Άμστερνταμ

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 2/11/2022

Άξιζε την αναμονή των εφτά ετών το νέο πρότζεκτ του David O. Russell; Από το καστ και μόνο καταλαβαίνει κανείς τις πολύ υψηλές προσδοκίες που είχε για το νέο του εγχείρημα ο νεοϋρκέζος δημιουργός. Το τελικό αποτέλεσμα όμως είναι μάλλον άνισο.

Κατασκευαστικά δεν γίνεται παρά να θαυμάσει κανείς το «Άμστερνταμ». Ο Emmanuel Lubezki κάνει πάλι τα γνωστά του κόλπα στη φωτογραφία, με τους ευρυγώνιους φακούς και την κάμερα να πάλλεται ελαφρώς, και το ύφος του ταιριάζει με την πληθωρική οπτική του Russell στη σκηνοθεσία. Εκπληκτική δουλειά έχει γίνει επίσης στην καλλιτεχνική διεύθυνση, που είναι γεμάτη πλούσιες λεπτομέρειες, αλλά και στα κοστούμια (θα ξαναπροταθεί ύστερα από χρόνια για Όσκαρ ο βετεράνος Albert Wolsky άραγε;), που είναι μεν εποχής αλλά παίζουν ελαφρώς και με σύγχρονες σχεδιαστικές αντιλήψεις γύρω από τη δεκαετία του 1930.

Όμως… Ουσιαστικά, μάλλον ο σκοπός ήταν μια επανάληψη του «Οδηγού Διαπλοκής». Δηλαδή, παίρνω μια αληθινή ιστορία, αλλάζω σχεδόν όλα τα πραγματικά ονόματα των εμπλεκομένων και πολλά από τα γεγονότα, για να προκύψει κάτι νέο, κάνοντας με αυτό τον τρόπο κι ένα παιχνιδιάρικο σχόλιο πάνω στο πόσο δυσδιάκριτο είναι συχνά να διαχωρίσει κανείς το αληθινό από τη μυθοπλασία. Ωστόσο, για αρκετούς λόγους το σύνολο δεν είναι εξίσου λειτουργικό με το προαναφερθέν φιλμ. Η γραφή του Russell σ’ εκείνο το σενάριο έδινε την αίσθηση μεν της αυταρέσκειας, αλλά ταυτόχρονα είχε μια στιβαρότητα και μια γνήσια ταυτότητα. Εδώ, το κείμενο είναι σαν να προσπαθεί υπερβολικά πολύ να εντυπωσιάσει με εξυπνακιδισμούς, και αυτό έχει ως συνέπεια να λείπει η φυσικότητα στους διαλόγους και στην περιγραφή των χαρακτήρων.

Αλλά ίσως το κυριότερο πρόβλημα είναι πως εδώ, σε αντίθεση με τον «Οδηγό Διαπλοκής», η στόχευση είναι πολύ περισσότερο πολιτικοποιημένη, με τρόπο όμως «μισοψημένο». Και επειδή είναι κάπως απλοϊκά τα σχετικά νοήματα, αλλά κυρίως γιατί ο δρόμος τού «αφηγούμαι στο περίπου την πραγματική ιστορία» μοιάζει στην προκειμένη περίπτωση δειλός. Η αποκαλούμενη ως «Συνωμοσία των Επιχειρηματιών» είναι μια συγκλονιστική πρώτη ύλη για κινηματογραφική αξιοποίηση, από την οποία μπορεί να εξάγει κανείς χρήσιμα συμπεράσματα. Ταυτόχρονα, μπορεί κάποιος κάλλιστα να την παραλληλίσει με την τρέχουσα πολιτική συνθήκη στις ΗΠΑ από πλευράς συνεχούς όξυνσης των πνευμάτων από τους Ρεπουμπλικάνους μετά τις εκλογές του 2020. Ωστόσο, η επιλογή τού να μη γίνει μια πιστή αλλά μια ελεύθερη καταγραφή των συμβάντων, αποδυναμώνει τη σημειολογία, και η προσοχή αναπόφευκτα στρέφεται σε κάποιες κομφορμιστικά εκκεντρικές στιλιστικές πινελιές. Ο Russell αποφασίζει μεν να αφηγηθεί μια σκοτεινή σελίδα της ιστορίας της χώρας του, αλλά τελικά αποφεύγει ακόμη και να αρθρώσει τα ονόματα των υπαιτίων ή να δηλώσει έντονα στρατευμένος, εστιάζοντας σε πιο επιδερμικές αρετές.

Το πιο περίεργο είναι πως παρά το καστ που συγκεντρώνει, το «Άμστερνταμ» δεν έχει ούτε μία ερμηνεία που να ξεχωρίζει πραγματικά! Στην καλύτερη περίπτωση, κάποιοι δεύτεροι ρόλοι διαθέτουν μια αξιοπρεπή παρουσία (ο Robert De Niro ειδικά μοιάζει να πιστεύει και στο όραμα του σκηνοθέτη του). Στην άλλη πλευρά, υπάρχει ένας Christian Bale που φαίνεται σαν να έχει βάλει σε ένα νοητό μπλέντερ τους πιο χρησιμοποιημένους μανιερισμούς του χωρίς να ενδιαφέρεται να πλάσει ολοκληρωμένο χαρακτήρα, και μια Margot Robbie που επιστρατεύει όλη τη φαρέτρα με τα κλισέ στην υπηρεσία μιας άκρως στερεοτυπικής «καλλιτεχνίζουσας» ηρωίδας.

Κακά τα ψέματα, η όλη «συνταγή» περιέχει ουκ ολίγα έξυπνα τοποθετημένα συστατικά που καθιστούν την παρακολούθηση ευχάριστη, και δεν μπορεί κάποιος να μην παραδεχτεί το εύρος των φιλοδοξιών. Αλλά σε σχέση με όσα υπόσχεται, το «Άμστερνταμ» προσφέρει αρκετά λιγότερα.

Βαθμολογία: