Πλάνο 75

Κριτικός: Φίλιππος Χατζίκος

Έκδοση Κειμένου: 2/2/2024

Μετά από μια αξιοσημείωτη διεθνή παρουσία σε σημαντικά φεστιβάλ -ανάμεσα τους και το πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης- το φιλμ της Τσι Χαγιάκουα καταφτάνει στις αίθουσες απολαμβάνοντας την κριτική επιδοκιμασία και το ενδιαφέρον που γεννά το ομολογουμένως θελκτικό στόρι της. Σε μια εναλλακτική σύγχρονη Ιαπωνία, η κυβέρνηση θέτει σε εφαρμογή ένα πλάνο σύμφωνα με το οποίο οι άνθρωποι που φτάνουν τα 75 έτη καλούνται με διάφορα ανταποδοτικά προνόμια να επιλέξουν την υπβοηθούμενη αυτοκτονία προκειμένου να πάψουν να συνιστούν βάρος στα «λειτουργικά» μέρη της κοινωνίας.

Το «Plan 75» είναι μια ταινία που, ως είθισται να λέγεται, έχει την καρδιά της στο σωστό μέρος. Η ιδέα φέρνει στον νου ένα φρικιαστικό έγκλημα που έλαβε χώρα πριν οκτώ χρόνια λίγο έξω από το Τόκιο, όταν ένας νεαρός εργαζόμενος σε μια δομή φροντίδας για άτομα με αναπηρία δολοφόνησε 19 ανθρώπους θέλοντας να «αλαφρύνει τον κόσμο από το φορτίο της αναπηρίας τους». Αντί να αγγίξει ευθέως τις σκληρές πτυχές του αποτροπιασμού που συνοδεύει μια τέτοια φρικαλεότητα, η Χαγιάκουα πλάθει μια χαμηλόφωνη δυστοπία, αποσπώντας το ζήτημα από την εγκληματική του διάσταση και θέτοντας το υπό το πλαίσιο μιας κανονικοποιημένης θεσμικής πρωτοβουλίας. Έτσι, οι φασιστικές αποχρώσεις ενός τέτοιου σχεδίου εξετάζονται χωρίς ευθείες πολιτικές καταγγελίες, αλλά μέσα από το πρίσμα των συγκινητικών ανθρώπινων ιστοριών που βρίσκονται στο κέντρο του φιλμ.

Υπάρχει κάτι το γοητευτικό στους υποτονικούς ρυθμούς της ταινίας, ταιριάζουν άλλωστε και με τον νοηματικό της πυρήνα που στέκει στον αντίποδα μιας συνθήκης που υμνεί την ατέρμονη παραγωγικότητα και εκπαραθυρώνει οτιδήποτε στέκει εμπόδιο σε αυτήν. Το νωχελικό τέμπο είναι το μεγάλο στοίχημα της δημιουργού˙ της επιτρέπει να αφιερώσει τον χρόνο που επιθυμεί στους χαρακτήρες της και να εμφανίσει σταδιακά τις μεταξύ τους συνδέσεις που πλουτίζουν το κείμενο της ταινίας, αλλά, ταυτόχρονα, κρατά σε μια σχετική απόσταση όσους και όσες την παρακολουθούν. Με καθαρά αφηγηματικούς όρους, η δημιουργός δυσκολεύεται να ξεφύγει από το δέος που προκαλεί η αρχική ιδέα, αλλά αγαπάει τους ανθρώπους της ταινίας της και αυτό, όσο να πεις, περνάει στο φιλμικό κείμενο με τη μορφή μιας γοητευτικής ζεστασιάς, σαν ύμνος στην αγάπη για την ίδια τη ζωή.

Το φιλμ της Χαγιάκουα διαθέτει ένα όμορφο φινάλε ικανό να αμβλύνει τις όποιες εύλογες αντιρρήσεις και το οποίο θυμίζει, παρεμπιπτόντως, ότι το ιδανικό τέλος είναι αυτό που επιστεγάζει νοηματικά την αφήγηση, όχι το πλέον ανατρεπτικό ή αυτό που προξενεί κατ’ ανάγκη τα εντονότερα συναισθήματα. Μπορεί να μην χαρακτηρίζεται από αφηγηματική οικονομία και να χάνει το μέτρο των επαναλήψεων στην πλοκή της, διαθέτει όμως στιβαρή αισθητική, αξιοσημείωτη φωτογραφία και, κυρίως, τη σπάνια ικανότητα να μιλάει τη γλώσσα του ανθρωπισμού χωρίς να παρεκκλίνει σε μελοδραματισμούς.

Βαθμολογία: