Η Λίστα του Σίντλερ (1993) • Filmy.gr

ΣΥΝΟΨΗ

Το 1939, μετά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Εβραίοι της κατεχόμενης από τους Γερμανούς Κρακοβίας μεταφέρονται σε γκέτο, από τα οποία μπορούν να βγαίνουν μόνο με ειδική άδεια, συνήθως επειδή εργάζονται σε τομείς ζωτικής σημασίας για τη γερμανική πολεμική βιομηχανία. Ο Όσκαρ Σίντλερ, γερμανός βιομήχανος από τη Μοράβια, ανοίγει ένα εργοστάσιο κατεργασίας σμάλτου, όπου προσλαμβάνει κυρίως εβραίους εργάτες, λόγω του μικρότερου κόστους. Αργότερα όμως ο σκληρός αξιωματικός των ες-ες Άμον Γκετ αναλαμβάνει την εκκένωση του γκέτο και τη μεταφορά των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Πλαστσόφ. Ο Σίντλερ συγκλονίζεται από τη βαναυσότητα που βλέπει γύρω του, και ενώ αρχικός στόχος του ήταν να εκμεταλλευτεί τον πόλεμο για να πλουτίσει, διαθέτει σχεδόν όλη του την περιουσία για να δωροδοκήσει τους αξιωματικούς των ες-ες προκειμένου να χαρακτηριστούν όσο το δυνατόν περισσότεροι Εβραίοι ως «απαραίτητοι εργάτες» και έτσι να διασωθούν.

Σκηνοθεσία:

Steven Spielberg

Κύριοι Ρόλοι:

Liam Neeson … Oskar Schindler

Ben Kingsley … Itzhak Stern

Ralph Fiennes … Amon Goth

Caroline Goodall … Emilie Schindler

Jonathan Sagall … Poldek Pfefferberg

Embeth Davidtz … Helen Hirsch

Malgorzata Gebel … Wiktoria Klonowska

Mark Ivanir … Marcel Goldberg

Andrzej Seweryn … Julian Scherner

Elina Lowensohn … Diana Reiter

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Steven Zaillian

Παραγωγή: Branko Lustig, Gerald R. Molen, Steven Spielberg

Μουσική: John Williams

Φωτογραφία: Janusz Kaminski

Μοντάζ: Michael Kahn

Σκηνικά: Allan Starski

Κοστούμια: Anna B. Sheppard

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Schindler’s List
Ελληνικός Τίτλος: Η Λίστα του Σίντλερ

Σεναριακή Πηγή

Βιβλίο: Schindler’s Ark του Thomas Keneally.

Κύριες Διακρίσεις

Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, διασκευασμένου σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας, μοντάζ και σκηνικών. Υποψήφιο για πρώτο αντρικό ρόλο (Liam Neeson), δεύτερο αντρικό ρόλο (Ralph Fiennes), κοστούμια, ήχο και μακιγιάζ.
Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (δράμα), σκηνοθεσίας και σεναρίου. Υποψήφιο για πρώτο αντρικό ρόλο (Liam Neeson) σε δράμα, δεύτερο αντρικό ρόλο (Ralph Fiennes) και μουσική.
Βραβείο Bafta καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, δεύτερου αντρικού ρόλου (Ralph Fiennes), σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας και μοντάζ. Υποψήφιο για πρώτο αντρικό ρόλο (Liam Neeson), δεύτερο αντρικό ρόλο (Ben Kingsley), σκηνικά, κοστούμια, ήχο και μακιγιάζ.
Καλύτερη ταινία από την ένωση παραγωγών Αμερικής.

Παραλειπόμενα

Ιδέες για να γίνει ταινία η ιστορία του Oskar Schindler υπήρχαν από το 1963. Ένας από τους ευεργετηθέντες της ιστορίας, ο Poldek Pfefferberg, είχε βάλει ως σκοπό της ζωής του την πραγμάτωση της. Ο Spielberg μπήκε στο προσκήνιο όταν ο παραγωγός Sidney Sheinberg του έστειλε μια κριτική για το βιβλίο Schindler’s Ark. Η Universal Pictures αγόρασε τότε τα δικαιώματα, με τον Spielberg να μη γνωρίζει αν ήταν ικανός να φέρει εις πέρας κάτι τόσο μεγάλο. Για αυτό, πριν το αναλάβει οριστικά (κι αυτό το έκανε όταν πρόσεξε ότι εμφανίζονταν αρνητές επί των γεγονότων), προσπάθησε να το περάσει σε άλλους δημιουργούς. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Roman Polanski, ο Sydney Pollack και ο Martin Scorsese.
Ο Billy Wilder είχε εκφράσει τη θέληση να το αναλάβει, ως φόρο τιμής στην οικογένεια του που έχασαν τη ζωή τους στο ολοκαύτωμα.
Ο Steven Zaillian προσλήφθηκε για το σενάριο όταν το σχέδιο ήταν στα χέρια του Scorsese. Ο Spielberg όμως βρήκε τις 115 σελίδες που είχε γράψει φτωχές, και του ζήτησε να τις κάνει 195.
Ο Warren Beatty πέρασε από οντισιόν για τον Σίντλερ, αλλά ο σκηνοθέτης πρόσεξε ότι δεν μπορούσε να κρύψει την προφορά του, ενώ ήταν και πολύ μεγάλο όνομα σε σχέση με αυτό που έψαχνε. Kevin Costner και Mel Gibson εξέφρασαν οι ίδιοι τη θέληση τους να πάρουν τον ρόλο, αλλά ο Spielberg προτίμησε τον σχετικά άγνωστο Neeson, τον οποίο πρόσεξε σε παράσταση του Anna Christie στο Μπρόντγουεϊ.
Υπάρχουν 126 ομιλούντες ρόλοι στην ταινία, ενώ συμμετείχαν χιλιάδες κομπάρσοι. Τα δε εξωτερικά γυρίσματα έγιναν κοντά στους τόπους αναφοράς τους.
Σε μια σκηνή, το παλτό ενός μικρού κοριτσιού στο γκέτο της Κρακοβίας είναι έντονα κόκκινο ανάμεσα στο ασπρόμαυρο φιλμ. Πιο κάτω, αναγνωρίζουμε το ίδιο κορίτσι από το κόκκινο χρώμα, βλέποντας ότι είναι ανάμεσα στους νεκρούς. Ο Spielberg δήλωσε ότι με αυτό συμβόλιζε ότι υψηλά μέλη της τότε αμερικανικής κυβέρνησης γνώριζα το τι συνέβαινε και δεν έκαναν τίποτα. Το τρίχρονο τότε κοριτσάκι ονομάζονταν Oliwia Dabrowska, και ο σκηνοθέτης της είπε να μη δει την ταινία πριν πάει 18. Εντέλει την είδε στα 11ά της και τρομοκρατήθηκε. Συμπτωματικά, η φιγούρα της παραπέμπει στη Roma Ligocka, που έμεινε γνωστή για το κόκκινο παλτό της στο γκέτο της Κρακοβίας.
Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε μια τηλεοπτική προβολή το 1997, με την ταινία αμαντάριστη με “ακατάλληλα” πλάνα, και την υπόδειξη “κατάλληλο άνω των 17”.
Λόγω του αυξανόμενου ενδιαφέροντος των τουριστών για την Κρακοβία μέσω της ταινίας, η πόλη αγόρασε το εργοστάσιο του Oskar Schindler το 2007, και το 2010 το άνοιξε ως μουσείο.

Μουσικά Παραλειπόμενα

Ο βιολιστής Itzhak Perlman ερμηνεύει το βασικό θέμα του John Williams.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 30/1/2020

Ο Steven Spielberg έκανε πολλές μεγάλες ταινίες, αλλά καμία τόσο συγκλονιστική όσο τη συγκεκριμένη. Μια ταινία που από νωρίς έχεις χαθεί κινηματογραφικά, βιώνοντας αληθινή ιστορία, όπως μόνο ο ανατολικοευρωπαϊκός κινηματογράφος είχε πετύχει να αναπαραστήσει για την εν λόγω περίοδο. Είναι σαφές ότι από εκεί είναι και οι επιρροές του αμερικανού σκηνοθέτη (μαζί με το γαλλικό ντοκιμαντέρ Shoah), που πράττει εδώ το παραπάνω ως προς το σινεφιλικό του ύφος για να μπορέσει να αφήσει μια ταινία ορόσημο. Και το φιλμ αυτό δεν το γύρισε για να κάνει καλό σινεμά, αλλά φανερά καμωμένο ως μια παρακαταθήκη κι ένα χρέος για όσα τον βασάνιζαν στα εσώψυχα του.

Η διάρκεια τέρας είναι το λιγότερο που μας απασχολεί εδώ. Για την ακρίβεια, προστίθεται στα θετικά του έργου, μια και ο Spielberg πασχίζει να μείνουν ελάχιστα εκτός εμβέλειας. Βάζει στο επίκεντρο του έναν άντρα ερωτηματικό της ιστορίας, αλλά γύρω του αναπτύσσει όλο εκεί το τραγικό ολοκαύτωμα που όμοιο η σύγχρονη ανθρωπότητα δεν είδε ξανά. Με μια αφήγηση ποταμό αλλά και προσεκτική όταν ανοίγει θεματικά σε κάθε της σκηνή, το φιλμ σε αγγίζει σε ένα πελώριο φάσμα συναισθημάτων, και σου προκαλεί μια περίεργη εξάρτηση προς τις εικόνες του.

Αυτό παρά ταύτα που είναι τόσο μα τόσο εκνευριστικό, είναι η τελειομανία που βγάζει εδώ ο Spielberg. Ο κάθε επιμέρους τομέας είναι στα υψηλότερα επίπεδα, ενώ δεν μπορείς να εντοπίσεις σκηνοθετική ατέλεια πουθενά. Με αυτό όμως συμβαίνει και το εξής παράδοξο. Χάνεται η έννοια του απόλυτου αριστουργήματος, ακόμα κι αν μιλάμε για ένα αδιαμφισβήτητο αριστούργημα. Κι αυτό επειδή βγαίνει παράλληλα μια αίσθηση «ρομποτισμού», διαμέσου της ασφαλής οδού που παίρνει ο σκηνοθέτης. Δεν υπάρχει αυτό το «χρυσό σφάλμα» που θα φανέρωνε ότι υπάρχει άνθρωπος πίσω από την κάμερα, και όχι μια μηχανή κατασκευής του απόλυτου.

Αυτό το παράδοξο εντείνεται από τον χαρακτήρα του Σίντλερ. Σοφά ο Spielberg αφήνει ερωτηματικά για την ταυτότητα του. Οι προθέσεις του ναι μεν φανερώνονται από τις πράξεις του, αλλά εμείς ως θεατές δεν θα καταφέρουμε ποτέ να σπάσουμε τον τοίχο του εσωτερισμού του. Σε αυτή τη ρότα κινείται στρατευμένα και η ερμηνεία του Liam Neeson. Δεν είναι η κλασική οσκαρική, αλλά σε προκαλεί να αναζητήσεις την πολυπλοκότητα των εκφάνσεων της. Έτσι, ο θρίαμβος σε αυτό τον τομέα πάει στον Ralph Fiennes, που είναι κατεξοχήν κινηματογραφικός ρόλος, ως μετενσάρκωση του απόλυτου κακού επί της γης. Εκεί δεν χωράν αμφιβολίες, ούτε μπορείς να μιλήσεις για επιτήδευση, εκεί κατοικεί το τρίτο ράιχ που οι πράξεις του ξεπερνούσαν σε νοσηρότητα τα άγρια θηρία της ζούγκλας.

Ένα έπος που έπρεπε να υπάρχει, ακόμα κι αν η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος έχει ουκ ολίγες φορές συναντήσει τρανές απεικονίσεις επί της τέχνης. Αλλά είναι εντέλει αυτή η ταινία που έρχεται ευκολότερα ακόμα και σήμερα στον νου, όταν αναφέρουμε το ολοκαύτωμα. Ένας προσωπικός θρίαμβος για τον Spielberg, ακόμα κι αν έκανε το «λάθος» να μην αφήσει μια σκιά ανθρωπισμού και στην τεχνική του, πέρα από εκείνες τις απίστευτες εικόνες του.

Βαθμολογία: