Ελεγεία ενός Έρωτα

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 11/10/2008

Τώρα το φταίξιμο πού να το ρίξεις; Η Isabel Coixet έχει την ίδια καταπληκτική ευχέρεια με την κάμερα, όπως στο ‘Ζωή Χωρίς Εμένα’, όπως και στο ‘Η Μυστική Ζωή των Λέξεων’. Οι τέσσερεις βασικοί πρωταγωνιστές θα μπορούσαν να φιγουράρουν στις οσκαρικές λίστες της χρονιάς. Το κείμενο του Philip Roth… μάλλον συλλάβαμε τον ένοχο…

Στο πρώτο μέρος της ‘Ελεγείας’ επικρατεί ένα ιντελεκτουάλ, νουβέλ βαγκ ύφος, που σου δίνει την εντύπωση μεγάλης ταινίας. Πιστό στον τίτλο του και χωρίς να ξεπέφτει στο συναισθηματικό μελό, μας χαρίζει έναν έρωτα παλιάς κινηματογραφικής κοπής. Η Coixet ζωγραφίζει πάνω στο γυμνό κορμί της Penelope Cruz, και η ερωτική πράξη έρχεται να συμπληρώσει το καλογραμμένο κείμενο. Στο σημείο μηδέν, η ταινία κάθεται σε ένα «παγκάκι» και δεν λέει να το κουνήσει.

Το ένα σεναριακό παραστράτημα ακολουθάει το επόμενο. Ο μελοδραματισμός αντικαθιστά τον ερωτισμό, η κοινωνική διάσταση παίρνει τη θέση της φιλοσοφίας, οι καταστάσεις είναι η μία πιο επιτηδευμένη από την προηγούμενη. Η ισπανίδα σκηνοθέτιδα συνεχίζει να κρατάει με πάθος την κάμερα της, αλλά αλίμονο δεν έχει πλέον σημεία αναφοράς να ανυψώσει.

Και αυτό που απομένει είναι τέσσερις υπέροχες ερμηνείες. Πάνω από όλους ο Ben Kingsley, που αυτή τη δεκαετία είχε μονάχα δύο σπουδαίες παρουσίες (‘Ερωτικό Κτήνος’, ‘Όλιβερ Τουίστ’) και μέσα σε ένα μόνο έτος, φέτος, έχει άλλες δύο. Πιο ψηλά και από το ‘Χυμαδιό’, η ερμηνεία του εδώ είναι χτισμένη πάνω σε σοβαρότητα, οντότητα παρουσίας, στόματος που του ταιριάζουν οι υψηλές ατάκες, εκφραστικότητα που σκιαγραφεί από μόνη της έναν ολόκληρο και δύσκολο χαρακτήρα. Η Penelope Cruz είναι καλή, αλλά πάντα στα όρια των αγγλόφωνων παρουσιών της, που είναι σαφώς κατώτερες από αυτές στη μητρική της γλώσσα. Είναι αλήθεια ότι δεν της χαρίζεται εδώ ο μεγάλος ρόλος, αφού λειτουργεί πολύ καλύτερα σε ρόλους με μπρίο. Τον Dennis Hopper τον λατρεύουμε, ακόμα και που οι επιλογές του είναι η μία κατώτερη της άλλης. Η καλύτερη του δεύτερη εμφάνιση μετά τον ‘Ιλιγγιώδη Έρωτα’ (1993) και ένα μάθημα, παλιού χολιγουντιανού τύπου, άρθρωσης λόγου. Αλλά και την Patricia Clarkson αγαπάμε, και η σημαντικά διακριτική παρουσία της φανερώνεται από την εσωτερική ένταση των λίγων σκηνών της.

Συνοψίζοντας, έχουμε μια καλογυρισμένη μελοδραματική ταινία, που όμως δυσκολεύεσαι να προτείνεις. Να την προτείνεις στους φίλους του καλού ερωτικού κινηματογράφου, θα προδοθείς από τα μισά και μετά. Να την προτείνεις στους φίλους του μελό, ακόμα κι αυτοί θέλουν ένα λιγότερο επιτηδευμένο σενάριο. Η υπέροχη οπτική της Isabel Coixet παραμένει σε πλαστική διάσταση, αφού το κείμενο είναι αληθινά λειτουργικό μονάχα όταν το φιλοσοφεί. Προτείνεται όμως στους φίλους της πολύ καλής ερμηνείας, αφού παρέχει τέσσερις πολύ υψηλές παρουσίες, οι οποίες από μόνες τους δίνουν σημαντική υπόσταση στην ταινία. Θα κρατήσω στη μνήμη μου με θαυμασμό το πρώτο μέρος του έργου, αλλά δυστυχώς το υπόλοιπο το διέγραψα ήδη…

Βαθμολογία:

Κριτικός: Βασίλης Καγιογλίδης

Έκδοση Κειμένου: 29/10/2008

Μετά την προβολή της ταινίας και πριν ακόμα δείτε ποιος κρύβεται πίσω από το όνομα του συγγραφέα, θα σας έρθει στο μυαλό Το Ανθρώπινο Στίγμα. Γιατί πολύ απλά θα βρείτε στοιχεία αυτού μέσα στο ίδιο Elegy: από το ύφος και την βραδύτητα στην αφήγηση, μέχρι τη θεματολογία, τις προσωπικότητες των ηρώων και τη συνεισφορά των ερμηνειών και των διαλογικών μερών στο γενικό σύνολο. Έτσι δε θα εκπλαγείτε ιδιαίτερα όταν διαπιστώσετε ότι ο δημιουργός – συγγραφέας αυτής της ταινίας είναι ο ίδιος ο Philip Roth.

Να ‘ταν τα νιάτα δυο φορές…: Αυτό λέει ο λαός (και κάτι θα ξέρει), αυτό λέει και το δοκίμιο της Coixet, το οποίο επιχειρεί μία ανάλυση της έννοιας των γηρατειών, μία διαπίστωση της αξίας του χρόνου και της επιρροής του στην ανθρώπινη ύπαρξη. Πάνω απ’ όλα όμως το Elegy είναι μια βαθυστόχαστη (;) ιστορία ενός ανορθόδοξου έρωτα που καταλήγει σε αγάπη και η οποία ξεδιπλώνεται αργά και βασανιστικά. Μέσα από αυτή τελικά αποκαλύπτεται ο μεγαλύτερος φόβος του ανθρώπου, ο θάνατος, φανερώνεται η επιθυμία του για ζωή και η ανάγκη να πράξει σωστά προκειμένου να μην επωμιστεί στον εναπομείναντα εν ζωή χρόνο, τα λάθη και τις παραλείψεις του παρελθόντος.

Ε και λοιπόν;: Ωραία ως εδώ, μα αν εξαιρέσει κανείς τις ελάχιστες (ως άνω) σεναριακές εξάρσεις, βάλει στην άκρη το πραγματικά ενδιαφέρον θέμα του Roth και παραμερίσει τις υπέρ του δέοντος ικανοποιητικές ερμηνείες, θα αντιληφθεί πως η Coixet διάβασε καλά όχι μόνο τον συγγραφέα αλλά και τον σκηνοθέτη του Human Stain, Robert Benton. Κατέληξε λοιπόν να κινηθεί κάπου ανάμεσα στην ταινία αυτού και τη δική της Μυστική Ζωή των Λέξεων και να δημιουργήσει ένα προιόν με «διχασμένη προσωπικότητα» που χαρακτηρίζεται από νωχελικότητα στην αφήγηση και βραδύτητα στο ρυθμό, αναγκάζοντας ακόμα και την Penelope Cruz να βγει από τα ρούχα της (!). Επιπλέον μοιάζει να λυγίζει συνεχώς υπό το βάρος της αφήγησης του Ben Kingsley που υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να το ωθεί ένα βήμα μπροστά, καθώς και του υπερβάλλοντος ζήλου της δημιουργού του.

Στο τέλος δε, είναι σίγουρο πως το delete θα κάνει τη δουλειά του και έτσι θα απαλλάξει παντελώς το μυαλουδάκι σας από μια ταινία περιττή, δίχως πραγματικό νόημα κι ουσία, που δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα ακόμα κινηματογραφικό πυροτέχνημα και ίσως ότι χειρότερο έκανε μέχρι σήμερα η Isabel Coixet. Ή αλλιώς, ένα εγχειρίδιο για το πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει τους θεατές να πάρουν έναν υπνάκο στο κάθισμά τους. Εμείς απλά αντέξαμε…

Βαθμολογία: