Μέγα λάθος ακόμα σε μια χρονιά σαν αυτή που μας αποχαιρετάει, να την ξορκίζεις διαγράφοντας την από τη μνήμη σου. Τέτοιου είδους «αφορισμοί» κοστίζουν πανάκριβα στο χτίσιμο του εαυτού μας και κατ’ επέκταση ενός καλύτερου κόσμου. Και μπορεί αυτό να ακούγεται κάπως αδύναμο, μια και θεωρητικά πώς να ξεχάσεις ένα τέτοιο έτος, αλλά δυστυχώς είναι στην ανθρώπινη φύση να διδάσκεται δύσκολα από τις αναποδιές, και να προτιμά να θυμάται και να αντλεί ενέργεια από τις ευχάριστες στιγμές.

Ακόμα όμως κι έτσι, επικεντρωμένοι στην τέχνη που αγαπάμε περισσότερο, και που μόλις έκλεισε 125 χρόνια ζωής, το κινηματογραφικό 2020 δεν φόραγε μάσκα. Μπορεί η παραγωγή να ήταν σαφώς μικρότερη του συνηθισμένου, μπορεί εμπορικά να άνοιξαν πληγές που δύσκολα θα κλείσουν, αλλά υπήρχαν κι εκείνες οι ταινίες που μας μέθυσαν και μας έκαναν να αισθανθούμε ότι όχι μόνο τίποτα δεν σταμάτησε ακόμα και προσωρινά, αλλά κι ότι ένα λουλούδι μπορεί να ανθήσει και μέσα στους βάλτους.

Έτσι, η ομάδα του Filmy που έφερε εις πέρας την αποστολή να σας μεταφέρει τις κινηματογραφικές της εμπειρίες καθ’ όλη αυτή τη χρονιά, είπαμε να κλείσουμε το 2020 αναφερόμενοι ο καθένας ξεχωριστά σε εκείνη τη μία ταινία που έφερε φέτος όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Δεν είναι κριτική, είναι περισσότερο ένας φόρος τιμής σε μια περίοδο που πρέπει να χαραχτεί στη μνήμη, με το συναίσθημα που της αρμόζει.

Ξεκινώ λοιπόν εγώ, και δίνω τη σκυτάλη αλφαβητικά στους μάχιμους σινε-συντρόφους…

Άκοπο Διαμάντι των Benny Safdie, Josh Safdie (κυκλοφορία: 31/1)

Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής

Θέλουμε δεν θέλουμε, φέτος ήταν μια χρονιά VOD. Ως άμυνα επί της πανδημίας αποδείχτηκε καταπέλτης, έστω κι αν απειλεί τον τρόπο που πρέπει κανείς να βλέπει την έβδομη τέχνη, δηλαδή στον φυσικό της χώρο. Ανάλογη και η προσωπική μου επιλογή, ένα άκοπο διαμάντι στην κυριολεξία, με έναν αιφνιδιαστικά αψεγάδιαστο Adam Sandler να αποδεικνύει περίτρανα ότι ο αφέντης μιας ταινίας που σέβεται τον εαυτό της είναι ο σκηνοθέτης. Οι Safdie προσφέρουν το δώρο της ανανέωσης της ποιοτικής νοσταλγίας, κάνοντας βουτιά σε μια εποχή που το μοντέρνο σινεμά γράφονταν καρέ προς καρέ, και δίνουν την ελπίδα ότι χωράνε στο σήμερα εκείνες οι ταινίες ορόσημα που θα σημαίνουν κάτι το αληθινά βαρύ στο αύριο μας. Δεν κρύβω την προσωπική μου απογοήτευση επί του σινεμά των ημερών μας (αλλά δεν συνηθίζω κιόλας να περιορίζω χρονικά τη λατρεία μου απέναντι σε ένα τόσο μακρόβιο θαύμα), αλλά και μια αισιοδοξία ότι τίποτα δεν πρόκειται να χαθεί στην πορεία, όσο τέτοια -και άλλα μαζί με αυτό- διαμαντάκια λάμπουν μέσα στο τώρα μας.

22 Ιουλίου του Erik Poppe (κυκλοφορία: 23/7)

Συντάκτης: Λήδα-Ειρήνη Αδάμου

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το φιλμ 22 Ιουλίου του Erik Poppe μού φάνηκε ξεχωριστό, ανάμεσα στην πληθώρα ταινιών που πήραν διανομή στη χώρα μας μέσα στο 2020. Εντύπωση μου προξένησε καταρχάς ο ίδιος ο κωδικοποιημένος τίτλος U:July 22, που φαντάζει σαν παραπομπή (ανάστροφα γραμμένη) σε εδάφιο κάποιας σύγχρονης Βίβλου. Μ’ αυτόν ακριβώς τον κατ’ εμέ ιδιότυπο «βιβλικό» τίτλο δομεί ο δημιουργός τη θεματική του χειρότερου «δράματος», που μπορεί να συλλάβει ανθρώπινος νους. Ο «νόμος της ζούγκλας» που επέβαλε ο μακελάρης Αnders Breivik στην νήσο Ουτόγια της Νορβηγίας (στις 22 Ιουλίου του 2011), δολοφονώντας εν ψυχρώ 69 νέους (οι 33 κάτω της ηλικίας των 18), δεν παραπέμπει φυσικά σε μια οποιαδήποτε slasher ταινία, αλλά σε μια πραγματική ιστορία τρόμου με επίκεντρο το «ψυχολογικό σοκ», τόσο των πρωταγωνιστών της όσο και των ίδιων της των θεατών. Προσωπικά μιλώντας, τόσο η δραματουργία όσο και οι θεματικές  εστίες  του U:July 22 με «κάνουν»  τρόπον τινά  να φαντάζομαι, καθώς το παρακολουθώ, ένα τέρας με πράσινα μάτια να με κοιτάει ευθύς από το δυστοπικό μέλλον! Βρίσκομαι έτσι αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα , την πραγματικότητα  κατά την οποία το τίμημα τού να ζεις σε κοινωνία (κοινωνικό συμβόλαιο) δύναται να πληρωθεί μέχρι και με… σφαίρες.

Η Φωλιά του Sean Durkin (κυκλοφορία: 22/10)

Συντάκτης: Σοφία Γουργουλιάνη

Κάπου, κάποια σινεμά -στην Ακαδημίας ή στη Λάρισα- ετοιμάζονται, εν έτει 2020, να κατεβάσουν ρολά για ένα τρίμηνο ή για πάντα. Και τότε εμφανίζονται οι λίγες εκείνες ταινίες, οι ικανές να βροντοφωνάξουν -μαζί με τις ίδιες τις σκοτεινές αίθουσες, τις βελούδινες καρέκλες τους και τις μεγάλες τους οθόνες- «δεν θα πεθάνουμε πότε κουφάλα νεκροθάφτη». Η Φωλιά του Sean Durkin, αφηγούμενη την ιστορία ενός άντρα-σκύλου σε αέναο κυνηγητό της ίδιας του της ουράς-επιχειρηματικής ευκαιρίας, καταφέρνει να μας χαρίσει το καλύτερο -ίσως- μελόδραμα των τελευταίων ετών. Αποφεύγοντας σκόπιμα τον σκόπελο των μακρόσυρτων σιωπών ως (ενίοτε hipster) συστατικό του μετα-μοντέρνου δράματος, ποντάρει στην αδιόρατη απειλή του ίδιου του καπιταλισμού να σε κατασπαράξει ερήμην σου. Και μας χαρίζει, έτσι, ένα σκληρό πορτρέτο, όχι μιας οικογένειας, αλλά μιας ολόκληρης εποχής σε αναπόδραστη παρακμή. Μια ταινία που εκπληρώνοντας τον ρόλο του δράματος, θα προκαλέσει αφειδώς συναίσθημα για μια εποχή που ποντάρει ανηλεώς στην έλλειψη του.

Η Ομορφιά της Ύπαρξης του Roy Andersson (κυκλοφορία: 9/1)

Συντάκτης: Πάρις Μνηματίδης

Ποιος να το έλεγε όταν έκανε την πρεμιέρα του στις ελληνικές αίθουσες στο ξεκίνημα του χρόνου, ότι το φιλμ του Roy Andersson -μια συλλογή στιγμιότυπων της ανθρώπινης κατάστασης κι ενίοτε της υπέρβασης αυτής που διέπονται από μια λιτή, προσβάσιμη και άκρως συμπυκνωμένη σοφία, μια βαθιά μελαγχολία κι ένα στοχαστικό μεγαλείο- μέσα στο 2020 θα λειτουργούσε και ως ντοκιμαντέρ όλων όσων σταματήσαμε να θεωρούμε αυτονόητα με την έλευση του COVID-19. Υπό αυτό το πρίσμα, τα όσα λέγονται εμμέσως ή και πιο ξεκάθαρα στην «Ομορφιά της Ύπαρξης» για την ψυχολογική μιζέρια του δυτικού μοντέλου ζωής, για το τραύμα της ιστορίας που επιβιώνει διαχρονικά από γενιά σε γενιά, για τη ματαιότητα της καθημερινότητας μπροστά στα αδυσώπητα μεγάλα ερωτήματα της ζωής και για άλλα πολλά, ίσως να έχουν μια επιπρόσθετη σημασία και βαρύτητα αυτό το χρονικό διάστημα. Σε προσωπικό επίπεδο, ανάμεσα στις ταινίες που πρόλαβαν να προβληθούν στις σκοτεινές αίθουσες αυτή τη σεζόν πριν αλλάξουν τα δεδομένα ελέω υγειονομικών εξελίξεων, η «Ομορφιά της Ύπαρξης» ήταν αυτή που μου προκάλεσε την πιο έντονη συναισθηματική και πνευματική διεργασία κατά τη διάρκεια της θέασης της, καθώς και την πιο εκτεταμένη αισθητική απόλαυση μέσω των πανέμορφων στατικών κάδρων της.

Το Κυνήγι του Craig Zobel (κυκλοφορία: 18/6)

Συντάκτης: Νίκος Ρέντζος

Το 2020 είναι σαν να μην μπήκε ποτέ. Βασικά είναι σαν να μπήκε και να βγήκε και μετά να ξαναμπήκε, να έκανε μια παύση, να κοίταξε λίγο γύρω του και μετά τρέχοντας να προσπάθησε να φτάσει στην έξοδο, αλλά πάντα κάτι στράβωνε και δεν μπορούσε να σταθεί όρθιο. Δεδομένα δεκαετιών ανατράπηκαν και όλοι επανεκτιμήσαμε και επανεκκινήσαμε. Όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, τόσο πιο πολύ το μυαλό μου γυρίζει στο Κυνήγι. Ταινία που έπαιξε με τους ορθολογικούς κανόνες του mainstream κινηματογράφου, που άλλαξε τρεις φορές πρωταγωνιστές στα πρώτα δέκα λεπτά, που σατίρισε κοινωνικά, πολιτικά θέματα, θεωρίες συνωμοσίας. Εκτός του ότι τη βρήκα μία από τις καλύτερες ταινίες του καταραμένου 2020, νιώθω πλέον ότι είναι και η πιο ταιριαστή ταινία για να αποχαιρετήσω μια χρονιά η οποία ακόμα συνεχίζει να παίζει μαζί μας. Παίζει με τις ζωές μας, τη λογική μας, την ψυχική μας ηρεμία. Μπορεί λοιπόν η χρονιά να μη μου έδωσε κάποια ταινία από αυτές που λες ότι σε βρίσκουν κατευθείαν στην καρδιά, έδωσε όμως μια ταινία που νιώθω ότι άνετα θα μπορούσε να διαδραματίζεται αυτή τη χρονιά. Καλό κουράγιο, αδέρφια!

1917 του Sam Mendes (κυκλοφορία: 9/1)

Συντάκτης: Φίλιππος Χατζίκος

Κάθε Δεκέμβρη, όταν πραγματοποιούμε την κινηματογραφική αναδρομή του έτους, τα οσκαρικά της προηγούμενης σεζόν που βγήκαν τους πρώτους μήνες του χρόνου μοιάζουν σαν να βγήκαν χρόνια πριν. Το 2020 όμως αυτό το παράδοξο εντείνεται δραματικά: οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε ότι έφυγε ολόκληρη η χρονιά με κλειστά σινεμά και ότι στερηθήκαμε τη μυσταγωγία της σκοτεινής αίθουσας. Για τον λόγο αυτό αποφάσισα να σταθώ στο 1917, γιατί είναι μια ταινία που βιώνεται σχεδόν αποκλειστικά σε συνθήκες ολοκληρωτικής αφιέρωσης στη μεγάλη οθόνη. Μια εμπειρία που αποθεώνει την ψευδαίσθηση του κινηματογράφου, ένας τεχνικός άθλος που κουβαλά έναν συναισθηματικό χείμαρρο. Τον Γενάρη, όταν έβλεπα την ταινία στην αίθουσα, δεν μπορούσα να φανταστώ πόσο θα μου λείψει στο πέρασμα του έτους αυτό το αίσθημα που σου γεννά μια ταινία που σε κάνει κτήμα της για όσο διαρκεί. Μακάρι η επόμενη χρονιά να επαναφέρει αυτό το καταφύγιο.