Animal

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 7/2/2024

Είναι τόσο διεισδυτική η ματιά της Σοφίας Εξάρχου, που εάν επέλεγε τον χώρο του ντοκιμαντέρ θα είχε γράψει ιστορία. Η μυθοπλασία, από την άλλη, αφήνει στον θεατή ανοιχτή την ευχέρεια να εκλάβει αυτό που βλέπει είτε ως μια ξεχωριστή από το σύνολο περίπτωση, είτε ως μια εικόνα που στρεβλώνεται για να παραχθεί είτε τέχνη είτε κάτι που θα ήθελε αυτός να δει. Αυτή η νοητή σύγχυση που προκαλείται από τη φύση της μυθοπλασίας, είναι κι αυτή που στερεί πόντους από αυτό το αξιοθαύμαστο έργο. Ναι, υπάρχουν περιπτώσεις που δεν φταίει η εικόνα που εκπέμπεται, αλλά ο μαζικός αποδέκτης αυτής.

Τόσο η κάμερα της δημιουργού όσο και η δομή του σεναρίου ανακατεύουν το επίπλαστο με το καθημερινά υπαρκτό. Ακόμα και το στρατευμένο σινεμά μπαίνει στο πλάνο, με την Εξάρχου να ερωτεύεται τους χαρακτήρες της και να βροντοφωνάζει βουβά προς όλους εμάς για να τους βοηθήσουμε. Ο εχθρός τους, από την άλλη, δεν είναι παραδοσιακά μια άδικη κοινωνία που στρέφει στον λοξό δρόμο τα θύματα της (σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απλά πρόσθετο βάρος), αλλά μια ολόκληρη πολιτική δομή, που έχει «ξεχάσει» την ηθική χτίζοντας έναν νεοφιλελεύθερο κόσμο.

Ο συμβολισμός του τίτλου συνοψίζει τα πάντα από όσα βλέπουμε. Ίσως μας ακούγεται βαρύ ότι το «άνιμα-ψυχή» είναι στην πραγματικότητα το «άνιμαλ-ζώο», μια και βολευόμασταν που τόσα χρόνια αυτή η εξίσωση κρύβονταν σε σκιώδη μπαρ σκληρών αφεντικών που κατακλύζονταν κατά κύριο λόγο από ανατολικού μπλοκ γυναικείες υπάρξεις. Το λεγόμενο όμως «κονσομασιόν» είναι πλέον κομμάτι του επίσημου ελληνικού τουρισμού, απαραίτητο μάλιστα σύμφωνα με τον τρόπο που αυτός έχει μετεξελιχτεί. Οι ανιματέρ δεν είναι λοιπόν οι απόγονοι του χορευτικού μπαλέτου ή του ταχυδακτυλουργού που ξέραμε κάποτε, αλλά μια μορφή εξυπηρέτησης με αιχμή το σεξουαλικό στοιχείο (μήπως παλεύουμε κατά του σεξισμού στα λάθος μέρη;..). Διόλου άστοχη μάλιστα η σύγκριση εντός του φιλμ του πελάτη εξ Ανατολάς (που βίωσε στο πετσί του την πτώση των αξιών) με τον δυτικοευρωπαίο που δεν έζησε ανώμαλη πτώση και συνεχίζει να ψυχαγωγείται με πιο πολιτισμένα δεδομένα. Πού βρίσκεται ο μέσος Έλληνας σε αυτή τη σύγκριση; Όπως πάντα και σε όλα του, ενδιάμεσα…

Αλήθεια, πώς είναι όταν το σώμα σου είναι το μόνο εμπορεύσιμο προϊόν σου; Όταν το μεροκάματο πεθαίνει ακόμα και μετά από έναν απλό τραυματισμό; Όταν η τέχνη σου κρίνεται από ξαναμμένους πελάτες; Όταν η ώρα του κεφιού για σένα σημαίνει εργασιακό ωράριο; Όλα αυτά τα απαντάει με ευθύτητα και ειλικρίνεια η Δήμητρα Βλαγκοπούλου με τη συγκλονιστική της ερμηνεία, χωρίς η Εξάρχου να τη σπρώχνει σε εκείνα τα άκρα ενός ακραίου κινηματογράφου εύκολης δημιουργίας φαν (βλέπε: Hardcore). Αμείλικτο και το φινάλε, που όχι μόνο δεν απλώνει χέρι ελπίδας, αλλά τονίζει το γεγονός ότι εάν αυτό-ξεγελιέσαι ότι δεν έχεις πιάσει απόλυτο πάτο, δεν υπάρχει περίπτωση να κάνεις μια κίνηση προς απόδραση. Απλά αισθάνεσαι λίγο παραπάνω «σκατά» απ’ ό,τι συνήθως και αυτό το κάτι σαν ζωή συνεχίζεται…

Βαθμολογία: