Λίνκολν

Κριτικός:  Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 15/1/2013

1865, τελευταίοι μήνες του τετράχρονου εμφύλιου, οι νεκροί έχουν φτάσει τους 600.000 (σαν να λέμε σήμερα μερικά εκατομμύρια), η 13η τροποποίηση του συντάγματος για την κατάργηση της δουλείας δεν έχει ακόμη περάσει, ενώ ο Νότος είναι πια έτοιμος να υπογράψει ειρήνη. Ο Λίνκολν καθυστερεί την ειρήνη, κρύβοντας την ειρηνευτική αποστολή από τη γερουσία, ενώ κατ’ εντολή του εξαγοράζονται πυρετωδώς ψήφοι σε μια κούρσα ενάντια στον χρόνο. Στο οικογενειακό του περιβάλλον, η γυναίκα του δεν μπορεί ακόμη να ξεπεράσει τον χαμό ενός μικρού τους γιου, ενώ ο μεγαλύτερος επιμένει να καταταγεί, νοιώθοντας ντροπή να μην πληρώσει το χρέος προς την πατρίδα.

Διαφωτισμός, αμερικανική επανάσταση, γαλλική επανάσταση, ελληνική επανάσταση κ.λπ. μέχρι έναν εμφύλιο στην Αμερική με βασικό αίτημα την κατάργηση της δουλείας, που έμοιαζε με οικονομική καταστροφή για τις Νότιες πολιτείες. Είναι μια γόνιμη περίοδος της Ιστορίας, όπου οι ανθρωπιστικές ιδέες υψώθηκαν απέναντι στα επιμέρους συμφέροντα. Μια ιστορική περίοδος τόσο διαφορετική από τη δική μας…

Πρόκειται για Μεγάλη Ιστορία. Και πώς κάνεις μια δυνατή ταινία πάνω σε μεγάλες ιστορικές στιγμές; Ο ώριμος Σπίλμπεργκ γνωρίζει ότι οι σκηνοθετικές υπερβολές δεν θα ωφελούσαν σε τίποτε. Τα γεγονότα έχουν μέγεθος από μόνα τους, ο ίδιος ο Λίνκολν ήταν «μορφή» από μόνος του, δεν χρειαζόταν λοιπόν παρά να παρακολουθήσει τα πράγματα με απλότητα. Αυτό που κάνει είναι να τα φωτίσει κατάλληλα, κυριολεκτικά και μεταφορικά – η φωτογραφία από τον συνεργάτη του Γιάνους Καμίνσκι.

Ο Λίνκολν (Ντάνιελ Ντέι-Λιούις) είναι ο πολιτικός άντρας που μπορεί να κοιτάξει τη συνολική ανθρώπινη κατάσταση από ψηλά, είναι μεν ρομαντικός γιατί πιστεύει στην ανθρώπινη ισότητα, αλλά είναι και στοχαστικός, πρακτικός, είναι όπως ο χειρούργος που για να σώσει τον άρρωστο πρέπει να λειτουργήσει με «απάνθρωπη» ψυχραιμία. Ο Λίνκολν όπως ήταν και όπως τον συλλαμβάνει ο Σπίλμπεργκ, σκεπτόμενος και διαλεγόμενος, για σπουδαία πράγματα μιλά ήσυχα, συχνά με μικρές ιστορίες- παραβολές, όπως αν μιλούσε ένας απόμαχος σε καφενείο. Ο φακός τον γράφει σε τρουα-καρ, ελαφρά πλονζέ ή και πλάτη, άλλοτε κοντρ-λιμιέρ, ενώ όποτε δίνεται η ευκαιρία, η φιγούρα του εντάσσεται σε μεγάλο πλάνο, ιδίως σε εσωτερικούς χώρους, πάντα μισοφωτισμένους, με την αλά Όρσον Γουέλς δραματικότητα, χωρίς όμως η όλη αισθητική να ξεφεύγει προς τον αρτίστικο εξπρεσιονισμό. Στους διαλόγους, πιο συχνά, ο φακός «βλέπει» πιο πολύ τον ή τους άλλους, ενώ ο Λίνκολν στέκει σε μιαν άκρη. Έτσι, δημιουργείται υποβολή, «ακούγεται» η εσωτερική δύναμη του προέδρου και «ακούγεται» ο απόηχος από τα γεγονότα.

Σε επίπεδο πολιτικής φαινομενολογίας, υπάρχει διαύγεια και ρεαλισμός – ναι, καμιά φορά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και πολλές ιστορικές σελίδες γράφτηκαν με αυτό τον τρόπο. Στις κόντρες στη γερουσία, οι διαξιφισμοί που φτάνουν σε υστερικές, υβριστικές κορόνες είναι κι αυτές μέρος του πολιτικού θεάτρου κι όχι μια κινηματογραφική υπερβολή.

Ο Τόμι Λι-Τζόουνς, στον ρόλο του πολέμιου της δουλείας Θαδδαίου Στίβενς αλλά αντιπάλου του Λίνκολν σε θέματα τακτικής, δίνει επίσης μια δυνατή ερμηνεία ως ένας φλογερός, βασανισμένος εσωτερικά άνθρωπος. Πολύ έξυπνος και ο τρόπος που ο σεναριογράφος Τόνι Κούσνερ κλείνει το δράμα. Η δολοφονία: όχι ως πράξη αλλά ως είδηση και μάλιστα σε άλλο θέατρο. Πολλαπλά συμβολικό.

Εντέλει, ένα ώριμο έργο του Σπίλμπεργκ, που συντέθηκε με γνώμονα την ίδια την ιδιοσυγκρασία του προσώπου που προσεγγίζει. Υποστηρίζω μια στάλα παραπάνω το έργο γιατί πιστεύω ότι μια τέτοια κινηματογραφία πάνω σε έναν υπέρτατο αμερικανικό μύθο, βοηθάει το Χόλιγουντ να ξεπεράσει τον ευρύτερο λαϊκισμό του.

Βαθμολογία: