Καλημέρα Γλυκιά Πατρίδα

Κριτικός: Φίλιππος Χατζίκος

Έκδοση Κειμένου: 26/10/2022

Ο Ναζίμ Χικμέτ είναι από εκείνες τις μορφές του εικοστού αιώνα που με τα σημερινά δεδομένα το διαμέτρημά τους φαντάζει τετραπέρατο. Συμμετείχε στον πόλεμο της ανεξαρτησίας που θεμελίωσε το σημερινό τουρκικό έθνος, έζησε από κοντά τα πρώτα χρόνια του υπαρκτού σοσιαλισμού στη νεοσύστατη Σοβιετική Ένωση, διώχθηκε, φυλακίστηκε. Η προσωπική του διαδρομή είναι συνυφασμένη με τα γεγονότα του ταραχώδους εικοστού αιώνα, που στο τουρκικό έδαφος υπήρξε ιδιαίτερα ιδιότροπος. Τα βιώματά του καθόρισαν τις πολιτικές του επιλογές και διαμόρφωσαν την ποίησή του, που κατέστη οικουμενικό σύμβολο ειρήνης, αντοχής και ελπίδας.

Το λεβέντικο παράστημα που επιχειρεί να αποδώσει στον Χικμέτ ο δημιουργός της ταινίας είναι ομολογουμένως κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μιας σύγχρονης ανασύστασης μιας larger than life προσωπικότητας που δύσκολα συναντά κανείς πλέον στο δημόσιο βίο. Όσο εύλογα αναμενόμενη κι αν είναι αυτή η επιλογή, εγκυμονεί τον κίνδυνο της κινηματογραφικής αγιογραφίας, που εδώ δυστυχώς αποδεικνύεται ολέθριος. Ο τούρκος κομμουνιστής ποιητής προβάλλεται απολύτως μονοδιάστατα σαν μία ανθρώπινη αποθήκη ευθυκρισίας, θάρρους και έμπνευσης, με την πολιτική του πυγμή απολύτως ξύλινη και τις δυσκολίες του ολότελα σχηματικές.

Η παρουσία του δημοφιλούς συγγραφέα Αχμέτ Ουμίτ προσθέτει έναν ακόμα προβληματικό άξονα στην ταινία. Τα βιώματα των δύο καλλιτεχνών παραλληλίζονται, δίχως αυτό να προκύπτει φυσικά στο κείμενο της ταινίας, ενώ ο θαυμασμός του Ουμίτ για τον Χικμέτ δεν αξιοποιείται κινηματογραφικά. Αντ’ αυτού, παραμένει σε επίπεδο στεγνών αφηγήσεων και αντιπαραβολών που ορισμένες φορές προκαλούν θυμηδία, αφού η διαχρονικότητα της κοινής ταξικής και πολιτικής στράτευσης των δύο τίθεται απολύτως αξιωματικά. Ουσιαστικά, αντί για κληρονόμος ενός ανένδοτου αγώνα και μίας μαχητικής καλλιτεχνικής αντίληψης που εκπροσώπησε στα πολιτικά πράγματα του παρελθόντος ο Χικμέτ, ο Ουμίτ (όπως παρουσιάζεται στην ταινία) αποπειράται ευθέως να μετρηθεί στο μπόι του προπάτορά του και η σύγκριση είναι μάλλον δυσμενής για αυτόν.

Η ποίηση, οι εμπειρίες και τα πεπραγμένα του Ναζίμ Χικμέτ αρκούν για γεμίσουν ώρες κινηματογραφικού περιεχομένου, αφού η σαρωτική προσωπικότητά, η ευρεία απήχηση του έργου του και η προσήλωση του στο δίκαιο των αγώνων στο οποίο αφιέρωσε τη ζωή του είναι στοιχεία άξια διερεύνησης και εγγενώς ενδιαφέροντα. Η μέθοδος του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ, όμως, που επέλεξε ο Τζενγκίζ Οσκαραμπεκίρ αποδεικνύεται ατυχής, αφού η κακώς νοούμενη τηλεοπτική αισθητική κυριαρχεί ολοσχερώς. Το Καλημέρα Γλυκιά Πατρίδα μοιάζει με επεισόδιο τηλεοπτικής ιστορικής σειράς docudrama που αναπαριστά πρόχειρα γεγονότα, με φτωχό διάλογο και ανεπαρκή καλλιτεχνική διεύθυνση, η οποία αδυνατεί να αναδείξει τη δύναμη των στίχων του Χικμέτ και το πάθος που χαρακτήριζε την προσωπικότητά του. Τόσο ο σπουδαίος Τούρκος ποιητής, όσο και ο Αχμέτ Ουμίτ άξιζαν καλύτερης κινηματογραφικής απεικόνισης.

Βαθμολογία: