Συντάκτης: Γιώργος Σπανός

Αυλαία έριξε και για φέτος το Φεστιβάλ Βερολίνου, με την απονομή των βαρύτιμων βραβείων του. Σε μια χρονιά μάλλον υποτονική σε ενθουσιασμό για το αμιγώς κινηματογραφικό κομμάτι του Φεστιβάλ, με λίγες ταινίες να ξεχωρίζουν, σε πρώτο πλάνο πέρασαν πολιτικά θέματα και συζητήσεις των ταραγμένων καιρών μας, όπως οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Γάζα και η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα πολιτικές ήταν, τόσο η Τελετή Λήξης, όσο και οι ίδιες οι τελικές βραβεύσεις στα διάφορα διαγωνιστικά τμήματα, με το ντοκιμαντέρ “Dahomey” της Γαλλο-Σενεγαλέζας ηθοποιού και σκηνοθέτριας Mati Diop, σχετικά με την επιστροφή των κλεμμένων κατά τα χρόνια της γαλλικής αποικιοκρατίας αρχαιοτήτων του Benin, να κερδίζει, όχι απρόσμενα θα έλεγε κανείς, τη Χρυσή Άρκτο από την κριτική επιτροπή της Κενυάτισσας Lupita Nyong’O. Δεύτερη συνεχόμενη χρονιά μάλιστα που το ύψιστο βραβείο καταλήγει σε ντοκιμαντέρ, μετά το “Sur l’ Adamant” του Nicolas Philibert (το οποίο θα δούμε σύντομα στην Ελλάδα με τον τίτλο «Στο Ποταμόπλοιο»), σε μία εποχή που οι άμεσες κοινωνικοπολιτικές δηλώσεις έχουν αυξημένη ζήτηση (και βραβευσιμότητα). Πολιτικά ντοκιμαντέρ ήταν άλλωστε και οι νικητές τόσο του τμήματος Encounters (“Direct Action”), όσο και του εξειδικευμένου Βραβείου Καλύτερου Ντοκιμαντέρ (“No Other Land”, για την Παλαιστίνη).

Ιδιόρρυθμες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αρκετές από τις υπόλοιπες βραβεύσεις, με την αγαπημένη ταινία κοινού και κριτικών, το γλυκόπικρο, αλλά και αιχμηρό, Ιρανικό “My Favourite Cake”, για μια γυναίκα προχωρημένης ηλικίας που μια μέρα αποφασίζει να αναζητήσει ξανά την αγάπη, να φεύγει με άδεια χέρια (κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και πέρυσι με τις «Περασμένες Ζωές»), και τα επίσης φαβορί “Dying” (ένα τρίωρο οικογενειακό δράμα γύρω από…τον θάνατο) και “The Devil’s Bath” (ταινία τρόμου εποχής για μια δυστυχισμένη Καθολική γυναίκα που οδηγείται σε μια ακραία λύση) να κερδίζουν «μόνο» την Αργυρή Άρκτο Καλύτερου Σεναρίου και Αργυρή Άρκτο Εξαιρετικής Καλλιτεχνικής Συνεισφοράς (για τον διευθυντή φωτογραφίας) αντίστοιχα.

Την ίδια στιγμή, το δεύτερο σημαντικότερο βραβείο (Αργυρή Άρκτος-Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής) κατέληξε για άλλη μία φορά στον Νοτιοκορεάτη Hong Sang-soo (“A Traveller’s Needs”), που κάθε φορά που ταινία του συμμετέχει σε φεστιβάλ (και αυτό συμβαίνει τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο) είναι λες και έχει εξασφαλισμένο ένα σημαντικό βραβείο «από τα αποδυτήρια». Ο ίδιος πάντως, κατά τη βράβευσή του, απευθυνόμενος στην κριτική επιτροπή, αναρωτήθηκε, μάλλον από μετριοφροσύνη: «τι σας άρεσε στην ταινία μου;»

Ακόμα πιο παράδοξα, το τρίτο βραβείο (Αργυρή Άρκτος-Βραβείο της Επιτροπής) απονεμήθηκε στη σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, “The Empire”, του σταθερά υπερβολικού και «κρύου», όμως εξίσου σταθερά φεστιβαλικού συμμετέχοντα, Bruno Dumont. Η ταινία, με λίγες εξαιρέσεις θετικά διακείμενων προς τον δημιουργό κριτικών, είχε αποσπάσει τις χειρότερες κριτικές αξιολογήσεις. Ο Dumont πάντως διασκέδασε κατά τη βράβευση, βάζοντας την Αργυρή Αρκούδα του να…μιλήσει για να υπενθυμίσει ότι οι ταινίες δεν έχουν φύλο και χρώμα δέρματος, αναφερόμενος προφανώς στην παλιότερη οργισμένη αποχώρηση της Adèle Haenel από την ταινία του με την καταγγελία για ελλιπή φυλετική εκπροσώπηση σε αυτή. Εδώ που τα λέμε, η αρκούδα δεν έχει άδικο.

Και η Άρκτος του Dumont δεν ήταν καν το μοναδικό ομιλόν ζώο σε αυτήν την Berlinale, αφού αυτός που έκλεψε την παράσταση, τουλάχιστον από άποψης ιδιαιτερότητας, ήταν ο “Pepe”, του Nelson Carlo De Los Santos Arias, ο ιπποπόταμος που μετά θάνατον βρίσκει φωνή για να μας αφηγηθεί την ιστορία του. Η ταινία θεωρήθηκε άνιση, πάντως η πρωτοτυπία της ιδέας και η παιγνιώδης φόρμα της ήταν αρκετές για να χαρίσουν στον Δομινικανό την Αργυρή Άρκτο Σκηνοθεσίας.

Τέλος, με Αργυρή Άρκτο Πρωταγωνιστικής Ερμηνείας βραβεύτηκε ο Sebastian Stan του “A Different Man”, υποδυόμενος έναν άνδρα με δυσπλασία στο πρόσωπο, του οποίου η ζωή αλλάζει χάρη σε μια πρωτοποριακή θεραπεία, και με Αργυρή Άρκτο Υποστηρικτικής Ερμηνείας επιβραβεύτηκε η Emily Watson για την ερμηνεία της ηγουμένης στην ταινία “Small Things Like These”, για τη σκοτεινή υπόθεση των λεγόμενων «Πλυντηρίων της Μαγδαληνής» της Καθολικής Εκκλησίας της Ιρλανδίας.

Η φετινή ήταν η τελευταία χρονιά που το Φεστιβάλ διήγαγε υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Carlo Chatrian, στον οποίο η διοίκηση φαίνεται να χρέωσε έναν συμβιβασμό με λιγότερη «λάμψη» σε σχέση με προηγούμενα χρόνια και, σίγουρα, σε σχέση με τα άλλα δύο μεγάλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ των Καννών και της Βενετίας. Αυτά ισχύουν, άλλωστε και το φετινό Φεστιβάλ υστέρησε σε βαρείς τίτλους και κατά κοινή ομολογία δεν προσέφερε μεγάλες κινηματογραφικές συγκινήσεις. Οφείλουμε πάντως να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια το Βερολίνο αφενός ανέδειξε λιγότερο εμπορικό σινεμά και αφετέρου δεν του έλειψε η καλλιτεχνική ποιότητα. Πλέον, από το 2025, την καλλιτεχνική διεύθυνση αναλαμβάνει η Tricia Tuttle.

Δείτε και: Φεστιβάλ Βερολίνου: Κύριοι Νικητές