Αντίπαλος

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 30/9/2023

Μετά και το «Με Διαβατήριο τη Γοητεία», ο Milad Alami επιβεβαιώνει πως είναι μια κινηματογραφική φωνή με περιεχόμενο. Εμφανώς επηρεασμένος μεν από το σινεμά της Δύσης (ο εμφατικός τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιεί τη μουσική δεν θα εντοπιζόταν στον ίδιο βαθμό στον Farhadi για παράδειγμα), αλλά απαρέγκλιτα ανθρωποκεντρικός και ιδιαίτερα αναλυτικός στο πώς θα αποδώσει το ψυχολογικό πορτρέτο του πρωταγωνιστή του.

Το κεντρικό ζήτημα εδώ είναι η έξωθεν κι έσωθεν ισορροπία του ατόμου σχετικά με την ταυτότητά του. Η οποία αποτελείται βέβαια από εγγενή κι επίκτητα χαρακτηριστικά, τα οποία στην περίπτωση του οικογενειάρχη Iman έρχονται και σε σύγκρουση μεταξύ τους. Το συναρπαστικό του δράματός του έγκειται στο ποια από τις δύο πλευρές του θα «νικήσει» σε κάθε πεδίο, η αληθινή του ή αυτή που του έχει επιβληθεί κυρίως από την κοινωνία που τον αποκήρυξε και σε μικρότερο βαθμό από αυτή στην οποία προσπαθεί να ενταχθεί στο φιλμικό παρόν. Και η προσωπική του τραγωδία είναι ότι, μακροπρόθεσμα, η πιο βιώσιμη λύση για την ασφάλεια του ίδιου και των ανθρώπων για τους οποίους νοιάζεται είναι να συνεχίσει να υποδύεται έναν ρόλο. Η διττή φύση της πάλης μέσω της οποίας αναδείχθηκε σαν αθλητής στο παρελθόν αποτελεί και μια έξοχη μεταφορά για την εύθραυστη συνθήκη στην οποία βρίσκεται. Η πλευρά της όλης ανάλυσης που αναμενόμενα υπερισχύει είναι αυτή της αρρενωπότητας, η οποία εξετάζεται ως ένα μοτίβο που αν πάρει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τότε γίνεται επιβλαβές όχι μόνο για τον περίγυρο που υφίσταται την επιβολή του αλλά και για το ίδιο το πρόσωπο που το υιοθετεί.

Αξίζει να σημειωθεί το πόσο επιδέξια αποφεύγονται πολλά κλισέ που έχουν ταυτιστεί με τις θεματικές που θίγονται. Ναι, η οικογένεια του Iman στην απόπειρά της να λάβει εκείνες τις εγγυήσεις που θα της εξασφαλίσουν μια μόνιμη διαμονή στη Σουηδία έχει να αντιμετωπίσει μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία που επίτηδες έχει σχεδιαστεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, και η πίεση που θα ασκηθεί θα αποδειχθεί υπερβολική για να αντέξουν κάποια άτομα τα οποία έχουν επίσης την ιδιότητα του πρόσφυγα, κατά τη διάρκεια της διαδρομής όμως θα συναντήσει και πρόσωπα που θα της παρέχουν ουσιαστική στήριξη και αλληλεγγύη. Το δε εσωτερικό ταξίδι του ίδιου του Iman προς μια αποδοχή δεν θα ακολουθήσει μηχανικά τα βήματα που θα περίμενε κανείς από μια τέτοια ιστορία (άρνηση, «ζύγισμα», κατάρρευση και τελικά λύτρωση μέσω της συμφιλίωσης με τον εαυτό).

Την αναγνώριση φυσικά και δεν την περίμενε ο Payman Maadi από τον εν λόγω ρόλο, μιας κι έχει αποδείξει με τις επιλογές του πως αποτελεί μια εξέχουσα περίπτωση ερμηνευτή. Όμως εδώ πάει ένα βήμα πιο πέρα, για την υπέρβαση, στην πιο πολυδιάστατη μέχρι στιγμής δουλειά της καριέρας του. Όχι μόνο ανταποκρίνεται στις αυξημένες απαιτήσεις για έντονη σωματικότητα, την οποία περνάει μέσα από ένα φίλτρο που αφήνει ανοιχτό το πεδίο διαφορετικών εξηγήσεων στις λεπτομέρειες της κίνησής του, ειδικά στις σκηνές της πάλης, αλλά καταφέρνει να περπατήσει με μεγάλη δεξιοτεχνία πάνω σε ένα νοητό τεντωμένο σκοινί ανάμεσα σε μια πνιγηρή, ισοπεδωτικά παρούσα αυταρχικότητα και μια υφέρπουσα τρωτότητα της οποίας το κουβάρι ξετυλίγεται μεθοδικά όσο περνούν τα λεπτά. Είναι από αυτές τις ερμηνείες που θα μπορούσαν να προσδιοριστούν κάπως χοντροκομμένα ως «όλο το πακέτο», και αν η κυρίαρχη γλώσσα ήταν τα αγγλικά κάποιος θα προετοιμαζόταν ήδη για ευχαριστήριους λόγους σε βραβεύσεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού…

Θα ικανοποιηθούν και αυτοί που ψάχνουν έναν επίκαιρο και οξυδερκή κοινωνικοπολιτικό σχολιασμό, αλλά και αυτοί που εκτιμούν ένα ουσιώδες ψυχογράφημα. Κάποιες μεμονωμένες ενστάσεις σημειώνονται (βιαστικό το κλείσιμο σε σύγκριση με το πώς αναπτύσσεται η πλοκή μέχρι τότε), όμως ο Alami γενικά πετυχαίνει να δείξει μια ενότητα ποιότητας από ταινία σε ταινία, να εξελιχθεί σε κάποιους τομείς και να διατηρήσει το ενδιαφέρον για τη μετέπειτα πορεία του στον χώρο.

Βαθμολογία: