Stargate (1994)

ΣΥΝΟΨΗ

Αίγυπτος, πυραμίδα της Γκίζας. Ο συνταγματάρχης Τζακ Ο’Νιλ αναλαμβάνει αποστολή να ανακαλύψει την προέλευση ενός αντικειμένου που βρέθηκε θαμμένο στην περιοχή. Για να το κάνει αυτό, ενώνει τις δυνάμεις του με τον διάσημο αιγυπτιολόγο Ντάνιελ Τζάκσον. Όμως αυτό που ανακαλύπτει είναι πέρα από κάθε φαντασία. Το μυστηριώδες αντικείμενο ενεργοποιεί μια πύλη στο άγνωστο. Η ετερόκλιτη αυτή ομάδα μεταφέρεται, μέσω της πύλης, έτη φωτός μακριά σ’ έναν πλανήτη με κατοίκους που μοιάζουν στους αρχαίους Αιγυπτίους και λατρεύουν τον αρχηγό τους Ρα σαν θεό. Ξαφνικά η γνώση του κόσμου όπως την ξέραμε καταρρέει, η προέλευση του πολιτισμού γίνεται άγνωστη και η Γη απειλείται από τους πρωτόγονους εξωγήινους. Ο χρόνος της επιστροφής είναι λιγοστός, γιατί η πύλη πρόκειται σύντομα να κλείσει.

Σκηνοθεσία:

Roland Emmerich

Κύριοι Ρόλοι:

Kurt Russell … συνταγματάρχης Jonathan J. ‘Jack’ O’Neil

James Spader … Δρ Daniel Jackson

Jaye Davidson … Ra

Mili Avital … Sha’uri

Alexis Cruz … Skaara

Leon Rippy … στρατηγός W.O. West

Viveca Lindfors … Δρ Catherine Langford

John Diehl … αντισυνταγματάρχης Charles Kawalsky

Carlos Lauchu … Anubis

Djimon Hounsou … Horus

Erick Avari … Kasuf

French Stewart … υπολοχαγός Louis Ferretti

Rae Allen … Δρ Barbara Shore

Richard Kind … Δρ Gary Meyers

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Dean Devlin, Roland Emmerich

Παραγωγή: Dean Devlin, Oliver Eberle, Joel B. Michaels

Μουσική: David Arnold

Φωτογραφία: Karl Walter Lindenlaub

Μοντάζ: Derek Brechin, Michael J. Duthie

Σκηνικά: Holger Gross

Κοστούμια: Joseph A. Porro

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Μέτρια.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Stargate
Ελληνικός Τίτλος: Stargate

Παραλειπόμενα

Ενώ και ο Παγκόσμιος Στρατιώτης είχε εμπορική απήχηση, εδώ ξεκινάει να γράφει τον μύθο του ο Roland Emmerich, που τον έχει φέρει στη 15η θέση των πιο εμπορικών σκηνοθετών στις ΗΠΑ. Μαζί εγκαινιάζει την επική οπτική που θα τον ακολουθεί έκτοτε, αλλά και μια εμμονή με τους “αρχαίους εξωγήινους” που θα βάλει σε χρήση και σε άλλες ταινίες του.
Ο Dean Devlin βοήθησε τον Emmerich έχοντας από καιρό στον νου του τη δημιουργία ενός “Λόρενς της Αραβίας” στο διάστημα.
Ο Rick Moranis απέρριψε τον ρόλο του Δρ Τζάκσον, επιμένοντας στο οικογενειακό σινεμά.
Πριν καταλήξουν στην αντικομφορμιστική επιλογή του Jaye Davidson -λόγω Παιχνιδιού των Λυγμών- για τον Ρα, ο John Gielgud ήταν ο επικεφαλής στη λίστα των εν λόγω υποψηφίων. Μετά όμως από αυτή την ταινία, ο Davidson αποχώρησε από τον κινηματογράφο, μια και δεν του άρεσε η φήμη που του επέφερε.
Η διάλεξη του Δρ Τζάκσον έλαβε χώρα σε ξενοδοχείο του Λος Άντζελες. Αρχική πρόθεση ήταν να ακούγεται ένα αρκετά μεγαλύτερο μέρος της περί της θεωρίας για τους εξωγήινους, αλλά στο μοντάζ ήταν από τα σημεία που περικόπηκαν για χάρη μιας μικρότερης διάρκειας.
Ο αιγυπτιολόγος Stuart Tyson Smith συνεργάστηκε για την παραγωγή τόσο για τη δημιουργία των ιερογλυφικών, όσο και το άκουσμα της αρχαίας γλώσσας της Αιγύπτου, στον βαθμό φυσικά που κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατό.
Η μάσκα του φαραώ κατασκευάστηκε από υαλοβάμβακα, και για την κίνηση της επιστρατεύτηκε κάμερα motion-control.
Το 1996, ένας δάσκαλος με το όνομα Omar Zuhdi μήνυσε την παραγωγή λέγοντας ότι το σενάριο προέρχονταν από ένα δικό του του 1984, με τίτλο Egyptscape.
Το director’s cut περιέχει σκηνές που είχαν αρχικά κοπεί από την ταινία, κι ενώ γυρίστηκε επιπλέον μία που αφορά την καταγωγή του ανθρώπου Ρα. Η διάρκεια του είναι στα 130 λεπτά.
Το φιλμ απέδωσε περισσότερα κέρδη από όσα υπολόγιζε η αγορά. Με κόστος 55 εκατομμύρια δολάρια, εισέπραξε 196,6. Οι χαμηλές προσδοκίες απορρέαν από τις μέτριες κριτικές, έναν συνδυασμό που έκτοτε θα συναντούμε συχνά στις ταινίες του Emmerich.
Devlin και Emmerich έβλεπαν το φιλμ ως πρώτο σε μια τριλογία. Οι συζητήσεις για το πρώτο σίκουελ συχνά αναθερμαίνονταν, αλλά η MGM έδινε μεγαλύτερη βάση στις τηλεοπτικές εκδοχές. Από το 2013 εκκρεμεί η δήλωση του Emmerich για reboot ως τριλογία του franchise, με την MGM να την επικυρώνει το 2023.
Ακολούθησαν τρεις τηλεοπτικές σειρές: το Stargate SG-1 (1997), το Stargate: Infinity (2002) και το Stargate Universe (2009). Το 2008 βγήκαν δύο ταινίες για διάθεση στο Home Cinema, το Stargate: Continuum (Stargate: Το Τέλος του Χρόνου) και το Stargate: The Ark of Truth (Stargate: Η Κιβωτός της Αλήθειας), αλλά αποτελούν συνέχεια του Stargate SG-1 και όχι της ταινίας. Το franchise συμπεριλαμβάνει μεγάλη σειρά από βίντεο-γκέιμς και τρεις σειρές μυθιστορημάτων.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Νίκος Ρέντζος
Έκδοση Κειμένου: 15/7/2015

Έχω ομολογήσει επανειλημμένα ότι οι ταινίες του Έμεριχ αποτελούν για μένα ένα είδος ένοχης απόλαυσης. Μπορεί να βασίζονται σε ελλιπή σενάρια, μπορεί να έχουν ένα σωρό λάθη στην πλοκή και μπορεί να πλήττεται ο ρεαλισμός τους από τις επιλογές του Έμεριχ, το φτωχό μου το μυαλό όμως μπορεί να διασκεδάζει, ακόμα κι όταν εντοπίζει τα μειονεκτήματα τους (η μόνη ταινία του Έμεριχ που πραγματικά δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω και την παράτησα πριν τη μέση ήταν το 10.000 π.Χ.). Λίγο πριν το 1996 και την ίσως πιο διασκεδαστική ταινία του Έμεριχ, τη Μέρα Ανεξαρτησίας, ο γερμανός σκηνοθέτης έδωσε ένα ακόμα δείγμα ταινίας επιστημονικής φαντασίας, που προσπαθούσε να σταθεί σε πιο σοβαρά μονοπάτια σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος της μετέπειτα δουλειάς του.

Το Stargate έχει ως βάση τη λίγο πολύ γνωστή θεωρία του ολλανδού Έριχ Φον Ντένικεν, που υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός των αρχαίων Αιγυπτίων, και όχι μόνο, προέρχεται από εξωγήινους. Ο Έμεριχ και ο στενός συνεργάτης του Ντιν Νέβλιν βασίζουν το σενάριό τους σε αυτή την τρελή θεωρία, χρησιμοποιώντας και τη θεωρία των αστρικών πυλών και χτίζουν μια ιστορία, η οποία τουλάχιστον αρχικά μοιάζει να θέλει να εμβαθύνει αρκετά, άσχετα αν στο φινάλε καταλήγει σε μια απλή μάχη μεταξύ καλού και κακού. Η πρώτη μία ώρα του φιλμ είναι και η καλύτερη, δίνοντας χρόνο στον θεατή να κατανοήσει την πλοκή και να γνωρίσει τους πρωταγωνιστές, οι οποίοι εδώ που τα λέμε δεν εμφανίζουν και κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ψιλοστανταράκια τούς λες στα φιλμ του είδους, αλλά τουλάχιστον εδώ έχουμε καλούς ηθοποιούς που βοηθούν την κατάσταση.

Το μεγάλο όνομα εδώ ήταν σαφώς για εκείνη την εποχή ο Κερτ Ράσελ, ο οποίος δεν φαίνεται να προσπαθεί να κάνει κάτι παραπάνω με τον ρόλο του, αλλά το πάει μέχρι εκεί που μπορείς να δεχτείς ότι τουλάχιστον δεν μοιάζει να αδιαφορεί. Αυτός που κλέβει εύκολα την παράσταση και δίνει πόντους στο φιλμ είναι ο Τζέιμς Σπέιντερ. Ο Σπέιντερ φτιάχνει έναν πιο ανθρώπινο χαρακτήρα και τον υποστηρίζει με ευκολία, κάνοντας τον Ράσελ να μοιάζει σαν δεύτερο όνομα. Ο Σπέιντερ είναι ίσως ένας από τους κύριους λόγους που νιώθεις ότι το φιλμ πατάει με το ένα πόδι στο έδαφος και μπορεί ο θεατής να το παρακολουθήσει πολύ πιο εύκολα. Η τρίτη ερμηνεία που έπρεπε να είναι δυνατή στο φιλμ είναι αυτή του κακού, του Ρα. Ο Ρα έχει τη μορφή του Τζέι Ντέιβιντσον. Ο Ρα είναι μια μορφή που δεν είναι ποτέ ξεκάθαρη η σεξουαλικότητά του. Δεν είναι άντρας, δεν είναι γυναικά, είναι και τα δύο, θέλοντας ίσως έτσι ο Έμεριχ να τον διαφοροποιήσει από τα υπόλοιπα πλάσματα και να του προσδώσει μια πιο «θεϊκή» υπόσταση, μακριά από την εξωτερική εμφάνιση. Ο Ντέιβιντσον δεν είναι κακός, ίσα-ίσα υποστηρίζει αρκετά καλά αυτό που του έχει ζητηθεί. Βγάζει αντιπάθεια, αλλά δεν είναι ωστόσο μια μορφή κακού ιδιαίτερα ισχυρή, ικανή να σε τρομοκρατήσει.

Γενικά, το φιλμ του Έμεριχ προσφέρεται για τους φίλους της επιστημονικής φαντασίας. Η δυναμική του με το πέρασμα των χρόνων μεγάλωσε, οδηγώντας μάλιστα σε τρεις τηλεοπτικές σειρές ιδιαίτερα επιτυχημένες. Το Stargate SG-1 ξεκίνησε το 1997 και διήρκεσε 10 σεζόν, το Stargate Atlantis προβλήθηκε από το 2004 έως το 2009 και τέλος το Stargate Universe που άντεξε μόλις δύο χρόνια. Προσθέστε και μια σειρά κινουμένων σχεδίων μιας σεζόν, αλλά και δύο ακόμα τηλεοπτικές ταινίες με τους πρωταγωνιστές του SG-1 και αυτομάτως καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για ένα αρκετά διευρυμένο σύμπαν, το οποίο ξεκίνησε με την ταινία του Έμεριχ. Πράγματα που μένουν αναπάντητα στο φιλμ και δίνουν μια αίσθηση λειψής δημιουργίας, υπήρχε πρόθεση να εξηγηθούν σε δύο ακόμα φιλμ, καθώς οι αρχικές προθέσεις ήταν να δημιουργηθεί μια τριλογία. Είναι πάντως ένα από τα σημεία που δεν βοηθούν το φιλμ.

Επιθυμία να δημιουργηθεί κάτι ελαφρώς πιο βαθύ, αλλά που μένει μόνο επιθυμία εντέλει, ωστόσο το Stargate παραμένει μια αξιοπρεπής ταινία επιστημονικής φαντασίας. Προσπαθεί να βάλει πράγματα στο τραπέζι, από τη θεωρία του Φον Ντένικεν μέχρι ζητήματα θρησκευτικά και κοινωνικοπολιτικά, αλλά προτιμά να καταλήξει σε ένα απλούστερο φινάλε, με πυροβολισμούς καλών και κακών και ένα μικρό ρομάντζο. Δεν είναι κακό, αλλά όπως γνωρίζετε και όπως πολλές φορές ακούτε σε τέτοιες περιπτώσεις: θα μπορούσε να είναι καλύτερο.

Βαθμολογία: