Ζωντανό Πνεύμα

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 25/4/2024

Η εναρκτήρια σκηνή συνοψίζει άψογα το τι πρόκειται να ακολουθήσει στα επόμενα λεπτά, ένα μικρό κορίτσι που προσπαθεί να κοιτάξει μέσα από ένα περιορισμένο οπτικό πεδίο για να καταλάβει μια σκηνή που δεν της είναι απόλυτα ξεκάθαρη.

Με αφορμή ένα τραγικό γεγονός, η Salome θα δει να ξεδιπλώνεται μπροστά της ο παράξενος κόσμος των ενηλίκων πιο εκτεταμένα από ποτέ, δημιουργώντας μνήμες που πιθανότατα θα διαμορφώσουν τον χαρακτήρα της καθώς μεγαλώνει. Οι συναισθηματικές της διακυμάνσεις είναι εξαιρετικά έντονες, η όποια στήριξη λαμβάνει από τον περίγυρό της έχει αμφίβολη αποτελεσματικότητα, αλλά η ματιά του σεναρίου έχει μια ελπίδα στο πώς οραματίζεται το μέλλον της, πάνω στη βάση της στοργής ως οδηγό που στο πέρασμα του χρόνου επουλώνει τις πληγές. Η αμφισβήτηση μπαίνει στη μεγάλη εικόνα και προκαλεί ανακατατάξεις στις πεποιθήσεις της, είτε αυτή αφορά την πίστη είτε την ίδια τη σταθερότητα και σιγουριά της οικογενειακής εστίας. Με το μεταφυσικό και θρησκευτικό στοιχείο εντός κάδρου, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το φιλμ λειτουργεί και ως ένα ιδιόρρυθμο παραμύθι της καθημερινότητας, με διδάγματα για την πρωταγωνίστριά του και αλληγορικές προεκτάσεις. Εσκεμμένα διατηρεί μια αμφισημία ως προς το αν κάποια γεγονότα που παρουσιάζονται έχουν μια ερμηνεία που ξεπερνάει τους γνωστούς φυσικούς νόμους ή διαθέτουν μια λογική εξήγηση που επίτηδες δεν σερβίρεται στο πιάτο, σίγουρα για να τονιστεί το ότι η δεισιδαιμονία αποτελεί μέρος της νοοτροπίας του τόπου εντός του οποίου εκτυλίσσεται η δράση (οδηγώντας ενίοτε και τους κατοίκους του σε πράξεις σχεδόν αδιανόητες για ένα κοινωνικό σύνολο που θέλει να αποκαλείται καταχρηστικά «πολιτισμένο»), αλλά και το υποκειμενικό φίλτρο της ανήλικης ηρωίδας που της προσδίσει μια τάση να πιστεύει στο υπερβατικό. Σε κάθε περίπτωση, πάντα στο επίκεντρο μένει μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, που δείχνει κατανόηση σχεδόν σε όλους τους χαρακτήρες της πλοκής και δημιουργεί μια σύνδεση εξοικείωσης ανάμεσα σε εκείνους και τον θεατή.

Η εικόνα μιας πορτογαλικής επαρχίας με πολλές παθογένειες, που σίγουρα πηγάζουν πρωτίστως από την οικονομία (από έναν από τους ήρωες γίνεται λόγος για κρίση ακόμη και στο τώρα, παρότι τα μεγάλα «ζόρια» για τη χώρα θεωρητικά προέκυψαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας), δίνει τον τόνο για όσα θα ακολουθήσουν, αλλά η Cristele Alves Meira δεν κοιτάζει ποτέ αφ’ υψηλού τους ανθρώπους που αποτελούν το εν λόγω σύνολο, ακόμη και όταν προχωρούν σε καταδικαστέες ενέργειες. Θετικά και αρνητικά στοιχεία είναι κομμάτια της ίδιας «φωτογραφίας», της ίδιας αλήθειας. Όταν έρχεται η ώρα να δείξουν τις φωτεινές πλευρές τους, μέσα από χειρονομίες, από μια αίσθηση του συνανήκειν, από τις απλές απολαύσεις, η κάμερά της τους αποθεώνει με τον τρόπο της.

Λόγω του ότι ο ρόλος της είναι ο πυρήνας της όλης δραματουργίας, σίγουρα η πλειοψηφία του κοινού θα προσέξει τη μικρή Lua Michel και το πόσο απροσποίητα αποδίδει έναν γνήσια παιδικό ψυχισμό μπροστά στην κάμερα, όμως μια ερμηνευτική παρουσία που αξίζει ισόβαθμης προσοχής είναι και η θεία Fatima της Ana Padrao, πραγματικά χειμαρρώδης ως μια λαϊκή γυναίκα που προσπαθεί να αποτελέσει έναν στυλοβάτη για την οικογένειά της, ταυτόχρονα όμως δεν βάζει νερό στο κρασί της όταν είναι η ώρα να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για κάποιες καταστάσεις, ξεσπώντας πάντα με πρώτη πρόθεση την αμεσότητα και όχι την παραγωγή εκείνης της στιγμής που θα εντυπωσιάσει επιδερμικά.

Πρόκειται για ένα μεγάλου μήκους ντεμπούτο με αξιοσημείωτο συναισθηματικό πλούτο, με τη χαλαρή πλοκή του να είναι προτέρημα και όχι μειονέκτημα, καθώς ενισχύει την αίσθηση της «φέτας ζωής» στα οικογενειακά βιώματα τα οποία καταγράφει. Και το γεγονός ότι καταπιάνεται με συνθήκες που είναι πολύπλοκες για ένα παιδί ως προς την επεξεργασία τους, όπως την ενοχή, το πένθος και την ιδεοληψία, καθιστούν το φιλμ μια ιστορία πορείας προς μια ενηλικίωση που είναι στα «προσεχώς» η οποία διαθέτει δύναμη και δεν ακολουθεί εύκολες διαδρομές.

Βαθμολογία: