Συντάκτης: Σπύρος Δούκας

Το μεγαλύτερο κινηματογραφικό event του πλανήτη επέστρεψε πιο δυναμικά από ποτέ, μετά από δύο πανδημικά χρόνια που επέφεραν ακυρώσεις και δυσκολίες στην διοργάνωση. Φέτος ο αριθμός των διαπιστευμένων ξεπερνούσε τις 40 χιλιάδες. Η είσοδος στο κοινό απαγορεύεται και η πρόσβαση είναι μόνο μετά από αίτηση για διαπίστευση, κι όμως δεν είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κανείς εκεί. Από τον σημαντικότερο μεγαλοπαραγωγό και τα βαρύτερα δημοσιογραφικά ονόματα, μέχρι κάθε νέο σκηνοθέτη μικρού μήκους, φοιτητή ή και απλό σινεφίλ, το φεστιβάλ των Καννών έχει χώρο για όλους.

Με ένα βαρύ διαγωνιστικό πρόγραμμα γεμάτο μεγάλα ονόματα, οι Κάνες φέτος είχαν σινεμά απ’ όλες σχεδόν τις ηπείρους, με την Ευρώπη (κλασικά) σαν βασική πρωταγωνίστρια. Παράλληλα, στο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» είδαμε δουλειές πολλών νέων, ανερχόμενων δημιουργών με ιδιαίτερη, συχνά πρωτοποριακή αισθητική, να δίνουν νέες πνοές στο σύγχρονο αρτ σινεμά.

Αν κάτι έλλειπε από το διαγωνιστικό πρόγραμμα, ήταν μια αληθινά μεγάλη ταινία. Είδαμε κατά βάση δουλειές από δημιουργούς με μακρά πορεία, που σε μεγάλο βαθμό παρέμεναν σε ασφαλή μονοπάτια, επαναλαμβάνοντας επιτυχημένες συνταγές από το παρελθόν. Τα αποτελέσματα ήταν πάντα από αξιόλογα μέχρι και εξαιρετικά, όμως δεν υπήρξε κάποια ουσιαστική έκπληξη, ή κάποιο έργο ανάλογου βεληνεκούς με το περσινό «Drive My Car», τα «Παράσιτα», ή και τους «Κλέφτες Καταστημάτων». Τρία δείγματα ασιατικού σινεμά, το οποίο τα τελευταία χρόνια κλέβει συνεχώς την παράσταση, ερχόμενο με όλο και μεγαλύτερη φόρα προς τη Δύση. Η ανατολική Ασία φυσικά δεν έλειψε ούτε από το φετινό πρόγραμμα, με την παρουσία των σπουδαίων Hirokazu Koreeda και Park Chan-wook να δημιουργεί τις μεγαλύτερες των προσδοκιών (ίσως με μοναδικό ανταγωνιστή τον Cronenberg), με αποτέλεσμα όλες οι προβολές των Decision to Leave και Broker να γεμίζουν ασφυκτικά και πάντα με τεράστιες ουρές στην αναμονή. Κι ενώ ο Koreeda στοχάζεται για ακόμα μια φορά πάνω στην έννοια της οικογένειας (τώρα και στα Κορεάτικα), με τον πάντα εξαιρετικό Song Kang-ho να αποσπά το βραβείο ανδρικής ερμηνείας, ο Park δοκιμάζει τις ίδιες τεχνικές που ανήγαγαν την προηγούμενή του «Υπηρέτρια» σε σπουδαίο αφηγηματικό κομψοτέχνημα, πάνω σε ένα χιτσκοκικό αστυνομικό δράμα χωρίς πολλά ρίσκα, αλλά με την κινέζα Tang Wei («Προσοχή, Πόθος») σε έναν δυνατό όσο και εσωτερικό femme-fatale κεντρικό ρόλο.

Από την άλλη, η αποστασιωποιημένη αλληγορική γεωμετρία του Ruben Ostlund αναδεικνύεται για δεύτερη (συνεχόμενη) φορά ο μεγάλος νικητής του φεστιβάλ, με το «Τρίγωνο της Θλίψης» να κατακτά τελικά τον Χρυσό φοίνικα, κάτι που συνέβη ξανά το 2017 με την ακριβώς προηγούμενη ταινία του, το «Τετράγωνο».

Αδελφοί Dardenne, Mungiu και Cronengerg υπηρετούν πιστά το σινεμά που τους έχει αναδείξει σε εξέχοντες δημιουργούς, ενώ ο Ρώσος Kirill Serebrenikov κάνει τη διαφορά με μια δεξιοτεχνικής αισθητικής φεμινιστική βιογραφία της «Συζύγου του Τσαϊκόφσκι», στοχαζόμενος πάνω στο παρελθόν με απόλυτα σύγχρονους κινηματογραφικούς όρους και μια ανατριχιαστική κεντρική ερμηνεία. Δυστυχώς, τόσο η εξαιρετικά μέτρια μέχρι στιγμής κριτική αποδοχή αυτού του έργου, όσο και η παρουσία του Ζελένσκι στην τελετή έναρξης του φεστιβάλ δείχνουν ότι η (κινηματογραφική) τέχνη σήμερα αδυνατεί να ιδωθεί και να εξεταστεί υπό ένα καθαρό πρίσμα, ανεξάρτητο από εμπορικές και πολιτικές σκοπιμότητες.

Ειδική μνεία αξίζει στον ανερχόμενο 30χρονο Lukas Dhont, τον νεότερο σκηνοθέτη του διαγωνιστικού, που στη δεύτερη μεγάλου μήκους δουλειά του (“Close”) παραδίδει μέσα από μια πρωτοφανώς ειλικρινή νεανική ματιά, ένα άκρως αισθαντικό δράμα πάνω στα ανδρικά προεφηβικά συναισθήματα και τις περίπλοκες υφές τους, και φεύγει μοιραζόμενος το μεγάλο βραβείο με την Claire Denis.

Επιτυχημένη (εμπορικά) ήταν και η ελληνική παρουσία στο φεστιβάλ, μιας που το νικηφόρο «Τρίγωνο της Θλίψης» είναι ελληνική συμπαραγωγή που έχει γυριστεί ως επί το πλείστον στη χώρα μας, ενώ κάτι αντίστοιχο ισχύει και για το “Crimes of the Future” του David Cronenberg.

Παράλληλα, στις Πρεμιέρες του φεστιβάλ προβλήθηκε το εν πολλοίς απογοητευτικό, τηλεοπτικών ερμηνειών «Dodo» του Πάνου Χ. Κούτρα, ενώ το βραβείο του Canal+ απέσπασε η μικρού μήκους ταινία «Στο Θρόνο του Ξέρξη» της Εύης Καλογηροπούλου, με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Μαζωνάκη, που συμμετείχε στο πρόγραμμα «Εβδομάδα Κριτικής». Ένα άτολμο και μονότονο δυστοπικό δράμα λανθιμικής κοπής (τι έκπληξη!), που ξεκινώντας από μια ενδιαφέρουσα σεναριακή ιδέα κλείνει με έναν απλοϊκό και επιφανειακό τρόπο, παραπέμποντας στη «λαϊκή» αισθητική του σταρ-Μαζωνάκη. Πολύ καλύτερα θα λειτουργούσε ως βίντεο-κλιπ για το τραγούδι στο οποίο βασίστηκε, παρά ως καλλιτεχνική απόπειρα.

Όμως, πέρα από το σινεμά καθαυτό και την καλλιτεχνική του ποιότητα που συνήθως μας απασχολεί, το φεστιβάλ των Κανών είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο: μια ευρύτερη και παγκόσμια μικρογραφία. Εκεί συνυπάρχουν άτομα όλων των κοινωνικών τάξεων, είτε βρίσκονται μπροστά είτε πίσω από τις κάμερες, είτε απλώς αγαπούν τη σκοτεινή αίθουσα, είτε σχετίζονται ή εκπροσωπούν σε οικονομικό επίπεδο ένα καλλιτεχνικό προϊόν. Για 12 ημέρες κάθε χρόνο, οι Κάνες μετατρέπονται σε παγκόσμιο κέντρο του κινηματογράφου. Είναι μια τεράστια, όσο και χαοτική γιορτή που ενέχει μια ξεχωριστή μαγεία, που δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Είναι όμως η ίδια μαγεία που κάνει για όλους μας τον κινηματογράφο την πιο ξεχωριστή και αγαπημένη τέχνη.