Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου (1976) • Filmy.gr

ΣΥΝΟΨΗ

Στο ξενοδοχείο Γουοτεργκέιτ ενεργοποιείται ο συναγερμός, και τέσσερις ληστές συλλαμβάνονται επ’ αυτοφώρω. Εκείνη η νύχτα επιφύλασσε συγκλονιστικές αποκαλύψεις, οι οποίες οδήγησαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ σε παραίτηση. Δύο δημοσιογράφοι της Ουάσιγκτον Πoστ, ο Μπομπ Γούντγορντ και ο Καρλ Μπερνστάιν, αναλαμβάνουν το ρεπορτάζ γεμάτοι από αμφιβολίες, δισταγμούς και αποφασιστικότητα.

Σκηνοθεσία:

Alan J. Pakula

Κύριοι Ρόλοι:

Dustin Hoffman … Carl Bernstein

Robert Redford … Bob Woodward

Jack Warden … Harry M. Rosenfeld

Martin Balsam … Howard Simons

Hal Holbrook … το “βαθύ λαρύγγι”

Jason Robards … Ben Bradlee

Jane Alexander … Judy Hoback Miller

Stephen Collins … Hugh W. Sloan, Jr.

Ned Beatty … Martin Dardis

Meredith Baxter … Deborah Murray Sloan

Robert Walden … Donald Segretti

F. Murray Abraham … υπαστυνόμος Paul Leeper

Dominic Chianese … Eugenio R. Martinez

Lindsay Crouse … Kay Eddy

Richard Herd … James W. McCord, Jr.

John Randolph … John Mitchell (φωνή)

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: William Goldman

Παραγωγή: Walter Coblenz

Μουσική: David Shire

Φωτογραφία: Gordon Willis

Μοντάζ: Robert L. Wolfe

Σκηνικά: George Jenkins

Κοστούμια: Bernie Pollack

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: All the President’s Men
Ελληνικός Τίτλος: Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου

Σεναριακή Πηγή

Βιβλίο: All the President’s Men των Carl Bernstein, Bob Woodward.

Κύριες Διακρίσεις

Όσκαρ δεύτερου αντρικού ρόλου (Jason Robards), διασκευασμένου σεναρίου, σκηνικών και ήχου. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, δεύτερο γυναικείο ρόλο (Jane Alexander) και μοντάζ.
Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (δράμα), σκηνοθεσίας, δεύτερου αντρικού ρόλου (Jason Robards) και σεναρίου.
Υποψήφιο για Bafta καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου αντρικού ρόλου (Dustin Hoffman), δεύτερου αντρικού ρόλου (Martin Balsam και Jason Robards), σεναρίου, φωτογραφίας, μοντάζ, σκηνικών και ήχου.

Παραλειπόμενα

Αντίθετα με το βιβλίο όπου βασίστηκε, το φιλμ καλύπτει μονάχα τους 7 πρώτους μήνες έρευνας του πολύκροτου σκανδάλου, και χρησιμοποιεί τη φράση “ακολούθα το χρήμα” (“follow the money”) ως κεντρικό μότο των δημοσιογράφων, μια φράση όμως που ήταν αποκλειστικά του σεναρίου.
Ο Redford είχε με το ξέσπασμα του σκανδάλου ενδιαφερθεί για αυτό, φτάνοντας να μιλήσει προσωπικά με τον Woodward. Έπειτα αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου με 450 χιλιάδες δολάρια, προσλαμβάνοντας το 1974 τον William Goldman για το σενάριο. Μόλις η Warner έπιασε στα χέρια της ένα πρώτο δοκιμαστικό του, συμφώνησε άμεσα να το χρηματοδοτήσει. Από την άλλη, ούτε ο Redford ούτε οι δύο δημοσιογράφοι δεν το ενέκριναν, με τον Bernstein και την τότε φίλη του, τη Nora Ephron, να γράφουν ένα δικό τους. Αυτό το έδειξε ο ηθοποιός στον σεναριογράφο, ώστε να βρει πάτημα να ολοκληρώσει το δικό του. Αργότερα, ο Goldman αποκάλεσε αυτό το γεγονός ως “δειλή προδοσία”, κάνοντας και τον Redford να αλλάξει άποψη για το κείμενο που αντιπαρέβαλε. Όταν εντέλει ανέλαβε τη σκηνοθεσία ο Alan J. Pakula, αυτός κι ο Redford βοήθησαν στην τελική δομή του σεναρίου (σύμφωνα με τη βιογραφία του Redford). Το 2011, όμως, ο δημοσιογράφος Richard Stayton εμφάνισε αποδείξεις ότι ορθώς δόθηκε το κρέντιτ στον Goldman, και πως κάθε του σημείο έφερε την αποκλειστική υπογραφή του.
Σύμφωνα με τον Redford, ο Bob Woodward ήταν εξαιρετικά συνεργάσιμος, κάτι που δεν ίσχυε καθόλου για τον Carl Bernstein.
Ο Redford είχε αρχικά επιλέξει τον Al Pacino για τον Bernstein, αλλά άλλαξε γνώμη, πιστεύοντας πως ο ρόλος ταίριαζε καλύτερα στον Hoffman.
Ο ίδιος ο Ben Bradlee είχε προτείνει τον George C. Scott να τον ερμηνεύσει, και βλέποντας τον Jason Robards, την εμμονική επιλογή του Redford, στο δοκιμαστικό, φοβήθηκε για τα χειρότερα. Για τον ίδιο ρόλο είχαν ακουστεί πολλά ονόματα: Karl Malden, Hal Holbrook, John Forsythe, Leslie Nielsen, Henry Fonda, Richard Widmark, Christopher Plummer, Anthony Quinn, Gene Hackman, Burt Lancaster, Robert Stack, Robert Mitchum και Telly Savalas.
Για να προετοιμαστούν κατάλληλα, οι Hoffman και Redford επισκέπτονταν τα κεντρικά της Washington Post επί μήνες. Η εφημερίδα όμως δεν άφησε να γίνουν γυρίσματα στα γραφεία της, με την παραγωγή να βάζει τους υπεύθυνους για τα σκηνικά να φωτογραφίσουν ολόκληρο τον χώρο. Η ακριβής ανασύσταση του στα στούντιο Burbank κόστισε 200 χιλιάδες δολάρια.
Το 2013, η Sundance Productions του Redford έβγαλε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο All The President’s Men Revisited, που μαζί με το σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ αναλύεται και η παραγωγή της ταινίας.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Φίλιππος Χατζίκος
Έκδοση Κειμένου: 3/5/2020

Το σκάνδαλο Watergate είναι η σημαντικότερη πληγή της νεότερης αμερικανικής πολιτικής ιστορίας, αποτελώντας παράλληλα ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της δεκαετίας του 1970. Όταν ο νεοεκλεγείς Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος Νίξον, μαζί με βασικούς του συνεργάτες, ενεπλάκη προσωπικά σε υπόθεση παράνομης παρακολούθησης των κεντρικών γραφείων των Δημοκρατικών, επί της ουσίας προκάλεσε μια βαθύτατη πληγή στον αμερικάνικο ψυχισμό, η οποία παρέμεινε ανεπούλωτη για δεκαετίες ολόκληρες.

Ο αμερικανικός λαός ανακάλυψε συγκλονισμένος ότι Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου, όπως και ο ίδιος, ήταν διεφθαρμένοι και ο Άλαν Πάκουλα, μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη τη δημοσιογραφική σταυροφορία που οδήγησε στην αποκάλυψη του σκανδάλου, δημιούργησε ένα ιερό τοτέμ τόσο για το αμερικάνικο πολιτικό θρίλερ όσο και για το subgenre των ταινιών που καταπιάνονται με τη δημοσιογραφική έρευνα.

Διαθέτοντας δύο από τους μεγαλύτερους -και εξαιρετικά διαφορετικού ερμηνευτικού τύπου- σταρ της εποχής σε απόλυτη φόρμα, ο νεοϋορκέζος σκηνοθέτης ακολουθεί το οδοιπορικό των δύο μαχητών της δημοσιογραφίας με ένα πολύ ενδιαφέρον μείγμα (φαινομενικά οξύμωρης) αποστασιοποίησης και βαθιάς ενσυναίσθησης, εστιάζοντας σε όλα τα στάδια ενός αγώνα φθοράς και υπομονής: τα αδιέξοδα, τον αδήριτο φόβο, την ταραχώδη προσμονή, την συναίσθηση μιας ιερής αποστολής, τις αντιφάσεις, τον εγωισμό που θεριεύει και δεν αντέχει να δει μια τιτάνια προσπάθεια να αποβαίνει άκαρπη. Ο Πάκουλα είναι δίπλα στους ήρωές τους, τους στηρίζει σε κάθε βήμα της πορείας, αλλά συγχρόνως τους αφήνει χώρο και χρόνο να πάρουν οι ίδιοι τα ηνία, χωρίς να τους πατρονάρει.

Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, απαλλαγμένος από το ρόλο του ζεν πρεμιέ, και ο χαμαιλεοντικός Ντάστιν Χόφμαν εμφανίζουν ενσαρκώνουν τους Μπομπ Γούντγουορντ και Καρλ Μπέρνσταϊν χειροπιαστά και γήινα, αποτυπώνοντας τη μεγαλειώδη ηθική διάσταση του έργου τους, αλλά αποφεύγοντας τις ηρωικές νότες. Οι δύο ήρωες λερώνουν τα χέρια τους, έχοντας πάντα στο νου ότι υπηρετούν έναν ύψιστο σκοπό, και βγαίνουν από αυτό σκοτεινό λαγούμι νικητές αλλά όχι αλώβητοι. Τα κοφτά τους λόγια και τα απλανή βλέμματα φανερώνουν τη θυσία, την απώλεια, την εκτροπή από τα όρια των αντοχών τους.

Το All The President’s Men κατορθώνει να λειτουργεί σε διπλό ταμπλό, χωρίς καμία από τις επιμέρους ταυτότητές του να δείχνει επεκτατική διάθεση. Αρχικά (αλλά και πρωτίστως), είναι μια φινιρισμένη procedural movie, η οποία βυθίζεται χωρίς αναπνευστήρα στα άδυτα μια συνθήκης, μιας κατάστασης, μιας ατελείωτης διαδικασίας. Εξ ου και κινείται σε πυκνό τέμπο, όπου κάθε στιγμή μοιάζει τελεσίδικη και επείγουσα, όπου κάθε κουβέντα που δεν ειπώνεται μετρά όσο χίλιες λέξεις. Η σιωπή είναι λαλίστατη, καθότι -όπως πάντα- τα σημεία καμπής και οι συνταρακτικές μεταβάσεις συμβαίνουν αβίαστα και σιωπηλά, χωρίς προαναγγελίες και κρότους.

Παράλληλα, το All the President’s Men επωμίζεται το καθήκον να ψυχογραφήσει και να βυθομετρήσει μια ολόκληρη εποχή. Μια εποχή διαχείρισης τραυμάτων που ακόμη ζέχνουν. Η Αμερική στις αρχές των 70s προσπαθεί να συλλάβει το τι ακριβώς συνέβη στο Βιετνάμ και παρατηρεί απορημένη τα λουλούδια των late 60s να έχουν μαραθεί, την ίδια στιγμή που ανατέλλει μια βίαιη εποχή αποπροσανατολισμού και βίας. Το σκάνδαλο του Watergate βρίσκεται στις παρυφές μιας εσωτερικής ταυτοτικής αλλαγής, και σηματοδοτεί την οδυνηρή ήττα που κρύβεται πίσω από έναν φαινομενικό θρίαμβο.

Παρότι πραγματώνεται η πεμπτουσία της Δημοκρατίας, όπου κανείς -ούτε καν ο ανώτατος άρχων- δεν μπορεί να στρεβλώνει νοήματα και να υποτάσσει κανόνες και δικλείδες στα ιδιοτελή του σχέδια, η αίσθηση κενού κυριαρχεί και απλώνεται σαν μικρόβιο. Η σχεδόν μεταφυσική αμερικάνικη πίστη στο αλάθητο της προεδρικής-πατρικής φιγούρας δέχεται ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα. Και μια εποχή εγγενούς αβεβαιότητας, χωρίς καν το αποκούμπι των συμβόλων, μοιάζει με παρατεταμένη αυτοχειρία.

Βαθμολογία: