Melancholia

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Melancholia

Ελληνικός Τίτλος: Melancholia

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Αντίχριστος (2009)

Nymphomaniac: Μέρος Α’ (2013)

Nymphomaniac: Μέρος Β’ (2013)

Κύριες Διακρίσεις

• Καλύτερη ταινία και φωτογραφία στα βραβεία Bodil, τα εθνικά βραβεία της Δανίας. Υποψήφιο σε ακόμα 5 κατηγορίες.
• Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Κανών. Βραβείο γυναικείας ερμηνείας (Kirsten Dunst).
• Καλύτερη ταινία, φωτογραφία και σκηνικά στα Ευρωπαϊκά Βραβεία. Υποψήφιο για σκηνοθεσία, γυναικεία ερμηνεία (Kirsten Dunst και Charlotte Gainsbourg), σενάριο και μοντάζ.

Παραλειπόμενα

• Δεύτερο μέρος της άτυπης τριλογίας της θλίψης, μετά τον Αντίχριστο (2009), και πριν τα δύο Nymphomaniac (2013).
• Ο von Trier συνέλαβε την ιδέα για το σενάριο κατά τη διάρκεια ψυχοθεραπείας για κατάθλιψη.
• Η Penelope Cruz είχε αντιδράσει πολύ θετικά στο να αναλάβει τον ρόλο της Τζαστίν. Αναγκάστηκε όμως να αποσυρθεί όταν άλλαξε ο προγραμματισμός της. Η Kirsten Dunst όπου πήρε τον ρόλο ήταν μια πρόταση του αμερικανού σκηνοθέτη Paul Thomas Anderson προς τον von Trier.

Μουσικά Παραλειπόμενα

• Μουσικό επίκεντρο της ταινίας, στην οποία δεν υπάρχει αυθεντική μουσική, είναι το Τριστάνος και Ιζόλδη του Richard Wagner.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 28/8/2011

Είναι δυο αδελφές, η Τζαστίν (Kirsten Dunst) και η Κλερ (Charlotte Gainsbourg). Η Κλερ, γυναίκα καθώς πρέπει, των τύπων, είναι παντρεμένη με τον πλούσιο Τζον (Kiefer Sutherland), έχουν έναν μικρό γιο και ζουν στο εξοχικό αρχοντικό, μάλλον κάστρο, στο οποίο διαδραματίζεται όλη η ιστορία. Η Τζαστίν πάσχει από κατάθλιψη με υστερικά ξεσπάσματα.

Εισαγωγή: ονειρικά πλάνα σε slow-motion όπως στον Αντίχριστο, που αποτελούν αναφορές σε όλη την ιστορία. Από την Τζαστίν ως γκόθικ νύφη σε εξοχικό νυχτερινό σκηνικό έως την σύγκρουση της Γης με έναν άλλο πλανήτη, «ντυμένα» όλα με την ουβερτούρα από το «Τριστάνος και Ιζόλδη» του Βάγκνερ, που επανέρχεται συχνά στην ταινία.

Μέρος Πρώτο «Τζαστίν»: στο αρχοντικό γίνεται το πάρτι του γάμου της Τζαστίν, η οποία παλεύει να ανταπεξέλθει εν μέσω κατάθλιψης (δραπετεύει συνέχεια σε δωμάτια, στο μπάνιο, στο γήπεδο του γκολφ, φτάνει να κάνει και σεξ στα αρπαχτά με έναν νέο υπάλληλο του εργοδότη της), με τη μητέρα της (Charlotte Rampling), χωρισμένη, να αντιδρά κυνικά για όλες αυτές τις συμβάσεις (γάμος, τελετές), και τους υπόλοιπους σε μια κατάσταση αποσυντονισμού με μπόλικες δόσεις τριερικού χιούμορ-σαρκασμού . Στο τέλος της βραδιάς, ο γαμπρός (Alexander Skarsgard, ο Έρικ του τηλεοπτικού True Blood) έχει καταλάβει ότι «παντρεύτηκε μια τρελή» και την εγκαταλείπει.

Μέρος Δεύτερο «Κλερ»: η Τζαστίν επιστρέφει στο αρχοντικό, ράκος από την κατάθλιψη, σχεδόν κατατονική, υπό την περίθαλψη της αδελφής της, ενώ έρχεται στο προσκήνιο το θέμα του αδέσποτου πλανήτη Μελανκόλια που πλησιάζει τη Γη, και με τους επιστήμονες να ευελπιστούν ότι θα προσπεράσει ξυστά. Καθώς η Τζαστίν αναρρώνει, η Κλερ καταλαμβάνεται από μέγιστο άγχος για την πιθανή σύγκρουση. Η Κλερ έχει να χάσει τα πάντα στην ταχτοποιημένη της ζωή. Αντίθετα, η Τζαστίν, με μια ψυχραιμία, δέχεται κυνικά το τέλος της «κακής Γης», πιστεύει ότι μόνο εδώ υπάρχει ζωή και αυτή (σχεδόν επιτέλους) θα τελειώσει «να ησυχάσουμε με δαύτη». Λίγο πριν το τέλος, ωστόσο, παρηγορεί με κάποιον τρόπο τον μικρό της ανιψιό. Εντυπωσιακό φινάλε με το μοιραίο κοσμολογικό γεγονός, θεώμενο από τα λιβάδια του πύργου.

Λαρς φον Τρίερ: φιλάνθρωπα (Δαμάζοντας τα Κύματα) μισάνθρωπος (Dogville), κυνικός, πεισιθάνατος, καταθλιπτικός, κοινωνικά προκλητικός, ευφάνταστος ταλαντούχος σκηνοθέτης. Συνεχίζοντας την θεραπεία του για την δική του κρίση κατάθλιψης των τελευταίων ετών, μετά το προκλητικό Αντίχριστος, έρχεται να ξαναπεί περίπου τα ίδια πράγματα με πιο διακριτικό και περίτεχνο τρόπο. Η Τζαστίν είναι ο ίδιος, μάλιστα την βάζει να είναι διαφημίστρια, ένα επάγγελμα που ζητάει πλασάρισμα ιδεών όπως κάνει κι ο ίδιος. Και μένεις με την εντύπωση ότι όλο το φιλμ έχει γίνει για να ακούσουμε την ηρωίδα να μας λέει ήσυχα ότι όλα είναι μαλακίες και θα τελειώσουν. Ο Τρίερ εκδικείται για την κατάθλιψή του, καθώς οι άνθρωποι τρέχουν να υλοποιήσουν τα όνειρά τους ενώ «εκείνος ξέρει» ότι τίποτε δεν έχει σημασία. Μπαίνει, όμως, στον κόπο να κάνει ταινίες προκειμένου να μας το πει, άρα ξεγελά την κατάθλιψή του, καθώς τρίβει τα χέρια του σκεπτόμενος χαιρέκακα πόσο θα μας μελαγχολήσει, πόσο θα μας «τρίψει στη μούρη» αυτές τις αλήθειες. Κάτι παρόμοιο κάνει συχνά και ο Χάνεκε.

Ωστόσο, είναι ικανός σκηνοθέτης και εδώ λειτουργεί ως πολύ καλός δημιουργός ενός κοκτέιλ με δυνατούς συνδυασμούς γεύσεων. Η σχέση των δυο αδελφών είναι μπεργκμανική (θετική-αρνητική, ενδοσκοπική, αλλά χωρίς βέβαια τους αναλυτικούς διαλόγους), η ίδια η Τζαστίν στο πάρτι είναι περίπου η Μόνικα Βίτι της Κόκκινης Ερήμου, το εξωτερικό σκηνικό έχει την μνημειακότητα του Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ (ο παγωμένος, συντελεσμένος Χρόνος), η φωτογραφία του Manuel Alberto Claro είναι παραμυθένια, μαγική, τα διαστημικά εφέ εντυπωσιακά. Το μεγάλο κοντράστ γίνεται ανάμεσα στα εξής στοιχεία: από τη μια, το δράμα «δωματίου» με την κάμερα στο χέρι αλά Δόγμα και από την άλλη, η μεγαλειώδης ονειρική απεικόνιση ανθρώπων και πραγμάτων πνιγμένη στην ουβερτούρα του Βάγκνερ, που και από μόνη της μπορεί να σε στοιχειώσει – όπως π.χ. το πολύ συγγενικού μουσικού ύφους αντατζέτο του Μάλερ στο Θάνατος στη Βενετία. Ταχυδακτυλουργίες πάνω σε ένα ρομαντικό μηδενισμό; Ας πούμε.

Πάντως, η Kirsten Dunst αποδείχτηκε ιδανική. Κι ένα σεναριακό λάθος που ωστόσο δεν επηρεάζει την ουσία του φιλμ. Ακόμα κι αν ο δεκαπλάσιος σε μέγεθος πλανήτης Μελανκόλια δεν συγκρουόταν, η βαρυτική του επίδραση ούτως ή άλλως θα εκτροχίαζε την πορεία της Γης, με μοιραίο και πάλι αποτέλεσμα.

Βαθμολογία: