Ένας Σοβαρός Άνθρωπος (2009)

ΣΥΝΟΨΗ

Βρισκόμαστε στο 1967, και η σύζυγος του εβραίου καθηγητή πανεπιστημίου Λάρι Γκόπνικ μόλις του ανακοίνωσε ότι τον αφήνει, γιατί έχει ερωτευτεί έναν συνάδελφό του. Τα πράγματα στο σπίτι είναι έτσι κι αλλιώς άσχημα, αφού ο άνεργος αδερφός του κοιμάται στον καναπέ, ο γιος του, Ντάνι, φαίνεται να έχει ένα πρόβλημα πειθαρχίας και η κόρη του, Σούζαν, κλέβει συνέχεια χρήματα από το πορτοφόλι του για να κάνει πλαστική στη μύτη της. Κι εκεί που νομίζει κανείς ότι δεν μπορούν να πάνε χειρότερα τα πράγματα, αρχίζει να κλονίζεται και η επαγγελματική του θέση από ένα γράμμα που φτάνει στα χέρια του, ενώ την ίδια στιγμή ένας φοιτητής προσπαθεί να τον σαμποτάρει.

Σκηνοθεσία:

Ethan Coen

Joel Coen

Κύριοι Ρόλοι:

Michael Stuhlbarg … Lawrence ‘Larry’ Gopnik

Richard Kind … Arthur Gopnik

Sari Lennick … Judith Gopnik

Fred Melamed … Sy Ableman

Aaron Wolff … Danny Gopnik

Jessica McManus … Sarah Gopnik

Alan Mandell … ραβίνος Marshak

Adam Arkin … Don Milgram

George Wyner … ραβίνος Nachtner

Michael Lerner … Solomon Schlutz

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Ethan Coen, Joel Coen

Παραγωγή: Ethan Coen, Joel Coen

Μουσική: Carter Burwell

Φωτογραφία: Roger Deakins

Μοντάζ: Ethan Coen, Joel Coen

Σκηνικά: Jess Gonchor

Κοστούμια: Mary Zophres

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: A Serious Man
Ελληνικός Τίτλος: Ένας Σοβαρός Άνθρωπος

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας και αυθεντικού σεναρίου.
Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα πρώτου αντρικού ρόλου (Michael Stuhlbarg) σε κωμωδία/μιούζικαλ.
Υποψήφιο για Bafta σεναρίου.

Παραλειπόμενα

Οι δημιουργοί δήλωσαν πως το στόρι γεννήθηκε μέσα από μια παιδική τους εμπειρία, έναν “μυστηριώδη” ραβίνο που απομόνωνε έναν-έναν τους μαθητευόμενους του για προσωπική κατήχηση.
Σημαντικό ήταν για τους Coen να βρεθεί μια συνοικία στη Μινεσότα που να μοιάζουν τα σπίτια με αντίστοιχα των 1960. Αυτή εντοπίστηκε στο Μπλούμινγκτον στη Μινεσότα. Εν μέρει, η όλη εικόνα βασίστηκε στο φωτογραφικό άλμπουμ Suburban World: The Norling Photographs του Brad Zellar.
Ο Ethan Coen δήλωσε πως ενώ ήθελαν να ξεκινήσουν το φιλμ με μια παραδοσιακή εβραϊκή ιστορία, δεν τύχαινε να ξέρουν κάτι που να ταιριάζει. Έτσι, έγραψαν μια ολότελα δική τους, στην οποία δεν υπάρχει κανένα κρυμμένο μήνυμα (γράφτηκε απλά για να μπουν στην κατάλληλη διάθεση οι θεατές).
Ελάχιστοι είναι για πρώτη φορά οι συνηθισμένοι ηθοποιοί που συναντιόνται στις ταινίες των Coen, με πολλούς να είναι σχεδόν άγνωστοι.
Για τον ρόλο του Άρθρουρ πέρασε από οντισιόν ο Patton Oswalt, ενώ για αυτόν του Λάρι ο Marc Maron.
Γυρίστηκε μέσα σε 44 ημέρες με ένα μπάτζετ μόλις 7 εκατομμυρίων δολαρίων. Έτσι, τα έσοδα των 31,4 δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αποτυχία.

ΚΡΙΤΙΚΗ #1

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 30/12/2009

Τίποτα δεν ακυρώνει την ιδιοφυΐα των αδελφών Coen, και πάντα θα δηλώνω πιστός οπαδός και στα καλά και στα «δύσκολα» τους. Η νέα τους ταινία είναι ένα σκηνοθετικό κομψοτέχνημα που σε βάζει να αναρωτιέσαι το γιατί σε αφήνει μουδιασμένο. Η αλήθεια, στην οποία κατέληξα, είναι πως πρόκειται για ακόμα ένα τους ανέκδοτο, με μηνύματα σε δεύτερη διάσταση και με ένα σενάριο που γράφτηκε περισσότερο για να φιλμαριστεί παρά για να μιλήσει στον θεατή. Αν είναι σαφές πως λείπει κάτι από το έργο των Coen, σε σχέση με τα άλλα τους έργα, είναι η μεγάλη έμπνευση. Τόσο στο σύνολο του έργου, όσο και στην επιμέρους πλοκή.

Βασικά, η ταινία ζει για να σου δημιουργήσει ερωτηματικά, τα οποία θεωρώ πως είναι περιττός κόπος να αναζητείς να λύσεις. Επί του συνόλου, σατιρίζει την εβραϊκή κοινότητα και την άχαρη έννοια της ύπαρξης και της σοβαρότητας. Θέτει την έννοια του τυχαίου και του ανεξήγητου δυνατότερη του λογιστικά πιθανού. Αυτό το πετυχαίνει η ταινία με το ανέμελο της στόρι και την υπερβατική κινηματογράφηση της απλότητας. Όμως, δεν είναι η ταινία που φανερώνει άμεσα πως θέλει ένα ειδικό κοινό για αυτήν, κι εκεί υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Μένει ατελής, αφήνει τη νοηματική της στον αέρα, παρεμβάλει σκηνές χωρίς φανερό στόχο, κι ο εξαιρετικός έλεγχος των ηθοποιών δεν αποβαίνει σε ξέφρενη εγκεφαλική κωμωδία, για την οποία από νωρίς σε προετοιμάζει. Πάντως, χαίρομαι ιδιαίτερα που οι τρομεροί αδελφοί κρατάν με εμμονή τη μη-σοβαρότητα τους. Απλά, φοβάμαι πως έχουν διαμορφώσει μια τάση να απομακρύνονται από το γενικό κοινό, για χάρη ενός σινεμά που λειτουργεί καλύτερα σαν φάρσα.

Βαθμολογία:

ΚΡΙΤΙΚΗ #2

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος
Έκδοση Κειμένου: 31/12/2009

Οι Κοέν είπαν να αφήσουν για λίγο τα νυστέρια (χειρουργώντας ψυχές και κοινωνικές νόρμες) και να κάνουν ελαφρά ηθογραφία γύρω από μια εβραϊκή κοινότητα της Μινεσότα στα 60ς, εμπνεόμενοι από μνήμες της προσωπικής τους ζωής. Αλλά η σκηνοθετική τους μαεστρία εμπλουτίζει πλάνα και σκηνές με νοηματικά αρώματα ή μάλλον κάνει να φυτρώνουν νοηματικές περικοκλάδες που δεν οδηγούν πουθενά, κάτι που θα μπερδέψει τον μέσο θεατή ενώ θα διασκεδάσει τον σινεφίλ που θα απολαύσει μια άσκηση ύφους. Αν υπάρχει ένας κορμός στο φιλμ είναι η «μυθολογία των ραβίνων». Ολόκληρος ο εβραϊσμός ως «εθνικό σύνδρομο» που δημιουργεί σε ψυχολογικό επίπεδο μια ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση, καταγράφεται μέσα από την επίδραση των σοφών στην παιδική και εφηβική ηλικία. Οι ραβίνοι ως πατριάρχες που υπερβαίνουν τους βιολογικούς πατέρες. Πίσω από το χιούμορ υπάρχει μια επαρκής σοβαρότητα.

Βαθμολογία:

ΚΡΙΤΙΚΗ #3

Κριτικός: Σοφία Γουργουλιάνη
Έκδοση Κειμένου: 4/1/2010

Oι αδερφοί Κοέν «ήσυχα» κι «ωραία» μας παρουσιάζουν το τελευταίο τους δημιούργημα. «Ήσυχα» γιατί δεν θα βρείτε στην ταινία τους μεγάλους σταρ, και «ωραία» επειδή όταν δεν υπάρχουν σταρ μιλάει το σενάριο, ένα σενάριο που έχει πολλά να πει. Το σενάριο λοιπόν αυτό διαχειρίζεται την καταστροφή της ζωής και μοιραία τη δυστυχία ενός εβραίου οικογενειάρχη στο τέλος της δεκαετίας των 1960.

Τι και κυρίως γιατί έχει να μας πει πολλά άλλη μία ιστορία για τη δυστυχία ενός ανθρώπου; Αρκετές δεν έχουμε ήδη δει; Σας διαβεβαιώνω ότι πρόκειται για μια ταινία ξεχωριστή, μια ταινία που απευθύνεται σε όλους όσους έχετε βαρεθεί πορτρέτα της τέλειας αμερικανικής οικογένειας. Όσοι έχετε κουραστεί, λοιπόν, από τις «άγιες» οικογένειες με τις οποίες βομβαρδιζόμαστε εδώ και χρόνια, θα βρείτε εδώ την αποδήμηση της αγίας αμερικανικής οικογένειας με ένα τρόπο που δεν αφήνει τίποτα και κανέναν όρθιο. Οι Κοέν αποφάσισαν να κάνουν σάτιρα και να χτυπήσουν θέματα που το Χόλιγουντ είχε για χρόνια στο απυρόβλητο. Και το κάνουν με τον δικό τους τρόπο: μαύρο χιούμορ, ιδιαίτεροι κι ευρηματικοί χαρακτήρες, κιτς φιγούρες, και υπέροχη, σχεδόν μαγευτική, φωτογραφία. Μην περιμένετε την ξεκαρδιστική σάτιρα. Να περιμένετε μια ταινία που θα σας κάνει να προβληματιστείτε πάνω στις κάθε είδους «καταιγίδες» της ζωής και στον σύγχρονο τρόπο διαβίωσης.

Συμπερασματικά, με το Ένας Σοβαρός Άνθρωπος δεν θα χτυπήσετε φλέβα χρυσού ούτε εσείς, ούτε το ταλαντούχο δίδυμο. Μπορώ, όμως, να υποσχεθώ ότι θα γελάσετε, θα σκεφτείτε και σίγουρα θα αναγνωρίσετε ότι οι Κοέν ξέρουν να κερδίζουν τα στοιχήματα που βάζουν.

Υ.Γ. Α, και μην σας φανεί περίεργο αν τα Όσκαρ το αγνοήσουν -έστω και σχεδόν- τελείως…

Βαθμολογία: