Η Παναγία των Παρισίων Φλέγεται

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 21/4/2022

Πέρασα αρκετή ώρα πριν την προβολή προσπαθώντας να σχηματίσω μια εντύπωση για το τι ταινία πρόκειται να παρακολουθήσω. Πέρα από το ότι είναι ένα συμβάν υπερβολικά πρόσφατο, στην εποχή της υπερπληροφόρησης όπου όλοι έχουμε μια κάμερα στην τσέπη μας, η καταστροφική πυρκαγιά της Παναγίας των Παρισίων καλύφθηκε όσο λίγα περιστατικά τόσο από τις ειδήσεις όσο και από προσωπικά βίντεο ανθρώπων που βρίσκονταν εκείνη την ημέρα στο Παρίσι. Δεν πρόκειται για μια πυρκαγιά με ακραίες πολιτικές προεκτάσεις όπως το «Κολέκτιβ», αλλά ούτε και μια χαμένη στο βάθος του χρόνου τραγωδία όπως ο «Τιτανικός» που δικαιολογεί μια μυθοπλαστική ρομαντικοποίηση. Γι’ αυτό και θα δηλώσω ακράδαντα ότι κόντρα σε όλες τις προσδοκίες μου, εντυπωσιάστηκα από αυτό που είδα εντέλει στη μεγάλη οθόνη.

Τίποτα δεν μαρτυρά ότι το ανατριχιαστικό σασπένς που διατηρεί η ταινία μέχρι και το τελευταίο της λεπτό προέρχεται από έναν αρκετά ηλικιωμένο σκηνοθέτη όπως είναι ο Jean-Jacques Annaud, σε μια περίπτωση που όμοια είχαμε να δούμε από τον George Miller και το «Mad Max: Fury Road». Η περίπτωση του Annaud είναι πραγματικά ιδιότυπη καθώς πρόκειται για έναν Ευρωπαίο και δη γάλλο σκηνοθέτη που γυρίζει ταινίες είδους με αυθεντικό χολιγουντιανό στιλ, σε βαθμό που ο Mathieu Kassovitz του “Πορφυρά Ποτάμια” δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει. Και ακόμα πιο ιδιότυπο είναι το πώς κατορθώνει όχι μόνο να πάρει όλες τις σωστές επιλογές, αλλά και να τις αποδώσει με γνήσια κινηματογραφική αγωνία για να προσεγγίσει σκηνοθετικά μια μάλλον άχαρη από μυθοπλαστικής πλευράς σύγχρονη τραγωδία που προκάλεσε ένα ασυνήθιστα εγκάρσιο συναίσθημα στην παγκόσμια κοινή γνώμη, έναν χρόνο περίπου πριν η πανδημία του Covid-19 προκαλέσει ένα εξίσου κοινό συναίσθημα. Αυτό το στοιχείο επιλέγει σαν σκηνοθετική ομπρέλα που ομογενοποιεί τις επιμέρους ιστορίες που εκτυλίσσονται και αντιπροσωπεύεται στην ταινία από τις τηλεοπτικές οθόνες που μεταδίδουν ταυτόχρονα τις ειδήσεις από διάφορα μέρη του κόσμου.

Αξιοποιώντας σωρεία ιδιωτικών βίντεο που τραβήχτηκαν εκείνη την ημέρα και τα οποία συνδυάζονται αριστοτεχνικά σε ύφος με τα πλάνα του διευθυντή φωτογραφίας Jean-Marie Dreujou, ο καθεδρικός ναός παρουσιάζεται αρχικά απογυμνωμένος από το επιβλητικό στοιχείο που διαθέτει στις κινηματογραφικές του απεικονίσεις: είναι ένας χώρος εργασίας για τους ανθρώπους που τον βιώνουν στην καθημερινή τους ρουτίνα. Μέχρι που ξεσπά η πυρκαγιά και μετατρέπεται σε ένα ακραιφνής ομορφιάς λαβυρινθώδες και βαρύγδουπης σημασίας μνημείο, έναν ναό αμέτρητων θησαυρών που για λίγες ώρες είναι το πιο σημαντικό πράγμα σε ολόκληρο το σύμπαν της ταινίας. Κανένας χαρακτήρας δεν αποκτά βάθος περισσότερο από όσο χρειάζεται για να μας δείξει το βαθύ πνευματικό δέσιμό του με τον ναό, όπως ο ηλικιωμένος καρδινάλιος και η επίδραση που έχει πάνω του η ακατόρθωτη αποστολή ανάκτησης του αγκάθινου στέμματος ή ένα παιδί που αγνοώντας κάθε κίνδυνο, ανάβει ένα κερί στο άγαλμα της Παναγίας, μια πράξη που αποκτά μια αντικατοπτρική αξία σε σχέση με την καταστροφή που πρόκειται να εκτυλιχθεί. Το ίδιο το άγαλμα κινηματογραφείται σαν να αντιδρά στην καταστροφή που συμβαίνει γύρω του, όπως και τα πέτρινα γκαργκόιλ που κοσμούν την πρόσοψη του ναού.

Στο επίκεντρο της ιστορίας είναι προφανώς ο αγώνας της πυροσβεστικής ενάντια στην ολοένα και πιο ασταμάτητη πυρκαγιά, με τα ηθικά διλήμματα των ανώτατων διοικητών και της ίδιας της γαλλικής πολιτικής να αμφιταλαντεύονται μεταξύ της ανάγκης να σωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο μια ανεκτίμητη ιστορική κληρονομιά και της προστασίας της ζωής του προσωπικού διάσωσης που έχει όλα τα γνωρίσματα μιας αποστολής αυτοκτονίας. Πέρα από αυτό, όμως, ο Annaud κατορθώνει να δώσει στην ταινία όλα τα απαραίτητα «tropes» μιας χολιγουντιανής περιπέτειας, και το κάνει δημιουργώντας γνήσια αγωνία που σε κάνει να ξεχνάς ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα που να αντιτίθεται στα πραγματικά γεγονότα. Αυτή αν θέλετε είναι και η αδυναμία της, αφού μυθοπλαστικά δεν μπορεί να δημιουργήσει κάποια συγκινησιακή αυθαιρεσία που θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη εμπλοκή του θεατή.

Εικάζω ότι η ταινία δεν θα καταφέρει να προσεγγίσει τους θεατές που φιλοδοξεί, θύμα ενός αποτυχημένου μάρκετινγκ που θα τους αποθαρρύνει από την προβολή της, και θα κάνει την ταινία την καλύτερη ταινία καταστροφής της χρονιάς που δεν πρόκειται να πάρει την αναγνώριση που της αξίζει.

Βαθμολογία: