Ανατομία μιας Πτώσης (2023)

ΣΥΝΟΨΗ

Τον τελευταίο χρόνο, η Σάντρα, μια γερμανίδα συγγραφέας, ο γάλλος σύζυγός της, Σαμουέλ, και ο εντεκάχρονος γιος τους, Ντανιέλ, ζουν σε μια απομακρυσμένη πόλη στις γαλλικές Άλπεις. Όταν ο Σαμουέλ βρίσκεται νεκρός στο χιόνι, έξω από το σαλέ τους, η αστυνομία αναρωτιέται αν αυτοκτόνησε ή σκοτώθηκε. Η αιτία θανάτου μένει αδιευκρίνιστη και η Σάντρα θεωρείται η κύρια ύποπτη. Σιγά σιγά η δίκη ξεπερνάει τη διερεύνηση των συνθηκών του θανάτου του Σαμουέλ, και μετατρέπεται σε ένα ψυχολογικό ταξίδι στα βάθη της συγκρουσιακής σχέσης του ζευγαριού.

Σκηνοθεσία:

Justine Triet

Κύριοι Ρόλοι:

Sandra Huller … Sandra Voyter

Swann Arlaud … Vincent Renzi

Milo Machado Graner … Daniel

Antoine Reinartz … ο δικηγόρος

Samuel Theis … Samuel Maleski

Jehnny Beth … Marge Berger

Saadia Bentaieb … Nour Boudaoud

Camille Rutherford … Zoe Solidor

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Justine Triet, Arthur Harari

Παραγωγή: Marie-Ange Luciani, David Thion

Φωτογραφία: Simon Beaufils

Μοντάζ: Laurent Senechal

Σκηνικά: Emmanuelle Duplay

Κοστούμια: Isabelle Pannetier

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Anatomie d’une Chute
Ελληνικός Τίτλος: Ανατομία μιας Πτώσης
Διεθνής Τίτλος: Anatomy of a Fall

Κύριες Διακρίσεις

Όσκαρ αυθεντικού σεναρίου. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, πρώτο γυναικείο ρόλο (Sandra Huller) και μοντάζ.
Χρυσή Σφαίρα σεναρίου και ξενόγλωσσης ταινίας. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία (δράμα) και πρώτο γυναικείο ρόλο (Sandra Huller) σε δράμα.
Βραβείο Bafta σεναρίου. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, καλύτερη ξενόγλωσση ταινία, σκηνοθεσία, πρώτο γυναικείο ρόλο (Sandra Huller), μοντάζ και κάστινγκ.
Χρυσός Φοίνικας και Palm Dog στο φεστιβάλ Κανών.
Βραβείο καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου γυναικείου ρόλου (Sandra Huller), δεύτερου αντρικού ρόλου (Swann Arlaud και Antoine Reinartz), σεναρίου και μοντάζ στα Cesar. Υποψήφιο για υποσχόμενο ηθοποιό (Milo Machado-Graner), φωτογραφία, σκηνικά και ήχο.
Βραβείο καλύτερης ευρωπαϊκής ταινίας στα Goya.
Βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας στα David di Donatello.
Βραβείο κοινού στο φεστιβάλ του Σίδνεϋ.
Βραβείο κοινού στο φεστιβάλ Βρυξελών.
Βραβείο καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, γυναικείου ρόλου (Sandra Huller), σεναρίου και μοντάζ στα Ευρωπαϊκά Βραβεία.

Παραλειπόμενα

Στη δεύτερη και συνεχόμενη συνεργασία μεταξύ τους, η Justine Triet έγραψε τον κεντρικό ρόλο ειδικά για τη Sandra Huller. Υπήρξε όμως ένα πρόβλημα ανάμεσα τους, και αυτό αφορούσε τη γλώσσα. Η γερμανίδα ηθοποιός ήθελε να μιλάει γαλλικά στην ταινία, αλλά η δημιουργός επέμεινε στη γλώσσα που θα μιλάει ο ρόλος, όντας σημαντικό κομμάτι στην υπόσταση του σεναρίου.
Η Justine Triet δήλωσε πως αναζητούσε να κάνει ακόμα μια δικαστική ταινία ήδη με την ολοκλήρωση του Βικτώρια (2016). Σημαντικό ρόλο σε αυτό είχε παίξει η αφοσίωση της στη δίκη της Amanda Knox, που είχε βρεθεί κατηγορούμενη για δολοφονία στην Ιταλία το 2007. Μάλιστα το υλικό για το σενάριο μαζεύτηκε μέσα από διάφορα εγκληματολογικά ντοκιμαντέρ.
Ένα ιδιαίτερο περιστατικό συνόδευσε τη βράβευση στις Κάνες, όπου η παρουσιάστρια του ανώτερου βραβείου, Jane Fonda, έφτασε να κυνηγάει τη δημιουργό μέσα στην αίθουσα, μια και είχε αμελήσει να πάρει μαζί της το πιστοποιητικό της επιτυχίας της.

Μουσικά Παραλειπόμενα

Στο σάουντρακ, κεντρική παρουσία έχει ο Frederic Chopin.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 29/8/2023

Η τοποθέτηση λεπτομερειακών στοιχείων σε μια ιστορία μυθοπλασίας είναι ένας τρόπος ώστε ο αφηγητής να σχολιάσει, να νοηματοδοτήσει και να αποκαλύψει πράγματα. Τα στοιχεία αυτά αποκτούν τη νοηματική αυτή φόρτιση μόνο στο πλαίσιο της επιλεγμένης παρουσίασης που ορίζει ο δημιουργός, και παρότι με λίγη φαντασία μπορούν να εντοπιστούν και στην πραγματική ζωή, ελλείψει αφηγητή δεν αποτελούν τίποτα παραπάνω από συμπτώσεις που θα περνούσαν απαρατήρητες αν ο εμπλεκόμενος χαρακτήρας δεν βρισκόταν σε μια ταραγμένη κατάσταση ώστε η παρουσία τους να του κινήσει την προσοχή. Τι γίνεται λοιπόν στην περίπτωση που αυτές οι λεπτομέρειες χρησιμοποιούνται σε μια ιστορία μυθοπλασίας ως φορτισμένα νοηματικά στοιχεία μέσα στο πλαίσιο της εσωτερικής της πραγματικότητας; Με τον τρόπο που την ορίζει η Justine Triet στην “Ανατομία Μιας Πτώσης”, δίνει ένα καθηλωτικό και αιχμηρά έξυπνο σινεμά.

Σε μια δικαστική αίθουσα, ένα μέρος όπου υποτίθεται πως μπροστά στα αδιαπραγμάτευτα γεγονότα τα προσωπικά συναισθήματα δεν έχουν καμία αξία, η υποκειμενική οπτική τής εκάστοτε αντιμαχόμενης πλευράς πασχίζει να ντύσει με τον παραπλανητικό μανδύα ενός επιλεγμένου συναισθήματος τα κίνητρα που οδήγησαν στα γεγονότα. Τίποτα πιο περίπλοκο στη διατύπωση και την κατανόηση από μια απλή αρχέγονη επιθυμία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής επιλογή υπεράσπισης ή κατηγορίας. Τίποτα πιο ουσιαστικό από το αγάπη-ζευγάρι-δουλειά-σπίτι-παιδιά-ευτυχία δεν μπορεί να θεωρηθεί κατανοητό και αποδεκτό. Κανένα στοιχείο που απαιτεί ένα δεύτερο επίπεδο σκέψης δεν μπορεί να ρίξει φως στην υπόθεση. Σκοπός της δίκης δεν μοιάζει η απόδοση της δικαιοσύνης, αλλά ένα ανήθικο παιχνίδι χειραγώγησης του ενστίκτου που αμφισβητεί αν η δικαστική αίθουσα εξυπηρετεί μια πολιτισμένη κοινωνία ή αποτελεί βιτρίνα για την επικράτηση του ισχυρού.

Η Justine Triet αξιοποιεί τις δυόμισι ώρες της ταινίας της για να στήσει ένα γοητευτικό μονοπάτι ξεχωριστής ομορφιάς, οδηγώντας τον θεατή μέσα από στροφές και παρακάμψεις προτού αντιληφθεί ότι βρίσκεται σε έναν λαβύρινθο. Η μόνη διέξοδος είναι μια σαφής απάντηση στο αν η Σάντρα σκότωσε τον σύζυγό της ή ο θάνατός του ήταν ατύχημα. Εντέλει όμως αυτό που πραγματικά εξετάζεται δεν είναι το ίδιο το έγκλημα, αλλά το μυστήριο του ανθρώπινου πάθους και οι αχαρτογράφητοι κανόνες που διέπουν μια συντροφική σχέση. Οι σκηνές που προηγούνται του εγκλήματος στήνονται από την Triet με μια προσεκτικά υπολογισμένη αμφισημία, ώστε να μην μπορούν να υπονοήσουν ούτε δόλο ούτε τύχη. Στο ίδιο πλαίσιο, η ευφυέστατη ερμηνεία της Sandra Huller, παράλληλα με δυναμισμό και νεύρο, διαθέτει έναν επιτηδευμένα απροσδιόριστο χαρακτήρα επιτρέποντας να αποτελέσει καμβά για το φαινόμενο Κουλέσοφ. Ταυτόχρονα, η πλανοθεσία στις σκηνές του δικαστηρίου διαθέτει μια δική της διαλεκτική πάνω στον τρόπο που καδράρει τους χαρακτήρες, αποκαλύπτοντας όχι τα μυστικά τους και το παρελθόν τους αλλά το παρόν τους και τις επιλογές τους που θα ορίσουν το μέλλον τους, περισσότερο από όλους στον Milo Machado Graner, τον ανήλικο γιο της κατηγορουμένης που ανά φάσεις μοιάζει να σηκώνει το ισχυρότερο δραματουργικό βάρος.

Τα παραπάνω στοιχεία της ταινίας δεν υπερτονίζονται ούτε χρησιμοποιούνται πέρα από τις δυνατότητές τους. Εξίσου δυναμική είναι και η παράθεση των σκηνών, συχνά μακροσκελείς και με μια ισχυρή πιθανότητα να δώσουν μια κατευθυντήριο στην προσωπική άποψη του καθενός. Σε κάθε τέτοια σκηνή, η ταινία μοιάζει να συγκεντρώνεται, να εστιάζει σε κάτι συγκεκριμένο και να δημιουργεί μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα για να δώσει ένα αποτέλεσμα ζωντανό και ζωηρό. Κι αν στο τέλος βλέπουμε την απόφαση του δικαστηρίου, η καθοριστική απάντηση γύρω από το ερώτημα παραμένει απούσα. Από την ταινία απουσιάζει η κάθαρση. Άλλωστε, δεν βρισκόμαστε σε ένα δικαστήριο θεών αλλά ανθρώπων. Η τραγωδία που εκτυλίσσεται στην οθόνη είναι κατασκευασμένη ώστε να αντικατοπτρίζει τη ζωή, η οποία δεν χρωστάει κάθαρση σε κανέναν. Και αυτό, με τη σειρά του, είναι η δική της τραγωδία.

Βαθμολογία: