Μια Αμερικάνικη Ληστεία

Κριτικός:  Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 28/9/2018

Στην πρώτη του ταινία μυθοπλασίας, ο Bart Layton δηλώνει δημιουργικό παρόν, εκθέτοντας έναν αγνό κινηματογράφο, τόσο αγνό όσο και οι ήρωες του. Μπορεί η ταινία να είναι κομμάτια ενός πολυποίκιλου δημιουργικού παζλ, αλλά υπάρχει ολούθε μια αθωότητα στη ματιά του σκηνοθέτη, κάτι που θα έβλεπες εύκολα και σε μικρού μήκους σπουδαστική ταινία. Κι αυτό είναι που εντέλει σε κερδίζει.

Ο Layton μιλάει για μια αληθινή ιστορία ληστείας, αλλά κυρίως μιλάει για μια ερασιτεχνική ιστορία ληστείας από εφήβους. Αντίθετα με όσα έχουμε συνηθίσει από τον κινηματογράφο για τις heist-movies, εδώ η αδρεναλίνη του θύτη είναι αληθινή, η αμφιβολία του είναι πιο δυνατή κι από την εμπιστοσύνη στην επιτυχία, η δειλία είναι ρεαλιστική και σπάει τους κοινωνικούς κώδικες που θέλουν τον έφηβο εγκληματία εξισωμένο με τον αντίστοιχο ενήλικο ή έμπειρο. Η όλη λοιπόν ληστεία μπαίνει σε κώδικες ταινίας ενηλικίωσης, δηλαδή τονίζεται καθαρά το ψυχολογικό επίπεδο. Ο Layton δεν επιθυμεί για χάρη του θεάματος να βρει έναν ήρωα με περισσό θράσος. Διαβάζει καλά την ιστορία που έχει στα χέρια του, κι εντοπίζει όλα αυτά τα νεανικά ελαττώματα που θα οδηγούσαν σαν αρνιά στη σφαγή τέσσερα παιδιά στα κάτεργα. Η αφέλεια, η περιέργεια, τα λάθος πρότυπα που υπάρχουν ολούθε, το εντελώς άσκεφτο περί της μοίρας τους (ακόμα κι αν τα κατάφερναν), συναισθήματα που δεν εντοπίζονται με ευστοχία μονάχα ανάμεσα στους τέσσερις συγκεκριμένους ήρωες, αλλά ελλοχεύουν εντός κάθε νέου που επιθυμεί το παραπάνω από τη ζωή του, και η κοινωνία δεν του παρέχει καμία σοβαρή απάντηση περί του πώς θα το αποκτήσει εύκολα με θεμιτά μέσα. Για να μη γελιόμαστε, το αμερικανικό όνειρο είναι ένας όρος που κοιτάει το αποτέλεσμα, δεν ενδιαφέρεται ή δεν υποδεικνύει τον τρόπο που θα το κατακτήσεις. Και για να μη μιλάμε με τη ματιά πέρα του Ατλαντικού κι εφησυχάζουμε, το άνευ όρων κυνήγι της επιτυχίας έχει εξαπλωθεί σαν καρκίνος σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο…

Άλλη μια μαγκιά του φιλμ είναι ότι μπλέκει όρους ντοκιμαντέρ, αλλά όχι με τη λογική ενός ντοκιουντράμα (κάτι στο οποίο είχε εμπειρία ο σκηνοθέτης), μα με αυτή του Συνήθεις Ύποπτοι, που μεταποιεί εύκολα κάποιος την αλήθεια, ανάλογα το ποιόν του. Μια νότα ψευδοντοκιμαντέρ εντέλει, αλλά και ποιος μας είπε ότι σε ένα ντοκιμαντέρ που παρακολουθούμε λείπει η φαιδρή υποκειμενικότητα του καθενός που εμφανίζεται και μας μιλάει; Ακόμα κι όσον αφορά αυτόν που το δημιουργεί. Η αλήθεια είναι ότι σε αυτό το σημείο ο Layton δεν εξαπολύει όλα τα όπλα που του παρέχονταν, διατηρεί ακόμα κι εδώ τη «σπουδαστική» του ταυτότητα, και δεν σοκάρει. Αυτό όμως βοηθάει στο να εμείνουμε στο αληθινό ζητούμενο, όσα δηλαδή αφορούν την ψυχολογία των ηρώων μας.

Επί του συνόλου, δύσκολα κάποιος θα απογοητευτεί από τη συγκεκριμένη ταινία. Κι αυτό επειδή θα βρει μέσα της, θέλει δεν θέλει, κομμάτια από τη σκέψη του, το παρελθόν του ή τις κουβέντες που ακούστηκαν κάποτε γύρω του. Αν, δε, τυχαίνει να είναι σε εφηβική ηλικία, ίσως και να γλυτώσει από μια απερισκεψία της στιγμής, που η κοινωνία δεν την εκλάβει πάντα ως μία. Πόσες και πόσες ανήλικες ζωές δεν έχουν σπάσει στα δύο από μια απλή, όσο και χαζή απόφαση, που πολλές φορές την παίρνεις έτσι απλά για χάρη ενός ασταθούς φίλου. Ουκ ολίγες…

Βαθμολογία: