Ο Ιούδας και ο Μαύρος Μεσσίας

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 25/2/2021

Ένα δυνατό θέμα δεν εγγυάται πάντα και μια ανάλογα αξέχαστη κινηματογραφική εμπειρία. Από τη σεναριακή σύλληψη μέχρι τη σκηνοθετική εκτέλεση ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τις δυνατότητες μιας υποσχόμενης πηγής έμπνευσης. Ο Shaka King, μόλις στη δεύτερη σκηνοθετική του δουλειά, όχι μόνο δεν επαναπαύεται με το πόσο ιντριγκαδόρικο είναι το συγκεκριμένο κομμάτι της σύγχρονης αμερικάνικης ιστορίας με το οποίο καταπιάνεται, αλλά πηγαίνει για την υπέρβαση, παραδίδοντας τόσο ένα κατασκευαστικά άψογο φιλμ όσο κι ένα δράμα με άκρως συγκροτημένη πολιτική σκέψη.

Η επιλογή του να παραθέσει και να συγκρίνει τις πότε παράλληλες και πότε διασταυρούμενες πορείες των Fred Hampton και William O’Neal με έναν τρόπο που φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τη δομή του εμβληματικού «Ο Νονός 2», αντί να επιλέξει την κατεύθυνση μιας καθαρόαιμης βιογραφίας του πρώτου, είναι ουσιώδης, μιας κι αναπτύσσει έτσι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαλεκτική επάνω στη διχοτομία μεταξύ συστημικού και αντισυστημικού, μεταξύ ατομισμού και αλτρουισμού. Ταυτόχρονα, τονίζει έτσι την τραγικότητα που ενυπάρχει στις ξεχωριστές διαδρομές αμφότερων των προσώπων, οι οποίοι στην πραγματικότητα είναι θύματα ακριβώς του ίδιου συστήματος, ακόμη κι αν ο ένας δουλεύει για την ανατροπή του, ενώ ο άλλος για τη διαιώνισή του. Όλα αυτά δοσμένα με μια εκπληκτική σκηνοθετική αυτοπεποίθηση, με μια τεχνική που συνδυάζει τις εκλεπτυσμένες χρωματικές παλέτες του Spike Lee με τη σβελτάδα στην κίνηση της κάμερας ενός Martin Scorsese.

Η θέση του σεναρίου είναι στρατευμένη προς μια συνειδητοποιημένη κατεύθυνση, που σοφά στρέφει την οργή προς τους κρατούντες που αποτελούν τον θεσμικό πυλώνα του ρατσισμού, δίνει προτεραιότητα στην ενότητα της κοινής αφροαμερικανικής ταυτότητας, αλλά τονίζει μέσω της έμφασης στο όχι πολύ διαδεδομένο γεγονός του Rainbow Coalition πως ακόμη και φαινομενικά διαφορετικές μεταξύ τους κοινωνικές ομάδες μπορούν να συμμαχήσουν απέναντι στον κοινό εχθρό. Είναι σαφές πως ο King ασπάζεται τον ριζοσπαστισμό, αν όχι μέσω της ένοπλης δράσης (την οποία βλέπει περισσότερο ως αναγκαία άμυνα παρά ως μέσο επίτευξης σκοπών) τότε σίγουρα μέσω της ανάληψης ουσιαστικών πρωτοβουλιών κοινωνικού χαρακτήρα, και αποκηρύσσει αυτό που βλέπει ως υποκρισία του αποκαλούμενου «κέντρου» στην πολιτική. Κατορθώνει επίσης να «πιάσει» με ακρίβεια τον παλμό της επαναστατικής ορμής των Μαύρων Πανθήρων: το «Judas and the Black Messiah» δεν μένει σε μια ψυχρά θεωρητική ματιά, αλλά φροντίζει να περάσει στον θεατή το βίωμα της ακτιβιστικής συμμετοχής με πολύ έντονη ζωτικότητα. Γενικά, η μοναδική σοβαρή ένσταση που μπορεί να προβληθεί είναι ότι ο παράγοντας «συναίσθημα», όταν αφορά το διαπροσωπικό περισσότερο και όχι τόσο το συλλογικό, αντιμετωπίζεται με έναν υπερβολικά χολιγουντιανό τρόπο σε σύγκριση με την τραχύτητα των περισσότερων εκ των υπόλοιπων γνωρισμάτων του φιλμ, χωρίς να σημαίνει αυτό πως οι σκηνές που τον περιλαμβάνουν δεν λειτουργούν σε συγκινησιακό επίπεδο.

Φυσικά, το σύνολο δεν θα λειτουργούσε εξίσου καλά αν δεν είχε το πολύ δυνατό ερμηνευτικό δίπολο που βρίσκεται στο τιμόνι. Ο LaKeith Stanfield είναι απρόσμενα εξαιρετικός, κυρίως επειδή εκ πρώτης όψεως πρέπει να τα βγάλει εις πέρας με έναν ρόλο με άχαρους συμβολισμούς. Χάρη όμως στη σωστή σεναριακή καθοδήγηση και στο ταλέντο του ίδιου, σκιαγραφεί ένα ιδιαίτερα σύνθετο πορτρέτο, στο οποίο οι απεχθείς και κατανοητές πλευρές, η ανθρωπιά και ο ψυχρός κυνισμός ανακατεύονται σε ένα αμφίσημο γκρίζο. Αλλά στο επίκεντρο βρίσκεται ο πραγματικά μνημειώδης Daniel Kaluuya. Ασυγκράτητα ενθουσιώδης και χαρισματικός επικοινωνιακά στο κομμάτι του δημόσιου βίου, στωικά ευγενής σε αυτό του ιδιωτικού βίου, με εξαιρετικό έλεγχο της εκφοράς του λόγου, και γενικότερα φροντίζοντας πάντα να προσεγγίσει με τη δέουσα προσοχή μια εμβληματική προσωπικότητα του αμερικανικού δικαιωματισμού, έχοντας όμως ταυτόχρονα την απαραίτητη αυτοπεποίθηση για να μην τον «κουκουλώσει» το ειδικό βάρος του ανδρός, δίνει μια ερμηνεία που είναι πολύ πιθανό να μείνει στα κινηματογραφικά χρονικά ως εμβληματική.

Μια λαμπερή εξαίρεση λοιπόν στον κανόνα που θέλει το μοντέρνο πολιτικό σινεμά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού να μην αρθρώνει λεπτομερή επιχειρηματολογία ή να αναλώνεται στο τι συμβαίνει στα λόμπι της Ουάσιγκτον, ξεχνώντας ότι οι σημαντικότερες κοινωνικές διεργασίες συχνά λαμβάνουν χώρα εκτός του συγκεκριμένου μικρόκοσμου, και συνάμα ένα πολιτικό θρίλερ με την ένταση και τη μαεστρία ενός Γαβρά.

Βαθμολογία: