Make the Economy Scream (2019)

ΣΥΝΟΨΗ

Το ντοκιμαντέρ καταγράφει μια προσωπική περιπλάνηση, από την Ελλάδα στις παραγκουπόλεις του Καράκας και από τα σύνορα της Κολομβίας πίσω στην Ευρώπη. Συνομιλώντας με γνωστούς οικονομολόγους, δημοσιογράφους και αξιωματούχους διεθνών οργανισμών, ο Άρης Χατζηστεφάνου επιχειρεί να εξηγήσει ορισμένες από τις πιο «σουρεαλιστικές» εμπειρίες που βιώνει στο Καράκας. Γιατί η Βενεζουέλα είναι η καλύτερη χώρα στον κόσμο για την παραγωγή κρυπτονομισμάτων όπως το Bitcoin; Πώς γίνεται η ισοτιμία στη μαύρη αγορά του εθνικού νομίσματος με το δολάριο να καθορίζεται από έναν λογαριασμό στο Instagram; Τελικά φταίει ο σοσιαλισμός ή μήπως ο καπιταλισμός για την οικονομική κατάρρευση της χώρας με τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον πλανήτη;

Σκηνοθεσία:

Άρης Χατζηστεφάνου

Κύριοι Ρόλοι:

Άρης Χατζηστεφάνου … ο αφηγητής

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Άρης Χατζηστεφάνου

Παραγωγή: Άρης Χατζηστεφάνου

Μουσική: Ερμής Γεωργιάδης

Φωτογραφία: Άρης Χατζηστεφάνου

Μοντάζ: Άρης Τριανταφύλλου

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Make the Economy Scream
Διεθνής Τίτλος: Make the Economy Scream

Κύριες Διακρίσεις

Βραβείο νεανικής επιτροπής στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Παραλειπόμενα

Το ντοκιμαντέρ έχει ως αφετηρία τη φράση “Make the economy scream”, με την οποία ο Ρίτσαρντ Νίξον έδωσε εντολή στη ΣΙΑ να διαλύσει την οικονομία της Χιλής πριν από το πραξικόπημα του Πινοσέτ.
Το φιλμ, όπως και τα τέσσερα προηγούμενα ντοκιμαντέρ της Moviementa Productions, χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το κοινό.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης
Έκδοση Κειμένου: 2/3/2019

Η αφετηρία και το επίκεντρο εδώ μπορεί να είναι η παρούσα κατάσταση στη Βενεζουέλα, όσο όμως αναπτύσσονται οι συνειρμοί του Χατζηστεφάνου, τόσο πιο πολύ φανερώνεται η φιλόδοξη θεματική γκάμα που επιθυμεί να καλύψει και που επεκτείνεται από τον αμερικανικό παρεμβατισμό μέχρι το κατά πόσο μοιάζουν μεταξύ τους πρακτικές που υιοθετούν τόσο αυταρχικά όσο και υποτιθέμενα φιλελεύθερα καθεστώτα. Τα «ζογκλερικά» που επιχειρούνται εδώ σε επίπεδο εύρους προβληματικής κι έκθεσης απόψεων εν είδει ιδεοκαταιγισμού εντυπωσιάζουν, και τις περισσότερες φορές λειτουργούν. Το «Make the Economy Scream» είναι ένα τόσο ενημερωτικό όσο και ψυχαγωγικό φιλμικό δοκίμιο επάνω στην έννοια του αφηγήματος ως συγκολλητική ουσία στον σύγχρονο κόσμο, κυρίως στη Δύση.

Ακόμη κι αν κάποιες σκέψεις δεν σκιαγραφούνται επαρκώς και κάποιες συνδέσεις φαντάζουν κάπως αυθαίρετες, το τελικό αποτέλεσμα δεν παύει ποτέ να είναι απολαυστικό, επιλέγοντας σχεδόν πάντα ενδιαφέρουσες διαδρομές για να φτάσει στα συμπεράσματά του. Είναι εμφανές ότι ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος έχει μελετήσει επισταμένως την τεχνική του Michael Moore, προσαρμόζοντάς τη σε μια δική του ιδιοσυγκρασία, ταυτόχρονα όμως αποφεύγει την επικίνδυνη παγίδα της υπερβολικής αυτοπροβολής. Η πολιτική τοποθέτηση είναι ισορροπημένη και ακριβοδίκαιη: αυτονόητο το να επισημανθεί το πόσο οι έξωθεν πιέσεις έχουν επηρεάσει δραματικά τη βενεζουελάνικη οικονομία και το βάρος να πέφτει ως επί το πλείστον στο να υπάρξει ένας αντίλογος για την εικόνα που έχει πλαστεί διαχρονικά για αυτήν από τη μερίδα του λέοντος των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ωστόσο δεν παραβλέπεται και η σκληρή καταστολή του προέδρου Maduro, ακόμη και η αδυναμία του προκατόχου του, Chavez, που συχνά λόγω του συμβολισμού που κουβαλά η φιγούρα του μένει στο απυρόβλητο της κριτικής από όσους δεν ασπάζονται το δυτικό αφήγημα εξολοκλήρου, να ξεριζώσει τα δομικά προβλήματα της χώρας παρόλη την προσπάθεια εξάλειψης των κοινωνικών ανισοτήτων.

Ακόμη και το γεγονός ότι κάποιοι παράμετροι δεν εξετάζονται στο βάθος που θα έπρεπε για να προκύψει ένα ολοκληρωμένο σχόλιο και απλά παρατίθενται σαν απλές αναφορές, δικαιολογείται εν μέρει από την απόφαση να συμπεριληφθούν όσο το δυνατόν περισσότερα επιχειρήματα γίνεται, έστω και με σχετικά περιορισμένη ανάλυση, προκειμένου να εμπλουτιστεί ο λόγος που αρθρώνεται μέσω των εικόνων και των απόψεων που εκφράζονται από τους συνεντευξιαζόμενους, και να διατηρηθεί ο ρυθμός σε ταχύτητες που τραβούν την προσοχή του θεατή. Είναι λογικό κάποιος να σκεφτεί πόσα παραπάνω θα πετύχαινε το εγχείρημα αν βοηθούταν από μια μεγαλύτερη διάρκεια που θα το επέτρεπε να αναπτύξει μια ακόμη πιο ολοκληρωμένη και συναρπαστική διαλεκτική, αλλά και πάλι με δεδομένη τη συμπυκνωμένη χρονική διάρκεια είναι εντυπωσιακή η συσσώρευση ενός τέτοιου μεγέθους πληροφοριών. Αν ο ίδιος όγκος απλωνόταν σε έναν ευρύτερο χρονικό καμβά, ίσως αυτό να καθιστούσε το σύνολο πιο εύκολο να αφομοιωθεί νοηματικά από έναν λιγότερο εξασκημένο θεατή, θα έχανε όμως από άποψη τέμπο, θα παραήταν πλαδαρό για να απορροφήσει αυτόν που παρακολουθεί εντός του.

Αν υπάρχει ένα γενικότερο επιμύθιο που μπορεί να εξαχθεί από εδώ, είναι το συγκεκριμένο: η αλήθεια δεν είναι ποτέ μία. Η συνθηματολογία και οι γενικεύσεις είναι προπετάσματα καπνού για την απόκρυψη όσων έχουν σημασία από την κοινή γνώμη, είναι το αντίστοιχο «φαστ-φουντ» της πολιτικής σκέψης με την έννοια ότι έχουν ελάχιστη ως καθόλου ωφέλιμη αξία για τον καταναλωτή τους. Πριν από οποιαδήποτε άλλη ιδεολογική τοποθέτηση που προβάλλει, το φιλμ του Χατζηστεφάνου βάζει ως προτεραιότητα την ανάγκη κάποιος που θεωρεί τον εαυτό του ενεργό πολιτικά να κάνει τη δική του έρευνα πριν οδηγηθεί σε συμπεράσματα για το οτιδήποτε. Και αυτό χωρίς να φαίνεται ούτε στιγμή πως ο τόνος που ακολουθείται προχωρά σε πομπώδεις νουθεσίες. Πρόκειται για ακόμη ένα δυναμικό παράδειγμα τού πώς το σινεμά τεκμηρίωσης στην Ελλάδα πατάει ακόμη πολύ γερά στα πόδια του και παράγει ουσιαστικό υλικό προς διάλογο για τα κοινά. Αρκεί να υπάρχει καλή γνώση του μέσου και μια θεώρηση πέραν της πεπατημένης…

Βαθμολογία: