Ένας Ήρωας

Κριτικός: Φίλιππος Χατζίκος

Έκδοση Κειμένου: 1/9/2022

Ο κρατούμενος Ραχίμ, ευρισκόμενος σε ολιγοήμερη άδεια, βρίσκει τυχαία μια τσάντα γεμάτη χρυσά νομίσματα, η οποία δυνητικά συνιστά διαβατήριο για την ελευθερία του, αφού μπορεί να του εξασφαλίσει την αποπληρωμή των χρεών του. Ωστόσο, η ευκαιρία αυτή γεννά αμέσως και μια συνειδησιακή κρίση περί του αν η ακεραιότητά του επιτρέπει στον Ραχίμ να επωφεληθεί από το γύρισμα αυτό της τύχης σε βάρος του πραγματικού κυρίου της τσάντας. Η τελική εκλογή του στέκει στη μεριά τής κατά τα φαινόμενα ηθικά ορθής επιλογής, αλλά συνοδεύεται από ένα μικρό ψεύδος που με τη σειρά του αποτελεί καταλύτη απροσδόκητων εξελίξεων.

Στον κόσμο των ταινιών του Ασγκάρ Φαραντί δεν υπάρχουν ηθικοί βράχοι. Οι άνθρωποι είναι συνήθως εγκλωβισμένοι σε εξοντωτικά διλήμματα, διχασμένοι ανάμεσα σε επιλογές που θα τους αφήσουν τραυματισμένους. Ο Ραχίμ του «Ήρωα» δεν εκφεύγει από τον κανόνα∙ συνιστά μάλιστα όχημα για τον ιρανό δημιουργό προκειμένου να σχολιάσει από το δικό του μετερίζι τη σύγχρονη κουλτούρα που επιδιώκει να στήνει καθημερινά φιέστες αναγόρευσης λαϊκών ηρώων, εργαλειοποιώντας και ερμηνεύοντας κατά το δοκούν τις ιστορίες τους. Εφήμεροι και αβέβαιοι, οι σύγχρονοι «ήρωες» είναι έρμαια του ευμετάβλητου τρόπου προβολής της υπόθεσής τους, έτοιμοι να μετατραπούν σε αποδιοπομπαίοι τράγοι ανά πάσα στιγμή, περίπου όσο εύκολα βρέθηκαν στην ακριβώς αντίθετη θέση.

Υπηρετώντας πια για σχεδόν δύο δεκαετίες έναν κινηματογράφο στιβαρού κοινωνικού ρεαλισμού, ο Φαραντί είναι ένας δημιουργός αφοσιωμένος στο modus-operandi του. Επιχειρεί να αφηγηθεί την ιστορία του χωρίς μελοδραματικές κορυφώσεις και εμπιστεύεται την ένταση που αυτή δημιουργεί όσο ξετυλίγεται, παρακολουθώντας από κοντά τις παραμικρές μικροεκφράσεις απόγνωσης των τσακισμένων χαρακτήρων του. Το αρχετυπικό δράμα συχνά κινείται σε ατραπούς που παραπέμπουν σε συμβάσεις ψυχολογικού θρίλερ, καθώς οι χαρακτήρες συνθλίβονται από τις συνέπειες των πράξεών τους και επιχειρούν να αποδράσουν από αυτές. Ο «Ήρωας» δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά ούτε και την αρτιότερη έκφραση του κινηματογραφικού δόγματος του δημοφιλούς Ιρανού. Είναι ένα φιλμ που βαδίζει σε γνώριμη και πεπατημένη οδό, αλλά ταυτόχρονα μοιάζει φορτωμένο με γεγονότα και υποπλοκές που παραγεμίζουν τη βασική αφήγηση και της στερούν την κύρια δυναμική της, η οποία έγκειται στην αδυναμία του Ραχίμ να ελέγξει τις επιπτώσεις των επιλογών του.

Συνολικά, πάντως, η επιστροφή του Ασγκάρ Φαραντί στα πάτρια εδάφη, μετά το χλιαρό ισπανόφωνο τόλμημα που προηγήθηκε, δύσκολα θα απογοητεύσει τους φανατικούς οπαδούς του, οι οποίοι θα διαγνώσουν άμεσα όσα αγαπούν στον κινηματογράφο του. Είναι έργο που ανήκει στον κανόνα του, μαζί με τα οσκαρικά «Ένας Χωρισμός» και «Εμποράκος», αλλά σαφώς πιο χλιαρό ως προς την αφηγηματική του αρτιότητα. Γεμάτο από θεσπέσιες ερμηνείες και ενδεικτικό ενός auteur που χειρίζεται με χαρακτηριστική άνεση την κινηματογραφική γλώσσα και τον ρυθμό της, αλλά και επαναλαμβανόμενο ως προς τις συνεχείς δοκιμασίες που συναντά ο βασικός του χαρακτήρας. Το φινάλε πάντως, ως είθισται, είναι αυτό που η ιστορία μοιάζει να αποζητά και οπωσδήποτε μία από τις αρετές της ταινίας.

Βαθμολογία: