Για την Κιάρα

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 18/10/2022

Για να κλείσει την τριλογία του για την Καλαβρία, ο Jonas Carpignano επιλέγει να αφήσει τα πιο χαμηλά στρώματα του ιταλικού νότου, και να δει την κατάσταση από ελάχιστα πιο «ψηλά». Δεν κρίνει σκόπιμο να θέσει σε λειτουργία κάποιο επικό ύφος μιλώντας για την Κόζα Κόστρα με τα στιλάτα κοστούμια και τα κρυμμένα όπλα, αλλά βιώνει την κατάσταση μέσα από την περιπέτεια μιας νεαρής γυναίκας (το «κοπέλα» εδώ δυστυχώς δεν ταιριάζει) της μεσαίας τάξης.

Υπάρχουν λοιπόν οι υψηλά ιστάμενοι, υπάρχουν τα λούμπεν θύματα, αλλά υπάρχει κι ένας ολόκληρος πληθυσμός που μοιάζει να ζει φυσιολογικά, χωρίς αυτό να ισχύει. Στην Καλαβρία, το «φυσιολογικά» έχει πιο πολλά ποδάρια κι από τον διάβολο, με το φιλμ να θέλει αυτό να το τονίσει, ξεκινώντας από μια απλή οικογενειακή γιορτή που μοιάζει με τη δικιά μου και τη δικιά σου. Το μόνο σκοτεινό που διακρίνουμε ανάμεσα στους μοντέρνους χορούς και τις προπόσεις, είναι ένα σύννεφο που σκιάζει τον πατέρα. Έναν πατέρα δοτικό, επικεφαλής μιας οικογένειας που ποντάρεις στην ευτυχία τους. Εμείς όμως αυτό το σύννεφο και τα επακόλουθα του δεν τα παρακολουθούμε από τη σκοπιά του αναπαυμένου θεατή, αλλά προσγειωμένοι ανώμαλα στο πλάι της 15χρονης Κιάρα. Και για την Κιάρα αυτή η ευτυχία διακυβεύεται στο απόλυτο, όταν στιγμιαία ανακαλύπτει ότι τίποτα γύρω της δεν ήταν όπως νόμιζε, και η αθωότητα της μπαίνει στιγμιαία στο στόχαστρο των «φαντασμάτων της Καλαβρίας».

Ειλικρινά, στην ως τώρα κριτική μου ανάλυση ήμουν πολύ πιο επιτηδευμένος σε σχέση με όσα αφορούν το φιλμ του Carpignano. Κι αυτό επειδή ο δημιουργός έχει την ψυχραιμία να δει παραμέτρους της ιστορίας που στερούνται βία και περιττή ίντριγκα, θέλοντας να υποδείξει ξεκάθαρα την άκρη του τούνελ σε αυτούς τους αθώους ενδιάμεσους ενός ακήρυχτου πολέμου. Δεν είναι στα θέλω του να κάνει εμένα να ευαισθητοποιηθώ για ένα θέμα που άλλωστε είναι απόμακρο για όποιον δεν το βιώνει, αλλά αγκαλιάζει κυριολεκτικά με την κάμερα του αυτούς τους ανθρώπους, προσδοκώντας να δώσει μία πιθανή λύση από το κατεστημένο αδιέξοδο. Και όπως σοφά μας επισημαίνει, λύσεις υπάρχουν.

Με αυτόν βέβαια τον τρόπο, ο θεατής μοιάζει ταυτόχρονα αμέτοχος αλλά και διακριτικός παρατηρητής. Αμέτοχος επειδή το αέναο και τόσο τολμηρό βλέμμα της Swamy Rotolo δεν επιθυμεί κάποιον κοντά του, όσο και διακριτικός επειδή υπάρχουν συγκεκριμένες υπηρεσίες που θα μπορούσαν να δώσουν χείρα βοηθείας, και όχι, ας πούμε, κάποιος ακτιβιστής. Εμείς το μόνο που κρατάμε καθ’ όλη τη διάρκεια, είναι η ελπίδα μας να βρει αυτή η νεαρή γυναίκα μια λύτρωση, μια διαφυγή αξιοπρέπειας που η κάθε της «νουαρική» ανακάλυψη βάλλεται να της στερήσει. Το πιο συγκλονιστικό δε με την Κιάρα είναι ότι ο πρότερος βίος της που κόπηκε σαν με ψαλίδι μονομιάς την έχει εφοδιάσει με ψυχή βαθιά. Και όσο κι αν εμείς ως θεατές την παρακαλούμε σιωπηλά να κάνει πίσω, εκείνη αναζητά εμμονικά τα στοιχεία προσωπικότητας που θα ταιριάξουν με την απότομη ενηλικίωση της. Ίσως αυτό το πράττει ασυνείδητα, ίσως πάλι και όχι.

Ο Carpignano δεν είναι ο εφευρέτης αυτού του σινεμά σε πρώτο πρόσωπο, αλλά είναι από αυτούς που το χρησιμοποίησαν για κάτι πιο πρακτικά χρήσιμο από είτε συνεχόμενους διάλογους, είτε μια εξαντλητική δράση. Ευθύς και ειλικρινής στους στόχους του, κάνει σινεμά για τη ζωή, και όχι τη ζωή σινεμά όπως ίσως βιαστούμε να πιστέψουμε.

Βαθμολογία: