Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 24/4/2019

Το «Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας» λειτούργησε τόσο καλά γιατί εμπλούτισε με έξυπνο κι απρόσμενο τρόπο ένα είδος που, κακά τα ψέματα, έχει κορεστεί σε τεράστιο βαθμό σήμερα ταυτόχρονα με μια διεύρυνση φιλοδοξιών που θα μπορούσε να συγκριθεί ακόμη και με σημαντικές χολιγουντιανές επικές ταινίες της τελευταίας δεκαετίας. Τα αδέρφια Russo είχαν ομολογουμένως την αρκετά δύσκολη αποστολή να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που είχαν χτιστεί μέσω αυτής της επιτυχημένης τους απόπειρας. Το καταφέρνουν; Αυτό εξαρτάται από τις προσδοκίες που έχει χτίσει κανείς για αυτό το σίκουελ…

Σαν μια ακόμη υπερηρωική ταινία προσφέρεται για μια πολύ ευχάριστη θέαση, πραγματικά οι τρεις ώρες κυλούν απρόσμενα γρήγορα, με έντονα υπαρκτή και την περιέργεια για την ενδεχόμενη κατεύθυνση του μύθου που έχει χτιστεί εδώ και μια δεκαετία. Σαν συνέχεια όμως ενός εγχειρήματος που είχε τον στόχο να κλείσει με όσο το δυνατόν πιο θεαματικό τρόπο, αδιαμφισβήτητα απογοητεύει. Οι φαν σίγουρα θα βρουν μέχρι και πολλά πράγματα να εκτιμήσουν εδώ και θα αισθανθούν πως καλύφθηκαν από τη Marvel, αλλά αντικειμενικά, παρά την εξαιρετική αίσθηση του ρυθμού που επισημάνθηκε και την αδιαμφισβήτητη ψυχαγωγική αξία, το θέαμα είναι φτωχό σε σχέση με τον προκάτοχο αυτής της δουλειάς, η αφήγηση τρομερά ανοικονόμητη, ακόμη κι αν αυτό δεν μεταφράζεται σε ένα βαρετό αποτέλεσμα, και η όλη προσέγγιση εξαιρετικά ασφαλής κι ακίνδυνη, το αντίστροφο δηλαδή των προηγούμενων «Εκδικητών».

Ένα εκ των πιο χαρακτηριστικών γνωρισμάτων της εταιρείας, το χιούμορ που «πάει με όλα» και πάντα παρεμβαίνει για να ελαφρύνει κάπως το κλίμα, εδώ είναι από τις φορές που ενοχλεί κάπως καταντώντας ουκ ολίγες φορές μέχρι και σαχλό, δεδομένης της βαρύτητας των όσων έχουν συμβεί στο σύμπαν και στο πλαίσιο των οποίων κινείται η δράση. Το δε εύρημα που χρησιμοποιείται για να προχωρήσει η πλοκή προς μια συγκεκριμένη διαδρομή, μπορεί να προωθείται από το σενάριο ως μια παιχνιδιάρικη παραλλαγή ενός καθιερωμένου σχήματος στην κινηματογραφική μυθολογία, ο τρόπος όμως με τον οποίο αξιοποιείται καταλήγει να θυμίζει περισσότερο το «Εξολοθρευτής: Γένεsys», κάτι που μόνο κολακευτικό δεν είναι. Για να αναγνωρίζονται όλα, κάτι που γίνεται σωστά είναι πως όπως στο προηγηθέν κεφάλαιο των περιπετειών των μαρβελικών (υπερ)ηρώων, το μοίρασμα χρόνου μεταξύ των πραγματικά πολλών χαρακτήρων είναι εξαιρετικά ισορροπημένο, δίνοντας χώρο αν μη τι άλλο στους πιο βασικούς εξ αυτών αλλά και σε αρκετούς δευτερεύοντες να «αναπνεύσουν» και να αναπτυχθούν επαρκώς, ακόμη κι αν η κατάληξη της διαδρομής τους δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις πλήρως ικανοποιητική. Όπως και να έχει, η γενική αίσθηση που επικρατεί είναι πως οι κύριοι συντελεστές λειτούργησαν υπερβολικά υπό την πίεση των επιθυμιών των θαυμαστών του κόσμου αυτού που έχει χτιστεί στο πανί από το 2008 παραδίδοντας κάτι που ναι μεν κρατάει τα προσχήματα, ταυτόχρονα όμως δίνει την εντύπωση ενός υπερβολικά βεβιασμένου συνόλου.

Όσοι έχουν επενδύσει ακόμη και συναισθηματικά στη σειρά αυτή, μπορεί μέχρι και να εκστασιαστούν με πολλές από τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα, μιας και πρόκειται για ένα φιλμ που έχει πρωτίστως τους αφοσιωμένους οπαδούς στο μυαλό του, κάτι που φαίνεται μέχρι και από τους τίτλους τέλους, όμως αυτό το γεγονός αποτελεί τρόπον τινά και μια έμμεση ομολογία για το ότι το «Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη» ποντάρει αρκετά σε μια τέτοιου τύπου υποδοχή από μεγάλη μερίδα του κοινού προκειμένου να καλύψει πονηρά τα ψεγάδια του. Τελικά, το θέμα δεν είναι ότι το «πιάτο» που σερβίρεται δεν τρώγεται γρήγορα και με αρκετή απόλαυση, αλλά το ότι μετά την κατανάλωση κάθεται κάπως περίεργα στο στομάχι. Υπάρχουν αρκετές ομολογουμένως εμπνευσμένες στιγμές εδώ κι εκεί που δίνουν ένα γενικό περίγραμμα του πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί το όλο εγχείρημα αν διεπόταν από μια πιο δημιουργική μεταχείριση (π.χ. η εναρκτήρια σκηνή είναι απρόσμενα συνταρακτική), γενικά όμως μένει μια επίγευση χαμένης ευκαιρίας. Όπως και να έχει, με ένα κεφάλαιο της τρέχουσας ποπ κουλτούρας να φαίνεται ότι κλείνει, η πιο σοφή επιλογή για το ύστερα μάλλον είναι μια στάση «πάμε για άλλα τώρα»…

Βαθμολογία:

Κριτικός: Δημήτρης Κωνσταντίνου-Hautecoeur

Έκδοση Κειμένου: 24/4/2019

Αν ο «Πόλεμος της Αιωνιότητας» υπήρξε μια ταινία ιστορικά πελώριου μεγέθους ως προς το καστ της, τα διακυβεύματα της πλοκής της και τον αντίκτυπο στο κοινό της, η «Τελευταία Πράξη» φιλοδοξεί να (ξανα)σπάσει το ρεκόρ. Πιάνοντας την ιστορία εκεί ακριβώς που την άφησε ο «Πόλεμος», η τέταρτη και τελευταία (;) προσθήκη στην κινηματογραφική ιστορία των «Εκδικητών» αποτελεί έναν επίλογο σε ολόκληρο το μέχρι στιγμής σύμπαν της Μάρβελ, όπως διαμορφώθηκε μέσα σε 21 ταινίες και πάνω από δέκα χρόνια, ξεκινώντας με τον κλασικό πια «Iron Man» του 2008.

Η «Τελευταία Πράξη», λοιπόν, έρχεται να ενώσει οριστικά ένα κάρο διαφορετικά storylines, αλλά και να απαντήσει στις τιτάνιες προσδοκίες που δημιούργησε το πολυσυζητημένο φινάλε του «Πολέμου της Αιωνιότητας». Το γεγονός αυτό εναποθέτει τεράστια ευθύνη στα χέρια των αδελφών Rousso, αλλά η σύλληψη πίσω από το φιλμ την διαχειρίζεται ευφυώς: εδώ δεν μας αφορούν πραγματικά οι δεκάδες χαρακτήρες του ευρύτερου μαρβελικού σύμπαντος, αλλά, κυρίως, οι ίδιοι οι «Εκδικητές», εκείνοι που για πρώτη φορά μοιράστηκαν την οθόνη σε μια ενιαία crossover εξτραβαγκάνζα πίσω στο 2012. Παράλληλα, δηλαδή, με τις επικές διαστάσεις της ιστορίας και το ανεπανάληπτο μέγεθος του καστ, μιλάμε και για μια επιστροφή στις βάσεις του φραντσάιζ, απολύτως πρέπουσα για ένα άξιο κλείσιμο αυτού.

Το φιλμ εκμεταλλεύεται αμέσως τα περιθώρια τόλμης που του έχει παραχωρήσει η επιτυχία του -τολμηρού για τα δεδομένα τέτοιων παραγωγών- «Πολέμου της Αιωνιότητας». Ξεκινάει ανατρέποντας προσδοκίες, κάνοντας δηλώσεις αφηγηματικής «αυθάδειας» (η αρχική αναμέτρηση με τον Thanos), αλλά και αποδομώντας μερικούς από τους γνωστούς μας ήρωες. Αυτή η συνθήκη αφενός στρώνει το έδαφος για την παραπάνω επιστροφή στις βάσεις, στα πλαίσια μιας νοσταλγικής, αυτοαναφορικής θεώρησης του ίδιου του παρελθόντος της σειράς, αλλά και ταυτόχρονα διατυπώνει  μια εύληπτη υπόσχεση ανατρεπτικότητας, μια αίσθηση του απρόβλεπτου η οποία σπάνια απαντάται σε φιλμ τέτοιου βεληνεκούς. Δυστυχώς, αυτή δεν θα κρατήσει μέχρι τέλους. Κι εδώ είναι που αρχίζουν να εμφανίζονται ενστάσεις.

Για την ακρίβεια, αφηγηματικά προβλήματα υπάρχουν εξαρχής, αλλά ο τρόπος που σκηνοθέτες και σεναριογράφοι κατορθώνουν να ισορροπήσουν χιούμορ, δράση, συναισθηματική βαρύτητα, ουσιαστική αυτοαναφορικότητα και παράλληλες υποπλοκές είναι τόσο περίτεχνος -όχι όσο στον «Πόλεμο», αλλά στα ίδια χνάρια- που προθυμοποιούμαστε να κάνουμε τα στραβά μάτια. Αλίμονο αν σαμποτάρουμε την ίδια μας τη διασκέδαση για να γκρινιάξουμε για λογικά σφάλματα σε ταινία με ήρωες που λέγονται Κάπτεν Αμέρικα και Ant-Man. Απ’ τα μισά περίπου και μετά όμως, γίνεται ολοένα και σαφέστερο πως τα πράγματα μπαίνουν στην μπλοκμπαστερική τους σειρά, οι εκπλήξεις λιγοστεύουν και η αφήγηση παίρνει «σημαντικές» αποφάσεις μόνο εκ του ασφαλούς. Κι αν το θέαμα είναι ικανοποιητικά επικό -οι Rousso είναι εκπληκτικοί ενορχηστρωτές δράσης, όπως μας έχουν αποδείξει στο παρελθόν- και το τρίωρο δεν κουράζει στιγμή, οι αφηγηματικές ευκολίες, αυθαιρεσίες και κακοχτισμένες εξελίξεις γίνονται ολοένα και πιο ευδιάκριτες. Στην επιφάνεια, το φιλμ μοιάζει να τικάρει όλα τα σωστά κουτάκια και να ξέρει πραγματικά τι θέλουν οι φαν, μα θα μπορούσε να είναι ασύγκριτα πιο λειτουργικό αν ο συναισθηματικός αντίκτυπος που επιδιώκει προερχόταν από τα βάθη του σεναριακού σκελετού του αντί ενός απροκάλυπτου, τεχνητού εκβιασμού.

Παρόλα αυτά, ο φόρος τιμής που αποτίνει στο ίδιο το φραντσάιζ και η ευαισθησία με την οποία λοξοκοιτάζει προς τις ρίζες του και την καρδιά της επιτυχίας του είναι πράγματι ουσιώδης και πράγματι συγκινητικός. Η «Τελευταία Πράξη» δεν αποτελεί μόνο μια κατασκευαστικά μεγαλειώδη ταινία, ούτε και απλώς την τελική προσθήκη σε μια επιτυχημένη σειρά. Αποτελεί την αντανάκλαση μιας ολόκληρης κινηματογραφικής δεκαετίας, μιας μυθολογίας που έχει καθορίσει μια γενιά, μιας γιγάντιας αυτοκρατορίας που χρωστάει την ύπαρξή της στα πιο αγνά κινηματογραφικά υλικά: έναν καλογραμμενο χαρακτήρα, έναν αφοσιωμένο ηθοποιό και μια ψυχαγωγική ιστορία.

Βαθμολογία: