Συντάκτης: Γιώργος Σπανός

Δεν μπορούμε παρά να είμαστε αισιόδοξοι διανύοντας μια θαυμάσια χρονιά για το σινεμά, με τους θεατές να επιστρέφουν μαζικά μετά το πανδημικό σοκ στις κινηματογραφικές αίθουσες και με πλήθος «μεγάλων», με όλες τις έννοιες, ταινιών να τους περιμένουν εκεί. Και, μπορεί, αναμενόμενα, τη μερίδα του λέοντος στα εισιτήρια να κέρδισε το πιο εμπορικό σινεμά (με αιχμή του δόρατος το φαινόμενο “Barbenheimer” του καλοκαιριού), αλλά την τιμητική τους έχουν για κοινό και κριτικούς και σημαντικά έργα που αναδείχθηκαν από τον «παράλληλο κόσμο» των διεθνών φεστιβάλ. Ενδεικτικά, «Ανατομία μιας Πτώσης», «Περασμένες Ζωές», «Πεσμένα Φύλλα», «Οι Δολοφόνοι του Ανθισμένου Φεγγαριού» και φυσικά το “Poor Things” του Γιώργου Λάνθιμου. Αναμένοντας τις ταινίες που μας έρχονται με φόρα από τα περσινά φεστιβάλ και στην Ελλάδα θα μας απασχολήσουν τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς, ρίχνουμε μια ματιά σε αυτά που μας ετοιμάζουν για το 2024 μερικοί από τους σημαντικότερους εν ενεργεία δημιουργούς του σινεμά. Κρίνοντας και μόνο από τα ονόματα, είναι προφανές ότι και η συνέχεια του 2024 προοιωνίζεται εντυπωσιακή.

Francis Ford Coppola (“Megalopolis”)

Ο 84χρονος θρύλος, μετά από χρόνια κινηματογραφικής απραξίας, έχει μια τελευταία(;) κουβέντα να πει και αυτό από μόνο του είναι λόγος προσμονής για κάθε λάτρη του σινεμά. Και ακόμα περισσότερο όταν μαθαίνουμε ότι το project του δημιουργού των επικών «Αποκάλυψη Τώρα» και της τριλογίας του «Νονού» είναι και το πιο φιλόδοξο της μεγάλης καριέρας του και όνειρό του από τη δεκαετία του 80, που λόγω οικονομικών δυσκολιών μόνο τώρα μπόρεσε να πραγματοποιηθεί και μάλιστα με χρήματα που έβαλε ο ίδιος. Ο λόγος για το “Megalopolis”, ένα πολιτικό δράμα επιστημονικής φαντασίας που διαδραματίζεται σε μια φουτουριστική Νέα Υόρκη όπου, μετά από μία ολοκληρωτική καταστροφή, η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά στο ερώτημα πώς θα πρέπει να δομήσει τη νέα κοινωνία του μέλλοντος. Ο Coppola έχει δηλώσει ότι οι ιδέες της ταινίας του είναι επηρεασμένες από σημαντικούς όσο και πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους στοχαστές, όπως ο αναρχικός David Graeber (“Bullshit Jobs”), ο Francis Fukuyama του «Τέλους της Ιστορίας» και ο νομπελίστας Herman Hesse. Άνθρωποι στο πλευρό του Coppola την περιέγραψαν ως «ο Καίσαρας συναντά το Blade Runner». Αυτό θα πει μεγαλεπήβολο όραμα! Στην κυνική εποχή μας όπου σπαταλώνται από executives δισεκατομμύρια σε κονσερβοποιημένα «προϊόντα» άμυαλης διασκέδασης, μια τέτοια ταινία έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό. Έχουμε κάθε λόγο να ευχόμαστε το όραμα του Coppola να επιτύχει. Το “Megalopolis” βρίσκεται σε φάση προχωρημένου post-production βάζοντας πλώρη για πρεμιέρα στις επόμενες Κάννες και πιθανή έξοδο στις αίθουσες εντός του καλοκαιριού.

Bong Joon-ho (“Mikey 17”)

Στα χνάρια της επιστημονικής φαντασίας θα κινηθεί μετά τον θρίαμβο των σπουδαίων «Παρασίτων» και ο Bong Joon-ho, είδος με το οποίο έχει καταπιαστεί και στο παρελθόν με το “Snowpiercer”. Πρωταγωνιστής στη νέα του ταινία θα είναι ο… Mikey 17 (Robert Pattinson), ένας «Αναλώσιμος» που συμμετέχει σε μια αποστολή αποικισμού του παγωμένου πλανήτη Niflheim. Ως «Αναλώσιμος», ο Mikey 17 χρησιμοποιείται σε επικίνδυνες αποστολές αυτοκτονίας και μετά από κάθε θάνατό του το σώμα του αναδημιουργείται με τις αναμνήσεις του ακέραιες. Από τις μικρότερες -και καλύτερες- κορεατικές παραγωγές του ως τις μεγαλύτερες αγγλόφωνές του, το πολιτικό σχόλιο έβρισκε πάντα θέση στις ταινίες του Bong Joon-ho (με αποκορύφωμα βέβαια την αριστουργηματική ταξική αλληγορία των «Παρασίτων») και δεν περιμένουμε το “Mikey 17” να αποτελέσει εξαίρεση. Η ταινία βρίσκεται σε φάση post-production και ορισμένοι δημοσιογράφοι που τον Ιούνιο είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν ένα πρώτο cut δήλωσαν εντυπωσιασμένοι. Η ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες διεθνώς έχει ανακοινωθεί για τον Μάρτιο του 2024, αλλά, δεδομένου ότι οι Κάννες περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες τον τιμημένο με Χρυσό Φοίνικα σκηνοθέτη, το πιθανότερο είναι αυτή να αναβληθεί για μετά τον Μάιο.

David Cronenberg (“The Shrouds”)

Από τους πιο παρεξηγημένους από το ευρύ κοινό σκηνοθέτες ο David Cronenberg. Δε θα μπορούσε άλλωστε να είναι και διαφορετικά για τον «πατέρα» του σωματικού τρόμου, που, όμως, σόκαρε, όχι τόσο με τις εικόνες του όσο με τις ιδέες από πίσω τους. Η πιο πρόσφατη κατάθεσή του ήταν τα οραματιστικά «Εγκλήματα του Μέλλοντος», ταινία ίσως όχι απόλυτα επιτυχημένη, αλλά από πλευράς φιλοσοφικού βάθους εφάμιλλη των κορυφαίων του (“Crash”, ”Videodrome”), θίγοντας θέματα βιοηθικής και τρανσ-ουμανισμού. Τώρα μαθαίνουμε ότι ο Καναδός έχει ήδη ολοκληρώσει τα γυρίσματα της επόμενης ταινίας του με τίτλο “The Shrouds” και θέμα, πιο κεντρικά από ποτέ, τον θάνατο, την υπέρτατη σωματική μεταμόρφωση που τόσο απασχολεί το έργο του. Είναι εμφανές ότι ο 80χρονος Cronenberg, που πριν λίγα χρόνια έχασε και τη σύζυγό του, σκέφτεται όλο και περισσότερο τον θάνατο και αυτό δεν θα μπορούσε παρά να έχει αντίκτυπο στις ταινίες του. Στο “The Shrouds” λοιπόν, ένας εκατομμυριούχος που πενθεί για τον θάνατο της γυναίκας του αποφασίζει να κατασκευάσει μια ειδική συσκευή που επιτρέπει σε αυτούς που έμειναν πίσω να «επικοινωνούν» με τον νεκρό αγαπημένο τους… Οι εξελίξεις όμως θα τον αναγκάσουν να επανεξετάσει τη μνήμη της σχέσης του με τη νεκρή γυναίκα του και να προσπαθήσει να κάνει μια νέα αρχή. Είναι μια ταινία για όλους; Σίγουρα όχι. Θα αξίζει; Cronenberg είναι αυτός! Πριν λίγες μέρες μάλιστα δημοσιεύτηκαν δύο πρώτες φωτογραφίες από την ταινία.

Sean Baker (“Anora”)

Από τις πιο σπουδαίες φωνές του σύγχρονου ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά, ο Sean Baker έχει χτίσει ένα ανθρωποκεντρικό, κοινωνικό σινεμά ηρώων που επιβιώνουν στο περιθώριο του αμερικανικού ονείρου, περιμένοντας πότε, ίσως, θα πιάσουν την καλή, κάνοντας περιστασιακές δουλειές και συνηθέστερα ως σεξεργάτες/τριες. Με μεγάλη φρεσκάδα και ενέργεια, με ενσυναίσθηση αλλά όχι εξιδανίκευση των χαρακτήρων του, έχει φτιάξει μια μοντέρνα ποίηση του αμερικανικού λούμπεν. Οι ταινίες του, εκτός από το εξαιρετικό “The Florida Project”, για ακατανόητους λόγους δυστυχώς δεν έχουν βρει το δρόμο για τους ελληνικούς κινηματογράφους και έχουν προβληθεί μόνο στο πλαίσιο φεστιβάλ. Στη φιλμογραφία του, που πραγματικά αξίζει να ανακαλύψουν περισσότεροι Έλληνες θεατές (“Starlet”, “Tangerine” και δευτερευόντως το πρόσφατο “Red Rocket”), θα έρθει σύντομα να προστεθεί το “Anora”. Σύμφωνα με τον ίδιο, θα είναι η μεγαλύτερή του παραγωγή ως τώρα, θα κινείται μεταξύ δράματος και κωμωδίας και θα έχει πάλι να κάνει με μια σεξεργάτρια, αλλά ενδέχεται να ξεφεύγει αισθητικά από τις προηγούμενες ταινίες του. Πολύ πιθανό να τον δούμε ξανά στις Κάννες.

Γιώργος Λάνθιμος (“Kinds of Kindness”)

Ιδιαίτερα παραγωγικά και επιτυχημένα τα τελευταία χρόνια για τον Έλληνα σκηνοθέτη. Μετά τη θριαμβευτική υποδοχή του “Poor Things” (που ήδη σπάει ταμεία στα εγχώρια σινεμά) από διεθνές κοινό και κριτικούς και τη βράβευσή του με το ύψιστο βραβείο στη Βενετία, ο Λάνθιμος έχει ήδη γυρίσει ακόμα μια ταινία, με τίτλο “Kinds of Kindness”, την οποία αναμένουμε μέσα στο 2024. Μέχρι πρότινος, η ταινία, που πλέον βρίσκεται στη φάση του μοντάζ, τιτλοφορούνταν “AND”. Λέγεται ότι πρόκειται για ένα τρίπτυχο σύντομων ιστοριών, γυρισμένων στις ΗΠΑ, όπου και στις τρεις θα εμφανίζονται οι ίδιοι ηθοποιοί σε διαφορετικούς ρόλους. Το cast περιλαμβάνει τη Λανθιμική μούσα, Emma Stone, μόνιμη πρωταγωνίστρια του σκηνοθέτη πλέον, τον, πάντα αντισυμβατικό στην επιλογή ρόλων, Willem Dafoe (πρωταγωνιστή και στο “Poor Things”), τη Margaret Qualley και τον Jesse Plemons, ενώ το σενάριο συνυπογράφει ο Ευθύμης Φιλίππου. Μια πρεμιέρα στη Βενετία είναι πολύ πιθανή.

Mike Leigh (“Hard Truths”)

Η σκληρή αλήθεια είναι ότι οι δυο βετεράνοι του βρετανικού κοινωνικού ρεαλισμού, Ken Loach και Mike Leigh, μεγάλωσαν. Ο πρώτος, στα 87 του, μάλλον παρέδωσε το κύκνειο άσμα του φέτος (“The Old Oak”), ο δε 80άρης Leigh, μετά το μέτριο “Peterloo”, που όπως αποκάλυψε ο ίδιος απορρίφθηκε από το Φεστιβάλ Καννών, δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα να βρει χρηματοδότηση για το νέο του project. Σε αυτό συνέβαλε και η συνήθειά του να αποφασίζει σε συνεργασία με τους ηθοποιούς του την τελική δομή της ταινίας αφού έχουν προηγηθεί από κοινού πειραματισμοί και αυτοσχεδιασμοί. Εν τέλει, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, λύση βρέθηκε και τα γυρίσματα της νέας ταινίας του στο Λονδίνο έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Όπως μάθαμε πρόσφατα, ο τίτλος της θα είναι “Hard Truths” και οι πληροφορίες λένε ότι η πρόκειται για μια ανθρωποκεντρική τραγικωμωδία που εξερευνά τις οικογενειακές σχέσεις στη μετα-πανδημική εποχή και ότι σε αυτήν πρωταγωνιστούν αποκλειστικά μαύροι ηθοποιοί. Εμείς ελπίζουμε σε ένα ακόμα από τα βαθιά ανθρώπινα και συγκινητικά δράματα που τον καθιέρωσαν («Γυμνός», «Μυστικά και Ψέματα», «Μια Χρονιά Ακόμα»).

Jim Jarmusch (“Brother Mother Father Sister”)

Κάθε νέα ταινία του αγαπημένου, ιδιοσυγκρασιακού Αμερικανού είναι ένα γεγονός από μόνη της. Η αλήθεια είναι ότι μετά το διασκεδαστικό, αλλά πολύ κατώτερο των προσδοκιών μας από αυτόν, «Οι Νεκροί δεν Πεθαίνουν» (2019), λίγο η πανδημία, λίγο η ενασχόλησή του με τη μουσική, τον είχαμε χάσει από το κινηματογραφικό ραντάρ, ώσπου το καλοκαίρι του 2023 διαβάσαμε την είδηση ότι ήταν έτοιμος να ξεκινήσει γυρίσματα για μια νέα ταινία. Όπως είχε αποκαλύψει τότε σε συνέντευξη, ετοίμαζε μια «ήσυχη» ταινία, «αστεία, αλλά και μελαγχολική». Μια ταινία Jim Jarmusch σα να λέμε. Με μόνη λεπτομέρεια ότι, σύμφωνα τουλάχιστον με το πλάνο του, η ταινία δεν θα περιέχει μουσική, δομικό στοιχείο της ατμόσφαιρας των περισσότερων ταινιών του ως τώρα. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα scores των “Dead Man”, “Broken Flowers”, “Only Lovers Left Alive”, ή το θεϊκό γρέζι του Tom Waits; Τα τελευταία δημοσιεύματα λένε λοιπόν ότι τα γυρίσματα ξεκίνησαν στο New Jersey τον Νοέμβριο, οπότε η ταινία πιθανότατα θα είναι έτοιμη μέσα στο 2024. Την καλή είδηση συμπληρώνει η φήμη ότι πρωταγωνίστρια θα είναι η σπουδαία Cate Blanchett!

Joshua Oppenheimer (“The End”)

Ο Joshua Oppenheimer μπορεί να μην έχει το έργο των προαναφερθέντων μεγαθηρίων, εντυπωσίασε όμως πολλούς με τα δύο συμπληρωματικά ντοκιμαντέρ του «Η Πράξη του Φόνου» (2012) και «Η Όψη της Σιωπής» (2014), όπου αποκάλυπτε ευρηματικά την απόλυτη «κοινοτοπία του κακού» μέσα από τις μαζικές σφαγές κομμουνιστών και λοιπών αντιφρονούντων το 65-66 από το δικτατορικό καθεστώς της Ινδονησίας, το οποίο συνεχίζεται ως και σήμερα χωρίς να λογοδοτήσει ποτέ. Η πρώτη του απόπειρα μυθοπλασίας, που θα προβληθεί μέσα στο 2024, έχει τίτλο “The End”, περιγράφεται ως μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ-δράμα-κωμωδία. Αυτό θα πει παράξενος συνδυασμός. Συγκεκριμένα, διαδραματίζεται είκοσι χρόνια μετά το «τέλος του κόσμου», σε ένα υπερπολυτελές καταφύγιο όπου έχει διασωθεί μια πάμπλουτη οικογένεια που συνέβαλε άμεσα στην καταστροφή.

Bi Gan (“Resurrection”)

Ο νεαρός Κινέζος Bi Gan, με τρεις ταινίες μεγάλου μήκους ως τώρα, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα νέα ταλέντα της εποχής μας. Όποιος έχει δει το (άσχετο με το ομώνυμο θεατρικό του O’Neill) «Μακρύ Ταξίδι της Μέρας Μέσα στη Νύχτα» (2018), γνωρίζει. Η ταινία ακολουθεί την αναζήτηση ενός μοναχικού άνδρα για μια χαμένη πια γυναίκα μέσα στους λαβυρίνθους της μνήμης και του ονείρου, και καταλήγει σε ένα τεχνικά ανυπέρβλητο και αισθητικά μοναδικό 60λεπτο 3D μονοπλάνο στα βάθη της νύχτας και του νου. Ποτέ άλλοτε το σινεμά δεν έμοιαζε τόσο με τα όνειρά μας. Για τον συντάκτη, μια από τις κορυφαίες και πλέον πρωτοποριακές δημιουργίες της προηγούμενης δεκαετίας. Φέτος είναι η χρονιά της μεγάλης επιστροφής του Κινέζου. Μια πρώτη σύνοψη της παράξενης πλοκής της νέας του ταινίας λέει: «η συνείδηση μιας γυναίκας, κατά τη διάρκεια ενός χειρουργείου, χάνεται στη “ζώνη αιώνιου χρόνου”. Μέσα στα όνειρά της, βρίσκει ένα κοιμισμένο ανδροειδές και προσπαθεί να το ξυπνήσει λέγοντάς του ιστορίες. Το ανδροειδές περιπλανιέται στις ιστορίες της και οι αισθήσεις του σταδιακά αφυπνίζονται.»

Clint Eastwood (“Juror Νο. 2”)

Δεν μπορεί παρά να υποκλιθεί κανείς μπροστά σε αυτόν τον ζωντανό θρύλο του σινεμά. Στο τέλος μιας αξιοθαύμαστης από κάθε πλευρά πορείας μπροστά και πίσω από την κάμερα, γεμάτης από μεγάλες ταινίες και εμβληματικούς ρόλους, ο Clint Eastwood με συγκινητική, ακούραστη επιμονή συνεχίζει να κάνει αξιόλογες ταινίες. Ενενήντα-τεσσάρων ετών πια, και ενώ οι περισσότεροι πίστευαν πως το προπέρσινο “Cry Macho” θα ήταν το υποδεέστερο κύκνειο άσμα του, ο Clint δεν θέλει να μας αφήσει έτσι. Προτού καλπάσει προς το ηλιοβασίλεμα, έχει σχεδόν έτοιμη μία τελευταία ταινία, το “Juror No. 2”, ένα δικαστικό δράμα στο οποίο ένας ένορκος σε δίκη για φόνο συνειδητοποιεί ότι ήταν ο ίδιος που κατά λάθος σκότωσε το θύμα σε τροχαίο και προσπαθεί να αθωώσει τον κατηγορούμενο χωρίς να ενοχοποιήσει τον εαυτό του.

Apitchatpong Weerasethakul (“Fountains of Paradise”)

Αν αναρωτιόσασταν πού είχε εξαφανιστεί για το μεγαλύτερο μέρος του 2023 η Tilda Swinton, η απάντηση είναι: στις ζούγκλες της Σρι Λάνκα, για τα γυρίσματα της νέας ταινίας του Apitchatpong Weerasethakul. Ο Ταϊλανδός -κατά (δυτικόν) κόσμον- Joe, από ό,τι φαίνεται βρήκε τη δική του αλλόκοσμη μούσα στο πρόσωπο της Swinton, που πρωταγωνίστησε και στην πρόσφατη “Ανάμνηση” (2021). Το υπερ-ιδιοσυγκρασιακό, αλαφροΐσκιωτο μέσα στην απωανατολίτικη μεταφυσική του, ναρκωτικό σινεμά του Ταϊλανδού είναι οπωσδήποτε επίκτητο γούστο. Ικανό να αποξενώσει πλήρως ακόμα και τον πιο σκληροπυρηνικό arthouse θεατή, ή να μαγέψει και κάποιον επιφυλακτικό απέναντι στον σκηνοθέτη, όπως συνέβη στον γράφοντα στην προβολή της “Ανάμνησης” σε εκείνες τις Νύχτες Πρεμιέρας. Η νέα του ταινία, σύμφωνα με τα λεγόμενα, θα είναι εμπνευσμένη από τη ζωή του διάσημου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Arthur Clarke, ο οποίος έζησε και πέθανε στη Σρι Λάνκα, καθώς και από το βιβλίο του, «Πηγές του Παραδείσου». Όχι φυσικά ότι περιμένουμε κάποια πιστή μεταφορά βιβλίου από τον Weerasethakul, ο οποίος δήλωσε (ή, για κάποιους, απείλησε) ότι έχει ετοιμάσει μια ταινία σχεδόν τεσσάρων ωρών, βασισμένη στη φαντασία του και τα όνειρά του. Σίγουρο για Κάννες.

Lars von Trier (άγνωστος τίτλος)

Για πολλούς από εμάς, η κινηματογραφική είδηση του προηγούμενου μήνα ήταν ότι ο μεγάλος Lars von Trier έχει στα σκαριά καινούργια ταινία! Πριν λίγους μήνες, αναθαρρήσαμε όταν, μετά από χρόνια υποτονικής παραγωγικότητας, οφειλόμενης κατά κύριο λόγο στα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει, ο δημιουργός είχε δηλώσει ότι, με λίγη τύχη, έχει ακόμα μέσα του μια-δυο καλές ταινίες, και κατόπιν είχε αναρτήσει με τον δικό του ιδιόρρυθμο τρόπο σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης ότι αναζητά μια μούσα στη ζωή και στις ταινίες του. Τώρα, το ιδιαίτερα ευχάριστο νέο είναι ότι ο τρομερός Δανός έχει ήδη ολοκληρώσει ένα σενάριο και ετοιμάζεται για γυρίσματα μέσα στο 2024. Θα μπορούσε άραγε αυτή να είναι η τρίτη ταινία της (θεματικής και στιλιστικής) «τριλογίας της Αμερικής» που ο von Trier ξεκίνησε με το αριστουργηματικό “Dogville” και συνέχισε με το υποτιμημένο, αλλά πολύ αξιόλογο “Manderley”; Το πιο πιθανό είναι η ταινία να κάνει πρεμιέρα τον επόμενο χρόνο, αλλά οι ανυπόμονοι μπορούμε να ελπίζουμε για τα τέλη του 2024.

Ενδεικτικά για την ποσότητα και την ποιότητα της σοδειάς αυτής της χρονιάς, αναφέρουμε ότι ακόμα νέες δουλειές ετοιμάζουν σκηνοθέτες όπως οι Jacques Audiard (“Emilia Perez”), Kirill Serebrennikov (“Limonov”), Kiyoshi Kurosawa (“Serpent’s Path”), Paul Verhoeven (“Young Sinner”), Lucrecia Martel (“Chocobar”), Celine Song (“The Materialists”), Audrey Diwan (“Emmanuelle”), Na Hong-Jin (“Hope”), Joachim Trier και, ενδεχομένως, Terrence Malick (“The Way of the Wind”), Quentin Tarantino (“The Movie Critic”), Pedro Almodóvar (“The Room Next Door”) και Paul Thomas Anderson.