Ανάμεσα μας

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 28/1/2020

Μετά από 25 χρόνια στις κινηματογραφικές επάλξεις, οι αδελφοί Dardenne δεν έχουν απομακρυνθεί από το ύφος με το οποίο πρωτοσυστήθηκαν, ακόμα κι αν από κάποιο σημείο απόκτησαν μια πιο μυθοπλαστική αφήγηση. Στον Νεαρό Άχμεντ σαν να κάνουν κι ένα βήμα πίσω ως προς αυτό, με ένα ψυχρό δημιούργημα που για λεπτομέρειες δεν παραπέμπει σε ντοκιουντράμα.

Είναι στρατευμένο σινεμά η εν λόγω ταινία; Μια απάντηση επί αυτού θα ήταν κάπως μετέωρη, αλλά και η άρνηση θα στερούσε από το φιλμ τον λόγο ύπαρξης του. Επικεντρωμένοι αποκλειστικά πάνω σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο του κεντρικού ήρωα (που θα μπορούσε εύκολα να αφορά αληθινό πρόσωπο), παρακολουθούμε τους άμεσους κινδύνους που ελλοχεύουν από τον μουσουλμανικό τζιχαντισμό, τόσο σε επίπεδο ευρωπαϊκής κοινωνίας, όσο και σε προσωπικό. Και το δεύτερο απορρέει από το γεγονός ότι οι Dardenne δεν κοιτούν με αντιπάθεια τον νεαρό υποψήφιο δολοφόνο, αλλά μοιάζουν με νοεροί «μπαμπάδες» του που ζουν για τη στιγμή που θα συνέλθει από το σύννεφο του φανατισμού στο οποίο κι έχει αιχμαλωτιστεί.

Όπως όμως προείπαμε, πρόκειται για ψυχρό σινεμά, που λίγα αφήνει να κατανοήσουμε περί του φλέγων χαρακτήρος. Ο Άχμεντ κινείται σαν υπνωτισμένος, χωρίς να έχουμε στα χέρια μας ως κοινωνία ένα αμυντικό όπλο που να συνάδει με τον πολιτισμό. Εν ολίγοις, το φιλμ, ηθελημένα ή αθέλητα, προάγει φόβο στον δυτικό πολίτη, μια και παρουσιάζει τον τζιχαντιστή ως ένα πρόσωπο που μονάχα η τύχη θα μας γλυτώσει από αυτόν. Και μπορεί τα γεγονότα που έχουμε με τρόμο δει στους τηλεοπτικούς μας δέκτες να συνηγορούν προς ένα τέτοιο συμπέρασμα, εμείς θα περιμέναμε από την τέχνη να αναζητά τρόπους πολιτισμένης αντίστασης, αλλά και να δίνει λύσεις που ίσως το πολιτικό σύστημα δεν θέλει ή δεν μπορεί να βάλει σε λειτουργία.

Για να καταλάβετε, αν εξαιρέσουμε το λυτρωτικό φινάλε, ένας φανατικός τζιχαντιστής θα μπορούσε να παρακολουθεί την ίδια ταινία με εμάς, και αντίθετα με τη δική μας οπτική, να ήταν καθόλα περήφανος για όσα βλέπει. Οι Dardenne πιάνουν γενικά ένα πολύ εμπρηστικό θέμα, και παρότι κάνουν τον κινηματογράφο που τους εκφράζει, δεν έχουν να προτείνουν κάτι πάω στην επίλυση του. Άθελα τους, ίσως, φτάνουν σε σημείο να φανατίσουν και τον δυτικό θεατή, ενώ την ίδια ώρα καταλήγουν σε ένα αλλόκοτο «happy-end» που ναι μεν επιβεβαιώνει την ελπίδα τους για το αύριο, αλλά αυτή επέρχεται μέσω τύχης και όχι συνετής πράξης ή σκέψης. Κάποιες θεματικές δεν είναι ίδιες με τις άλλες, και η συγκεκριμένη μπορεί να μην καταστρέφει κινηματογραφικά το σινεφιλικό σύνολο, αλλά εντέλει βρέθηκε σε λάθος χέρια, όσο δημιουργικά κι ήταν αυτά.

Βαθμολογία: