλεοπτικά) το είδος, συμβάλλουν στη δημιουργία μεγαλοπρεπών σκηνών δράσης, ενώ το κωμικό στοιχείο είναι τόσο τονισμένο ώστε υπάρχουν χαρακτήρες, όπως κι η ίδια η ανθρώπινη περσόνα του Σούπερμαν, που φαντάζουν βγαλμένοι απευθείας από κωμωδία -με αποκορύφωμα τον γκαφατζή Ότις. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να αποπροσανατολίσει τον σκηνοθέτη της «Προφητείας» Richard Donner, αντ` αυτού όμως προκύπτει μία υποδειγματική συνύπαρξη δράσης, χιούμορ, και έντονου ρομαντισμού, χάρη στην οποία καθίσταται το φιλμ άκρως απολαυστικό.

Ο Christopher Reeve κάνει εδώ την πρώτη κινηματογραφική του εμφάνιση και έκτοτε το όνομά του ταυτίζεται με το ρόλο του Σούπερμαν. Ενσαρκώνει τον ήρωα με μια ηθελημένη υπερβολή χάρη στην οποία τόσο ο ίδιος όσο και εμείς το καταδιασκεδάζουμε, ενώ εξίσου εύστοχη επιλογή αποτελεί και ο δύο φορές βραβευμένος με Όσκαρ Gene Hackman στο ρόλο του Lex Luthor.

Μέσα σε όλα αυτά βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία πως το «Superman» διακρίνεται από μια συχνά υπερβολικά αισθητή αφέλεια. Αλήθεια όμως, θα μπορούσε αυτή να λείπει από μια ταινία όπου ο κεντρικός ήρωας διατηρεί την ταυτότητά του μυστική απλώς φορώντας ένα ζευγάρι γυαλιά;

Βαθμολογία:

Κριτικός: Νίκος Ρέντζος

Έκδοση Κειμένου: 6/7/2014

Έχουν περάσει 36 ολόκληρα χρόνια από τότε που οι τίτλοι αρχής του Σούπερμαν, συντροφιά με την επικών διαστάσεων μουσική του Τζον Γουίλιαμς, παίχτηκαν πρώτη φόρα σε κινηματογραφική αίθουσα. 36 ολόκληρα χρόνια μετά, τα εφέ και η τεχνικές του κινηματογράφου έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ και οι απαιτήσεις του κοινού γίνονται όλο και μεγαλύτερες, για πιο αληθοφανή εφέ, πιο αληθοφανή σενάρια και μια πιο σοβαρή οπτική σε ότι έχει να κάνει με σούπερ ήρωες. Τι είναι όμως αυτό που κάνει μια ταινία του 1978 να θεωρείται από πολλούς μέχρι σήμερα, η κορυφαία ταινία βασισμένη σε ένα χάρτινο υπερήρωα; Η απάντηση είναι απλή κατ’ εμέ. Η ψυχή της.

Ο Superman του 1978 μάς ταξιδεύει από τον πλανήτη Κρύπτον, στα λιβάδια του Κάνσας και του Σμόλβιλ, στον Βόρειο Πόλο και μετά από περιήγηση σχεδόν μιας ώρας, στη Μητρόπολη, με έναν πολύ προσεγμένο σχεδιασμό αλλά και με σκηνές γεμάτες συγκινησιακή φόρτιση. Οι στιγμές που ο Τζορ-Ελ αποχαιρετά το μοναχογιό του και η σκηνή που η Μάρθα Κεντ στέκεται αγκαλιασμένη με τον δικό της πλέον γιο, πριν αυτός αναχωρήσει για την αναζήτηση της πραγματικής του ταυτότητας, είναι σκηνές απίστευτα δυνατές, που εκπέμπουν σεβασμό, τόσο στο κινηματογραφικό κοινό όσο και στο κοινό των κόμικς του πρώτου υπερ-ήρωα.

Ο Ρίτσαρντ Ντόνερ έστησε το φιλμ του περίτεχνα, χωρίς βιασύνη, κάνοντας το κοινό να ανυπομονεί για την εμφάνιση του Σούπερμαν, αλλά αυτή η ανυπομονησία ήταν τόσο όμορφη όσο και η στιγμή που ο Κρίστοφερ Ριβ ξεπροβάλει για πρώτη φορά με την περίφημη μπλε και κόκκινη στολή και μας χαρίζει την πρώτη πτήση του ανθρώπου από ατσάλι. Κάπου εκεί γράφεται μια ιδιαίτερη σελίδα κινηματογραφικής ιστορίας, που θέλει έναν άσημο μέχρι τότε ηθοποιό να γίνεται κάτι παραπάνω από αναγνωρίσιμος μέσα σε μία νύχτα, σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Κρίστοφερ Ριβ, γίνεται ο παντοτινός Σούπερμαν, η απόλυτη ενσάρκωση του υπερανθρώπου στα μάτια εκατομμυρίων κινηματογραφόφιλων και μη. Ακόμα και σήμερα, μετά τον συμπαθέστατο Χένρι Κάβιλ του Man Of Steel, των εξαιρετικών οπτικών εφέ, που δε μπορούν να συγκριθούν ούτε στο ελάχιστο με τα εφέ του 1978, η μορφή του Κρίστοφερ Ριβ στέκεται αγέρωχα στην κορυφή του Ολύμπου των υπερηρώων και μοιάζει δύσκολο κάποιος να τον ρίξει από εκεί. Καλύτεροι ηθοποιοί από τον Ριβ φόρεσαν στολές υπερηρώων (Bale- Μπάτμαν, Downey Jr- Iron Man), η ταύτιση όμως του Ριβ με τον Σούπερμαν είναι κάτι μοναδικό.

Η επιτυχία του Superman όμως, δεν οφείλεται μόνο στην εξαιρετική επιλογή του πρωταγωνιστή και στην έξυπνη σκηνοθεσία του Ντόνερ. Η συμμετοχή του Μάρλον Μπράντο, παρότι μικρή χρονικά, δίνει πόντους στο φιλμ ενώ ο τεράστιος Τζην Χάκμαν δίνει με τη σειρά του έξτρα πόντους, ως Λεξ Λούθορ. Ο Λούθορ του Χάκμαν, ίσως μοιάζει σήμερα εύκολα ξεπερασμένος και ίσως ποτέ δεν έπεισε ως νέμεσις του Σούπερμαν αλλά μην ξεχνάμε ότι υπήρχε διαφορετική οπτική και στα κόμιξ της εποχής, με τη διάθεση να είναι ακόμα τότε περισσότερο ανάλαφρη απ’ ότι πχ. μια δεκαετία μετά ή ακόμα περισσότερο σήμερα. Η Μάργκο Κίντερ στο ρόλο της Λόις μοιάζει να έχει χημεία με τον Ριβ, με κορυφαία τους στιγμή την πτήση πάνω από τη Μητρόπολη, με τη συνοδεία του περίφημου πλέον μουσικού κομματιού του Τζον Γουίλιαμς, “Can You Read My Mind?”.

Πάσα λοιπόν, για την αξεπέραστη μουσική του Τζον Γουίλιαμς και το επικό θέμα του Σούπερμαν. Άρρηκτα συνδεδεμένο το έργο του Τζον Γουίλιαμς με τη μορφή αλλά και την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου από ατσάλι, σε απογειώνει και σε κρατάει ψηλά ακόμα και όταν η μουσική τελειώνει. Ακούγοντας το θέμα του Τζον Γουίλιαμς νιώθεις δυνατός, νιώθεις ότι πρέπει να κάνεις πράγματα, νιώθεις μια απίστευτη ψυχική ανάταση και κλείνοντας τα μάτια σου “πετάς”. Δε θα μπορούσε να έχει υπάρξει καλύτερο μουσικό θέμα από αυτό του Γουίλιαμς, τόσο μοναδικά ταιριαστό, για το συγκεκριμένο φιλμ.

Ακόμα κι αν ο Superman έχει μικρές ατέλειες, τις οποίες εντοπίζεις κυρίως στους δευτερεύοντες ρόλους και σε κάποια σημεία της πλοκής του, μοιάζουν “λίγες” μπροστά στο μεγαλείο αυτού του φιλμ και δε μπορούν να μειώσουν την αξία του, στο ελάχιστο. Κορυφαία στιγμή για τον κινηματογράφο (όχι μόνο) του φανταστικού, μοιάζει σήμερα σαν κάτι παραπάνω από μια “μεγάλη” κινηματογραφική ταινία. Είναι σαν ένα ταξίδι παιδικών ονείρων σε ένα κόσμο που μοιάζει αληθινός αλλά δεν είναι. Είναι κάτι καλύτερο. Είναι φανταστικός. Στο παιδί που κρύβουμε μέσα μας (ιδιαίτερα στο παιδί που μεγάλωνε στη δεκαετία του ’80), βρίσκεται καλά φυλαγμένος αυτός ο φανταστικός κόσμος και όταν νιώθουμε ότι ο παράλογος αληθινός κόσμος μας κουράζει, επιστρέφουμε σε αυτόν. Σε αυτόν τον κόσμο που κατοικεί ένας χαμογελαστός (υπερ)άνθρωπος που μας έκανε να πιστέψουμε ότι “ένας άνθρωπος μπορεί να πετάξει”.

Βαθμολογία: