Παράλληλες Μητέρες

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 28/10/2021

Ανάμεσα στις πολλές θαυμαστές ιδιότητες του Almodovar σε επίπεδο σκηνοθετικό και σεναριακό, είναι και το πώς, με έναν εντελώς δικό του τρόπο, κατορθώνει να καταστήσει συναισθηματικά έντονες και ανθρώπινες ιστορίες που στο χαρτί και μόνο μπορεί να φαίνονται μέχρι κι εξωφρενικές από άποψη συμπτώσεων κι έκβασης.

Οι «Παράλληλες Μητέρες» πιάνονται από μια συγκεκριμένη ιδέα για αφετηρία, εξελίσσοντάς την εξαιρετικά απρόβλεπτα έτσι ώστε να επιχειρήσουν ένα διπλό ψυχογράφημα του πρωταγωνιστικού τους ντουέτου, το οποίο αποτυπώνει ένα χάσμα γενεών ανάμεσα σε εκείνους τους Ισπανούς που πρόλαβαν να ζήσουν την ευημερία και τις κοινωνικές ανακατατάξεις της πρώτης περιόδου της ένταξης στην τότε ΕΟΚ, μετά το τέλος του καθεστώτος του Franco, και σε αυτούς που μεγάλωσαν μέσα στην οικονομική κρίση (έχει σημασία το εργασιακό υπόβαθρο αμφότερων των πρωταγωνιστριών για την κατανόηση της νοηματικής). Ταυτόχρονα, μέσα από ένα προσωπικό, σπαρακτικό δίλημμα της Cruz και την πορεία της προς την επίλυσή του, το σενάριο, εύστοχα, εντοπίζει αναλογίες ανάμεσα σε αυτή την κατάσταση και τη συλλογική συνείδηση μιας χώρας, η οποία, ακόμη και μετά από δεκαετίες, αδυνατεί να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με το τραύμα του εμφυλίου της (ιδιαίτερα κρίσιμη η υποπλοκή με την ανασκαφή του τάφου). Φυσικά, από τον σκηνοθέτη του «Όλα για τη Μητέρα μου» και του «Μίλα της» δεν μπορεί παρά να περιμένει κανείς έναν εγκάρδιο και πλήρως απενεχοποιημένο εναγκαλισμό των μελό επιρροών του (που έχουν βέβαια τις ρίζες τους στον Sirk), που συμβαίνει κι εδώ, οδηγώντας σε ένα πληθωρικό συγκινησιακά αποτέλεσμα. Και ο πηγαίος ουμανισμός του ίδιου πάντα κατευθύνει την πυξίδα του σεναρίου του στο να αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες του με ανεπιτήδευτη αγάπη. Είναι αυτό το γνώρισμα που προσδίδει μια ωριμότητα στο φιλμ, εκεί που με τις ίδιες ανατροπές και στροφές της πλοκής ένας άλλος κινηματογραφιστής θα έμενε στην επιφάνεια του εντυπωσιασμού, προσπαθώντας απλώς να εκπλήξει τον θεατή. Το απρόσμενο «μπόνους» που παρουσιάζεται είναι η -για πρώτη φορά- τόσο ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση του δημιουργού του, με ορμητικότητα τέτοια που να μαρτυρά πως περίμενε καιρό για αυτήν τη στιγμή.

Η χρήση της ποπ αισθητικής στις οπτικές συνθέσεις των κάδρων, που αποτελεί σήμα-κατατεθέν του Almodovar, έχει εντυπωθεί κατά κάποιον τρόπο στο DNA της κινηματογραφίας της πατρίδας του και παραμένει διαχρονικό χαρακτηριστικό του από σκηνογράφο σε σκηνογράφο κι ενδυματολόγο σε ενδυματολόγο, είναι παρούσα κι εδώ, λειτουργώντας ως ένα μέσο έμφασης των συνθηκών εντός των οποίων κινούνται οι δύο βασικές ηρωίδες του, και κυρίως των ψυχισμών τους (παρόμοιο ρόλο έχει και η εξαιρετική μουσική του Alberto Iglesias που συνοδεύει την εικόνα, δεν την «καπελώνει»). Είναι εξαιρετικά μελετημένο σεναριακά το πώς αναπτύσσεται σταδιακά η σχέση των Cruz και Smit, το timing των μεταβολών που παρατηρούνται σε αυτήν, καθώς και η επίδραση του οικογενειακού τους περιβάλλοντος στο να προβάλουν κάποια συγκεκριμένα πρότυπα και ρόλους η μία στην άλλη. Στους δε διαλόγους μεταξύ ηρωίδων, φαίνεται για μία ακόμη φορά η μαεστρία ενός δημιουργού που είχε ήδη αριστεύσει στο γυναικοκεντρικό σινεμά από παλιά, σε καιρούς που τέτοιοι δρόμοι δεν ήταν της μόδας. Η αλήθεια είναι βέβαια πως το μέγεθος των φιλοδοξιών εδώ είναι τέτοιο που κάποιες στιγμές το σύνολο φαντάζει βαρυφορτωμένο, ή και όχι επαρκές στο να ισορροπήσει όλα τα στοιχεία του. Ενδεικτικά, όσο πετυχαίνει η γραφή του διαβόητου Ισπανού να σκιαγραφήσει ένα πρωταγωνιστικό δίδυμο με βάθος, πολυπλοκότητα και με μια sui-generis χημεία, άλλο τόσο αδυνατεί να δημιουργήσει αξιομνημόνευτους δευτερεύοντες χαρακτήρες που να προσφέρουν κάτι περισσότερο από ένα διεκπεραιωτικό πλαισίωμα των γυναικών που βρίσκονται στο επίκεντρο.

Θα ήταν βέβαια μικρόψυχο να ακυρώσει κανείς τα επιτεύγματα της ταινίας για κάποια ψεγάδια που ξεφεύγουν ανά σημεία. Η γενική εικόνα είναι οπωσδήποτε θετική. Και όπως είναι αναμενόμενο, οι «Παράλληλες Μητέρες» συνοδεύονται από μια σειρά ερμηνειών με ισχυρή αλμοδοβαρική χροιά, από το απολαυστικό μείγμα λαϊκής καπατσοσύνης και φινέτσας της Aitana Sanchez-Gijon μέχρι τον αριστοτεχνικό αυτοέλεγχο της Penelope Cruz, που φροντίζει ακόμη και στα ξεσπάσματά της να μην ξεπερνά ένα επίπεδο έντασης. Ίσως όμως ο τόνος και το ύφος της ταινίας να συνοψίζονται καλύτερα στο πρόσωπο της νεαρής Milena Smit, η οποία εκφράζει μια τρωτότητα και μια συναισθηματική μεταβλητότητα τόσο μεστά κι αποτελεσματικά που αιφνιδιάζεται κανείς μαθαίνοντας για τη μικρή σχετικά προϋπηρεσία της στο σινεμά. Στο πρόσωπό της, ο Almodovar μάλλον βλέπει με αισιοδοξία μια νέα φουρνιά ανθρώπων, ικανή να μάθει από το τραυματικό παρελθόν και να εκπροσωπήσει μια ριζική αλλαγή σε επίπεδο νοοτροπίας για τη χώρα του.

Βαθμολογία: