Αισθάνομαι Ζωντανός

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 26/12/2022

Δεν αναμετριούνται και κάθε μέρα οι απανταχού ενεργοί κινηματογραφιστές με τον Akira Kurosawa… Γι’ αυτό και οι Oliver Hermanus και Kazuo Ishiguro, πολύ σωστά, δεν επιδιώκουν να συγκριθούν ανταγωνιστικά με τον «Καταδικασμένο» και προσαρμόζουν την πλοκή του σε ένα διαφορετικό γεωγραφικό και πολιτισμικό πλαίσιο, προσδοκώντας να τονίσουν έτσι την οικουμενικότητά της αλλά και να αποτίσουν έναν γεμάτο αγάπη φόρο τιμής σε ένα κλασικό αριστούργημα. Κι επιτυγχάνουν τελικά στο να δημιουργήσουν ένα φινετσάτο όσο και αληθινά συγκινητικό φιλμ.

Σ’ επίπεδο ύφους, ο Hermanus καταφέρνει να ισορροπήσει επιδέξια ανάμεσα σε μια εσκεμμένα παλιομοδίτικη και στιβαρή τεχνική και σε μια πιο μοντέρνα προσέγγιση στο συναισθηματικό πεδίο, που στοχεύει μεν για το δάκρυ αλλά με τρόπο που δεν φαντάζει εκβιαστικός ή άσχημα μελοδραματικός. Αναπαράγει ολόκληρες σκηνές και ιδέες από το πρωτότυπο σε συνεργασία με τις οδηγίες του κειμένου, τις «μεταφράζει» όμως από ένα ξεκάθαρα βρετανικό πρίσμα με συνέπεια να προκύπτει κάτι που είναι δημιουργική αναπροσαρμογή, όχι ψυχρή αντιγραφή. Έχοντας τον νου και σ’ ένα πιο σύγχρονο κοινό φροντίζει να έχει αναλογικά πιο σφιχτοδεμένους ρυθμούς (η διάρκεια εδώ είναι κατά σαράντα λεπτά μικρότερη σε σχέση με την ταινία του Kurosawa), όχι όμως στον βαθμό που να καταλήγει να φτηναίνει το δράμα που ξεδιπλώνεται επί της οθόνης. Η αναπαράσταση της χρονικής περιόδου γίνεται σε μικρή κλίμακα αλλά αποτελεσματικά, προφανώς γιατί η στόχευση είναι ανθρωποκεντρική και όχι επική, και σε αυτήν την κατεύθυνση κινείται και το εξαιρετικό, γεμάτο ενέργεια ορχηστρικό σάουντρακ της Emilie Levienaise-Farrouch που μοιάζει πραγματικά σαν να βγήκε αυτούσιο από φιλμ της δεκαετίας του 1950.

Εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η λεπτομερής βρετανικότητα της γραφής του Ishiguro όσον αφορά την αποτύπωση των συμπεριφορών και των χαρακτήρων, με τις μεμονωμένες παρατηρήσεις να υποδηλώνουν διαφορετικές ταξικές διαστρωματώσεις, γενιές και αξιακά πλαίσια μεταξύ άλλων. Και φυσικά, η βαθιά αγγλομάθεια του ίδιου δεν θα μπορούσε παρά να διαγράφεται έντονα στο σενάριο, τόσο σε επίπεδο λεξιλογίου όσο και αναφορών που κινούνται πάντοτε εντός των ορίων της εποχής (πινελιά που έχει τη σημασία της η επεξήγηση του όρου «ζόμπι» από τη Margaret στον κύριο Williams). Στα ίδια πλαίσια, η αυστηρή για τα δυτικά δεδομένα ιαπωνική εθιμοτυπία αντικαθίσταται από την αντίστοιχη βρετανική, με τον Ishiguro να καταφέρνει να περάσει αυτή τη μετάβαση σε όλες τις διαστάσεις της ιστορίας που αφηγείται.

Βέβαια η προσοχή της πλειοψηφίας του κόσμου θα στραφεί στην πρωταγωνιστική παρουσία του Bill Nighy, και μάλιστα δικαίως. Παρά τη διαχρονική ερμηνευτική αξιοπιστία κι εμβέλειά του, που οδήγησε και σε σημαντική απήχηση στο mainstream κοινό παρότι δεν απέκτησε ο ίδιος το status του μεγάλου σταρ, μέχρι τώρα δεν είχε την ευκαιρία να του δοθεί αυτό που θα αποκαλούσε κάποιος «ρόλο ζωής». Εδώ η ευκαιρία ξεπροβάλλει και ο Nighy την εκμεταλλεύεται στο έπακρο. Παραδίδει ένα πορτρέτο προσεγμένο στην εντέλεια, και το γεγονός πως καταπιέζει σχεδόν συνεχώς το συναίσθημα δίνει ένα ειδικό βάρος στον χαρακτήρα που υποδύεται, καθιστώντας εξαιρετικά πολύτιμες τις στιγμές όταν τελικά παρατηρείται κάτι που μοιάζει με ξέσπασμα. Κινησιολογικά, στην εκφορά του λόγου, στις αντιδράσεις εκπέμπει με ανατριχιαστική ακρίβεια όλα εκείνα τα στοιχεία που έχουν καθιερωθεί στην κοινή συνείδηση από τις καταγραφές του τότε ως αγγλικά, πάντα όμως με μια σοφή ταπεινότητα που θυμάται πως απόλυτη προτεραιότητα έχει το να εξυπηρετηθεί κατάλληλα ο ρόλος. Και το καστ που τον πλαισιώνει είναι ταιριαστά αξιόλογο, απλά είναι τέτοιο το βεληνεκές της δικής του συνεισφοράς που τα βλέμματα αναπόφευκτα πέφτουν λιγότερο πάνω στους συμπρωταγωνιστές του.

Σε σχέση με τη νοηματική δεν εντοπίζονται σημαντικές διαφορές, και γι’ αυτό και τα μηνύματα περί πρωτοβουλίας του ατόμου που καταφέρνει να αλλάξει τα πράγματα και της σημασίας της ανθρώπινης επικοινωνίας εδώ έχουν μικρότερο αντίκτυπο και πρωτοτυπία. Καθαρά όμως σαν συγκινησιακή εμπειρία, το «Αισθάνομαι Ζωντανός» είναι γενναιόδωρο και δικαιολογεί την ύπαρξή του με αρετές που ανταμείβουν πλουσιοπάροχα τον θεατή.

Βαθμολογία: