Σανγκάη: Η Πόλη των Κατασκόπων

Κριτικός: Βασίλης Καγιογλίδης

Έκδοση Κειμένου: 24/9/2010

Λίγο σικέ το ιστορικό δράμα του Mikael Hafstrom, που με τις δραματουργικές πουτανιές του, τις καλά στημένες σεναριακές παγίδες και τις τυχοδιωκτικές μπλόφες, καταφέρνει να σώσει την ταινία από την τυχόν πολιτική υπεράσπιση, την ιστορική της κατρακύλα και την καθαρόαιμη πολιτική προπαγάνδα. Ο παμπόνηρος Σουηδός, που πριν λίγα χρόνια εξαπάτησε ακόμα και την ακαδημία, κάνει την καλύτερη ταινία της καριέρας του κι ας είναι κι αυτή μία γλυκιά απάτη.

Το Shanghai έχει δομή που μοιάζει με την εικόνα ενός ιστορικού παζλ, όμως πρόκειται για ψευδαίσθηση, αφού ο Hafstrom πετυχαίνει να πλέξει το χρονικό μίας ερωτικής ιστορίας, που γεννάται κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης παγκόσμιας πολεμικής σύρραξης. Δεν υπάρχουν υπερβολές, ούτε γρίφοι και δυσκολίες. Έχει ρομαντισμό, λίγη βία, αγγίζει το πολιτικό θρίλερ και ρέπει στο ιστορικό έπος. Δεν είναι όμως τίποτα απ’ όλα αυτά και αυτό του φαίνεται. Απλά ο δημιουργός του επιλέγει να κερδίσει κάτι από την αίγλη μεγάλων κλασικών παραγωγών του Χόλιγουντ και προσπαθεί πολύ σκληρά για να το πετύχει.

Εντούτοις η ταινία είναι ευκολονόητη και εκπέμπει μία ανατολίτικη γοητεία, που άλλοτε φτάνει στο αποκορύφωμα της μέσα από το βλέμμα της εξαφανισμένης Li Gong και άλλοτε πιάνει πάτο, όταν ο Hafstrom επιλέγει την λύση της εφετζίδικης οπτικής ή της σκηνοθετικής εξαπάτησης μέσω των λήψεων του, με μοναδικό σκοπό να καλύψει τα κενά του μπάτζετ και να καπελώσει την άρνηση της Κίνας για γυρίσματα στο έδαφος της. Ο Cusack είναι λιγάκι ξένος, σχεδόν ακαδημαϊκός σε αυτή τη πανούργα παραγωγή και δυστυχώς ρίχνει τον πήχη του φιλμ, όμως η ασιατική τριάδα σώζει την κατάσταση, βοηθώντας τον δημιουργό να ξεφύγει αρκετά από τα συνηθισμένα κλισέ τεχνάσματά του και τελικά να στήσει μία φούσκα ιστορικών προδιαγραφών, που κρατάει τα προσχήματα μέχρι το τέλος, ζυγίζει την αλήθεια και επιλέγει εσκεμμένα την ειρηνική δίοδο διαφυγής από το ιστορικό-πολιτικό τετράπτυχο Κίνας- Ιαπωνίας- Γερμανίας και Αμερικής. Το καλύτερο είναι ότι αυτή η φούσκα δε σκάει ποτέ, αφήστε που κάποιοι ούτε που θα το πάρουν χαμπάρι.

Βαθμολογία:

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 26/3/2011

Δεν είναι κοινός τόπος, λίγοι έχουν κατά νου ότι μια από τις κύριες αιτίες της επίθεσης των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ ήταν ότι οι Αμερικάνοι τούς είχαν ανακόψει την προμήθεια πετρελαίου από την Μέση Ανατολή, κάτι που αναφέρεται «παρεμπιπτόντως» στο σενάριο αλλά αποτελεί σεναριακό κλειδί. Λίγο πριν, ένα μέρος του Ιαπωνικού στόλου στην Σαγκάη είχε εφοδιαστεί με βαριά πυρομαχικά και είχε κινηθεί προς άγνωστη κατεύθυνση. Κάποιος Αμερικανός πράκτορας εκεί, είχε μαζέψει πληροφορίες αλλά βρέθηκε νεκρός. Αυτό είναι το γενικό, το ευρύ πλαίσιο του φιλμ. Πιο εσωτερικά στην μυθοπλασία, έχουμε το κατασκοπικό θρίλερ και ακόμη πιο μέσα, στον πυρήνα, βρίσκουμε ένα κανονικότατο φιλμ νουάρ όπως ίσχυε στις δεκαετίες 1940 με 1950. Μάλιστα, στο τέλος προστίθεται ένα δραματικό κρετσέντο στην συνταγή, ανάλογο των μεγάλων επικών περιπετειών που κινούνταν στα πλαίσια του πολεμικού ή κατασκοπικού θρίλερ.

Η σκακιέρα περιλαμβάνει τον βασικό ήρωα, Αμερικανό κατάσκοπο Πολ Σομς (John Cusack) που υποκρίνεται τον φιλοναζί δημοσιογράφο και αναζητά το ποιος και γιατί σκότωσε τον φίλο του, την μοιραία Κινέζα Άννα Λαν Τινγκ (Gong Li) που είναι στην αντίσταση, τον σύζυγό της Άντονι Λαν Τινγκ (Yun-Fat Chow), παράγοντα της Σαγκάης που ισορροπεί τις εύθραυστες σχέσεις με τη ηγεσία των Ιαπώνων κατακτητών και ιδιαίτερα με τον αρχηγό της υπηρεσίας πληροφοριών τους, Τανάκα (Ken Watanabe). Η αφήγηση είναι καθαρή, η πλανοθεσία γλαφυρή, το ίδιο το θέμα σε κρατάει με ένα σταθερό κι όχι φρενήρη βηματισμό. Αφού τελειώσει, αντιλαμβάνεσαι ένα έλλειμμα. Δεν υπάρχει συγκίνηση και ταύτιση όπως με τα παλιά φιλμ νουάρ. Αν και οι τρεις Ασιάτες πρωταγωνιστές δίνουν σάρκα και οστά στους ρόλους τους, ο Cusack δεν καταφέρνει να περάσει μια «ηρωική» περσόνα, δεν γίνεται Μπόγκαρτ που γίνεται Μάρλοου, ούτε Ντέινα Άντριους ή όποιος άλλος, απλά διεκπεραιώνει τον ρόλο με συνέπεια, τίποτε περισσότερο. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα, γιατί το νουάρ δεν λειτουργεί ως στυλιζάρισμα–βιτρίνα για να περάσει ένα άλλο μήνυμα, πέρα από μια φιλοκινεζική ματιά πάνω στα πράγματα. Βασίζεται σε γενικές ιδέες, χωρίς κάποιο κλείσιμο του ματιού. Άρα το thrilling ήταν απαραίτητο.

Ωστόσο, το φιλμ διαθέτει γοητεία και βλέπεται με όρους ψυχαγωγικούς. Γιατί αν τα πρόσωπα και οι καταστάσεις δεν σε εξάπτουν, αυτό το καταφέρνει ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας, που είναι η εξωτική Σαγκάη της εποχής, με το ανακάτεμα εθνοτήτων και τα πολλαπλά επικίνδυνα παιχνίδια που παίζονταν με σκηνικό τα καζίνο, τα εστιατόρια, τα σοκάκια, την βροχή, το μείγμα δύσης και Ανατολής στο ενδυματολογικό και συμπεριφερολογικό στυλ κ.λπ. Ο σκηνοθέτης Mikael Håfström, αν κοιτάξει κανείς την φιλμογραφία του, αποδεικνύεται επίσης παλαιάς κοπής γιατί οι διαφορετικές κατευθύνσεις του τον κατατάσσουν στο είδος του filmmaker.

Βαθμολογία: