Η Σκύλα

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 19/9/2012

Ο μεσήλικας Κρίστοφερ Κρος είναι ένα υποταγμένο ανθρωπάκι, τραπεζικός ταμίας επί 25 χρόνια, παντρεμένος τα τελευταία χρόνια με μια χήρα, δεσποτική στρίγγλα, και έχοντας ως μοναδική ψυχική ανάσα του τη ναΐφ ζωγραφική του, στην οποία επιδίδεται τις Κυριακές. Η Κίτι είναι μια όμορφη κοπέλα, ανεξάρτητη, περπατημένη και έχει δεσμό με τον Τζόνι, έναν τυχοδιώκτη μικροκομπιναδόρο, ευχάριστο, ανώριμο τύπο που τα παίρνει όλα εύκολα και γελάει, ενώ από την άλλη της αστράφτει και κανένα χαστούκι όταν δεν έχει να του δώσει αρκετό χαρτζιλίκι. Ο Κρίστοφερ διασταυρώνεται με την Κίτι όταν ένα βράδυ στο δρόμο, και ενώ ο Τζόνι την κοπανάει, εκείνος ιπποτικά επεμβαίνει και νομίζει ότι τη σώζει από έναν άγνωστο. Θα γνωριστούν, εκείνη θα ερμηνεύσει λάθος κάποια σημεία και θα τον περάσει για κονομημένο ζωγράφο (αφού από ντροπή τής κρύβει ότι είναι ταμίας), εκείνος θα παρερμηνεύει τον ρόλο της «καλής κοπέλας» που του πλασάρει –αφού αυτό εκείνη βλέπει ότι εκείνος καταλαβαίνει, κακό του κεφαλιού του– και θα αρχίσουν τις αθώες πλατωνικές συναντήσεις. Εκείνος για πρώτη φορά στη ζωή του θα «μεταλάβει» τη συγκίνηση του έρωτα –έστω φαντασιακά– και εκείνη μαζί με τον Τζόνι θα του στήσουν ένα σενάριο ώστε να τον εκμεταλλευτούν ποικιλοτρόπως: λεφτά, καλό διαμέρισμα, κρυφό στην αρχή πλασάρισμα των πινάκων του (που αποδεικνύονται νέα καλλιτεχνική πρόταση στους εικαστικούς κύκλους), ενώ εκείνος μπαίνει σε πειρασμό μέχρι και να βγάλει από τη μέση τη γυναίκα του. Το τέλος θα είναι τραγικό και για τους τρεις.

Η Γυναίκα της Βιτρίνας και το Η Σκύλα γυρίστηκαν από τον Φριτζ Λανγκ διαδοχικά το 1944 και το 1945 με τους ίδιους πρωταγωνιστές (Έντουαρντ Ρόμπινσον, Τζόαν Μπένετ, Νταν Ντιούρια), αποτελώντας, θα λέγαμε, ένα θεματικό δίπτυχο πάνω στο ξεμυάλισμα ενός μεσήλικα από μια νεαρή όμορφη γυναίκα και τις συνέπειές του. Και τα δυο σε νουάρ ατμόσφαιρα, αλλά με διαφορετική διάθεση. Το πρώτο φιλμ είναι μια διακριτική μαύρη κωμωδία και μάλιστα το φινάλε «απαλύνει» όσα αιχμηρά ψυχολογικά και κοινωνικά σχόλια κάνει ο Λανγκ, ίσως γιατί οι παραγωγοί και η λογοκρισία θεώρησαν ότι το κοινό δεν θα άντεχε τόση ανατομία. Στο επόμενο φιλμ, όμως (δεύτερη μεταφορά στο σινεμά, μετά τον Ζαν Ρενουάρ το 1931, γαλλικού θεατρικού), είναι αμείλικτος. Ο βασικός στοχασμός του μεγάλου σκηνοθέτη είναι ότι κανείς δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός, αλλά όλοι έρμαια των αναγκών τους, έτσι που οι συγκυρίες μπορούν να τους ανεβάσουν προς στιγμή και να τους διαλύσουν μοιραία παρακάτω. Κατά τα ήθη κι έθιμα της εποχής, ο ήρωας-θύμα θα έπρεπε να είναι «καλός» ακριβώς επειδή είναι θύμα. Αλλά ο Κρίστοφερ βάζει τον κομφορμισμό του πιο πάνω από τον ρομαντισμό για τον οποίο φαίνεται ότι διψάει και όταν στριμώχνεται, γίνεται άγριο θηρίο και στη συνέχεια αμοραλιστής στον έσχατο βαθμό. Η «αθωότητά» του δεν είναι ηθικό προτέρημα αλλά απλή άγνοια κοινωνικών δεδομένων. Από την άλλη, η Κίτι, επίσης αφελής μέσα στην πονηριά της, δεν είναι τόσο κυνική όσο δείχνουν οι πράξεις της. Αρχικά της αρέσει που ο Κρίστοφερ την σέβεται γιατί έτσι γεύεται ένα κοινωνικό κύρος που δεν διαθέτει. Από την άλλη, κάθε φορά διστάζει στο επόμενο βήμα απάτης που της επιβάλλει ο Τζόνι. Κι όταν στρυμωγμένη πετάει κατάμουτρα στον Κρίστοφερ ότι τον σιχαίνεται, δεν αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο ενός τέτοιου εξευτελισμού, όπως ένα παιδάκι. Όσο για τον Τζόνι, η αβάσταχτη ελαφρότητα που τον διακατέχει, τον κάνει να είναι ο πραγματικά αθώος και εντέλει το εξιλαστήριο θύμα.

Ο Λανγκ κάνει μάθημα ψυχολογίας σε κάθε σκηνή (μπορεί να γράψεις σελίδες), έχοντας τρεις ηθοποιούς που κολλάνε γάντι στους ρόλους και μας παραδίδει ένα ακόμη διαμάντι κλασικής δραματουργίας. Αν έλειπαν τα τελευταία πλάνα –ίσως πάλι λόγω της λογοκρισίας– θα είχαμε ένα αριστούργημα.

Βαθμολογία: