
Φεστιβάλ Καννών 2023: ακριβώς στα μισά του δρόμου…
Συντάκτης: Γιώργος Σπανός
Έχοντας φτάσει αισίως στα μισά του φετινού Φεστιβάλ Καννών, που έχει ανάψει για τα καλά, και αφήνοντας στην άκρη για λίγο τις χθεσινές εκλογές, είναι ευκαιρία να ανακεφαλαιώσουμε την ως τώρα πορεία του και να συγκεντρώσουμε τις γνώμες των διεθνών μέσων για τις ταινίες που έχουν κάνει πρεμιέρα. Συνολικά, οι απόψεις συνηγορούν στο ότι πρόκειται για μια πολύ δυνατή χρονιά για το Φεστιβάλ, σίγουρα καλύτερη από την περσινή, με μεγάλο αριθμό ταινιών να έχουν εκτιμηθεί ιδιαίτερα από την πλειοψηφία των κριτικών και να διεκδικούν με αξιώσεις τον πολυπόθητο Χρυσό Φοίνικα και τα υπόλοιπα βραβεία. Και ακόμα βρισκόμαστε μόνο στη μέση.
Ημέρα μηδέν λοιπόν, και η καθιερωμένη ταινία έναρξης που επιλέχτηκε ήταν η “Jeanne du Barry” της Γαλλίδας Maïwenn, ένα δράμα εποχής γύρω από τη ζωή της ερωμένης του προτελευταίου Γάλλου μονάρχη, Λουδοβίκου του Δέκατου Πέμπτου. Λίγο απασχόλησε αυτή καθαυτή η ταινία, προκάλεσε όμως πολλές συζητήσεις και διχογνωμίες, αφού βασικά αποτέλεσε το όχημα του comeback του Johnny Depp, που για χρόνια είχε πρακτικά «ακυρωθεί» μετά τις κατηγορίες για κακοποίηση από την πρώην γυναίκα του, Amber Heard. Όπως και να έχει, το θέμα είναι ότι στην τελευταία πολύκροτη (και αμφίπλευρα εξευτελιστική) δίκη ο Depp αθωώθηκε και συνεπώς θα μπορέσει δικαιωματικά να επιστρέψει στην καριέρα του. Πάντως, μετά την προβολή της ταινίας το κοινό των Καννών τον καταχειροκρότησε.
Καλές οι εντυπωσιακές εμφανίσεις στο κόκκινο χαλί και τα παραλειπόμενα, κακή η διαρκής βροχή που δυσχεραίνει τη ζωή των δημοσιογράφων στην Croisette, αλλά ας ασχοληθούμε τώρα με το αμιγώς σινεφίλ κομμάτι του Φεστιβάλ.
Την πρώτη ημέρα του διαγωνιστικού, παράξενη κρίθηκε η επιλογή της ταινίας “Homecoming” της Catherine Corsini, που θεωρήθηκε από τους περισσότερους κλισέ και μελοδραματική, αν και αναγνωρίστηκαν οι ερμηνείες των πρωταγωνιστριών της. Αρκετά καλύτερες κριτικές έλαβε ο Kore-eda για το ευαίσθητο δράμα του “Monster”, που σε αρκετούς θύμισε το περσινό “Close” του Lucas Dhont, όπου προσπαθεί να ανακαλύψει τι έφταιξε για μια παιδική φιλία που εξελίχθηκε άσχημα, κοιτάζοντάς την από πολλαπλές σκοπιές. Αν μη τι άλλο, η ενσυναίσθηση είναι μια όαση στους δύσκολους καιρούς που ζούμε και θα ζήσουμε.
Τη δεύτερη μέρα, όλοι εκτίμησαν αλλά λιγότεροι λάτρεψαν το ντοκιμαντέρ τρεισήμισι ωρών του Wang Bing, “Youth (Spring)”, για μέρος της Κινεζικής νεολαίας αντιμέτωπο με τη σύγχρονη μισθωτή δουλεία στα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας της χώρας. Κάτι μας λέει ότι η κριτική επιτροπή του Ruben Östlund, ο οποίος έχει δηλώσει ότι προτιμά ταινίες που να συνδυάζουν ψυχαγωγία και προβληματισμό, θα διστάσει να το ανταμείψει με κάποιο βραβείο. Αντίθετα με την ταινία του Κινέζου, το “Black Flies” αντιμετωπίστηκε ψυχρά ως «αμερικανιά» από τους περισσότερους κριτικούς και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην τελευταία θέση όλων των polls.
Κατά πλειοψηφική ομολογία, η τρίτη μέρα ήταν με διαφορά η καλύτερη του φετινού Φεστιβάλ ως τώρα, με δύο ταινίες μεγάλου βεληνεκούς να κάνουν πρεμιέρα η μία μετά την άλλη και να κλέβουν τις εντυπώσεις. Πρώτα το στοχαστικό “About Dry Grasses” του Ceylan, που κρίθηκε από αρκετούς ως μια από τις καλύτερες ταινίες του έτσι κι αλλιώς σπουδαίου Τούρκου δημιουργού (και αγαπημένου τού γράφοντος) και στη συνέχεια το “The Zone of Interest” του Jonathan Glazer με θέμα την κοινοτοπία του κακού, όπως θα έλεγε η Hannah Arendt, το οποίο έχει ενθουσιάσει τεράστια μερίδα των κριτικών, με κάποιους να το χαρακτηρίζουν αριστούργημα. Υπάρχουν βέβαια και λίγες φωνές που προσάπτουν στον Glazer στείρο φορμαλισμό. Πάντως, για τους περισσότερους θεωρείται το μεγάλο φαβορί για τον Χρυσό Φοίνικα. Και για τις δύο αυτές ταινίες είχαμε προβλέψει μεγάλα πράγματα στο άρθρο «Μια Επισκόπηση του Φεστιβάλ Καννών 2023». Την ημέρα έκλεισε το υβρίδιο ντοκιμαντέρ και δράματος “Four Daughters” της Τυνήσιας Kaouther Ben Hania, που απέσπασε αρκετά καλές κριτικές, αλλά και δέχτηκε επικρίσεις για τη μεθοδολογία του. Πράγματι, η επιλογή να υποδυθούν ηθοποιοί τις χαμένες κόρες μιας μητέρας, και μάλιστα μπροστά στον παραμορφωτικό φακό της κάμερας (η παρατήρηση επηρεάζει το πείραμα), εγείρει ερωτήματα τόσο για την ηθική όσο και για την αποτελεσματικότητα του όλου εγχειρήματος.
Το “Banel & Adama” της πρωτοεμφανιζόμενης Ramata-Toulaye Sy μπορεί να αντιμετωπίστηκε απλώς θετικά από τους περισσότερους, όλοι όμως συμφώνησαν ότι η νεαρή Γαλλοσενεγαλέζα άφησε μεγάλες υποσχέσεις για το μέλλον. Και χρειαζόμαστε περισσότερες ιστορίες από το βλέμμα δημιουργών της Μαύρης Ηπείρου στο σινεμά. Εκείνος που ξεχώρισε την τέταρτη μέρα ήταν ο Todd Haynes με το “May December”, συγκεντρώνοντας ένα consensus ιδιαίτερα θετικών κριτικών. Ίσως όχι τόσο ενθουσιωδών όσο για το “Carol” (2015), αλλά αρκετά ώστε να βρίσκεται ανάμεσα στις πιο αναγνωρισμένες ταινίες και να διεκδικεί με αξιώσεις ένα μεγάλο βραβείο. Και για αυτήν την ταινία είχαμε κάνει ειδική μνεία στο άρθρο μας για τις ταινίες του φετινού Φεστιβάλ.
Χθες, η πρεμιέρα που εντυπωσίασε πολλούς ήταν το δικαστικό θρίλερ “Anatomy of a Fall”, που θεωρήθηκε η καλύτερη με διαφορά ταινία της Justine Triet. Κάποιοι μάλιστα το παρομοίασαν με το “Tar”, λόγω της αμφισημίας του σεναρίου του. Πέρα από τις μεγάλες πιθανότητες της ταινίας για τον Χρυσό Φοίνικα, όλοι θαύμασαν την πρωταγωνιστική ερμηνεία της Sandra Hüller, που γίνεται έτσι βασική διεκδικήτρια του βραβείου Καλύτερης Ηθοποιού. Ο γράφων δεν είχε ενθουσιαστεί καθόλου από την προηγούμενη δουλειά της Γαλλίδας σκηνοθέτριας, έχει όμως προσδοκίες από αυτήν εδώ. Η δεύτερη ταινία της ημέρας, το “Firebrand” του Karim Ainouz, συνολικά δεν έπεισε τους κριτικούς, που θεώρησαν ότι δεν ξέφυγε από τις συμβάσεις ενός τυπικού δράματος εποχής, ενώ και ο Jude Law επισκίασε τη συμπρωταγωνίστριά του, Alicia Vikander.
Τα βραβεία φυσικά δεν τα απονέμουν οι δημοσιογράφοι αλλά η κριτική επιτροπή, οπότε οι προβλέψεις έχουν πάντα μεγάλο κίνδυνο να πέσουν έξω (και συνηθέστερα έτσι συμβαίνει). Παίρνουμε όμως το «ρίσκο» να απαριθμήσουμε τις ταινίες που έχουν διαγωνιστεί, κατά φθίνουσα σειρά πιθανοτήτων για τον Χρυσό Φοίνικα, βασισμένοι στα όσα ξέρουμε για αυτές και στην προσωπική μας διαίσθηση για τα γούστα της επιτροπής:
1) The Zone of Interest
2) Anatomy of a Fall
3) May December
4) About Dry Grasses
5) Monster
6) Four Daughters
7) Banel & Adama
8) Youth (Spring)
9) Firebrand
10) Homecoming
11) Black Flies
Σήμερα κάνουν πρεμιέρα δύο ταινίες με μεγάλο ενδιαφέρον, το “Fallen Leaves” του Aki Kaurismaki, που θα είναι έκπληξη να μην προστεθεί στη λίστα των φαβορί, αλλά και το, μάλλον Λανθιμικό, “Club Zero” της Jessica Hausner. Ανάλογα βέβαια και με την κριτική αποδοχή που θα λάβει τελικά η ταινία της Αυστριακής, ο γράφων θα πόνταρε σε κάποιο βραβείο για αυτή.
Με έργα σημαντικών δημιουργών να έπονται, η συνέχεια προμηνύεται συναρπαστική.
Τέλος, μια σύντομη αναφορά στα λοιπά τμήματα του Φεστιβάλ και στα εκτός διαγωνιστικού, που ως τώρα δεν έχουν εντυπωσιάσει και τόσο. Μια ταινία που έχει ξεχωρίσει είναι το αργεντίνικο “Los Delincuentes”, ενώ, παρά την κατά κοινή ομολογία υπερβολική διάρκειά του, αγαπήθηκε ιδιαίτερα το “Killers of the Flower Moon” του Martin Scorsese. Άλλη ταινία που γενικά άρεσε ήταν το γαλλικό “Le Procès Goldman”. Αμφιλεγόμενο ήταν το τετράωρο ντοκιμαντέρ “Occupied City” του Steve McQueen και μάλλον αδύναμος ο “Indiana Jones”, με τον Harrison Ford για τελευταία φορά σε αυτόν τον ρόλο, στον οποίον μάλιστα απονεμήθηκε και τιμητικός Χρυσός Φοίνικας για το σύνολο της καριέρας του. Μέτριες κριτικές πήρε και το μικρού μήκους “Strange Way of Life” του Almodóvar. Σήμερα αναμένεται το “Close Your Eyes” του Victor Erice.