Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής

Τελικά είμαι ή δεν είμαι σινεφίλ;

Κάθε λέξη που δεν βρίσκουμε στα ελληνικά λεξικά, είναι λογικό να προκαλεί απορίες. Αυτή που μας ενδιαφέρει την παρούσα στιγμή, είναι μία από τις πιο ακουσμένες λέξεις στον ελληνικό χώρο του κινηματογράφου, αλλά και τις πλέον διφορούμενες, αφού κανείς δεν έκανε τον κόπο να την αναλύσει και να την οριοθετήσει…

Σινεφίλ (ο, η): [1] Ο άνθρωπος που βλέπει πολλές κινηματογραφικές ταινίες. [2] Ο άνθρωπος που έχει υψηλά ποιοτικά γούστα στην επιλογή των ταινιών του. [3] Η ταινία που είναι πέρα κατηγοριών και φέρει τη χαρακτηριστική γραφή του σκηνοθέτη της.

Όρος πρώτος… ο άνθρωπος που βλέπει πολλές ταινίες. Πράγματι, για να είσαι Σινεφίλ δεν χρειάζεται να έχεις στάνταρ υψηλά γούστα και να παρακολουθείς μονάχα ταινίες κουλτούρας. Αυτή η άποψη είναι αρκετά παλιά και έχει πλέον αναθεωρηθεί. Από την άλλη, δεν χρειάζεται να βλέπεις ταινίες μονάχα στη μεγάλη οθόνη, αλλά σε αυτή την περίπτωση τα κριτήρια των επιλογών σου ανεβαίνουν και δεν μετράν οι βιντεοπαραγωγές. Αρκεί, λοιπόν, να έχεις αδυναμία στον κινηματογράφο και να χαλάς πολλές ώρες για χάρη του.

Όρος δεύτερος… Ο άνθρωπος που έχει υψηλά ποιοτικά γούστα στην επιλογή ταινιών του. Αυτός είναι ο κλασικός Σινεφίλ, δηλαδή κάποιος που για να πάει σινεμά, πρέπει να παίζει από Αντονιόνι και πάνω. Πλέον έχουν ενσωματωθεί κι όλες οι κλασικές ταινίες στον καθορισμό του όρου (παλιό να ‘ναι κι ό,τι να ‘ναι), αλλά και ταινίες ειδικού ενδιαφέροντος, όπως τα cult ή οι μικρού μήκους.

Όρος τρίτος… η ταινία που είναι πέρα κατηγοριών και φέρει τη χαρακτηριστική γραφή του σκηνοθέτη της. Αυτή τη χρήση του όρου θα τη βρείτε και σε άλλες γλώσσες, αλλά τοιουτοτρόπως. Οι Ευρωπαίοι προτιμούν τον όρο Cinephile (και όχι cinephille όπως συχνότερα παρουσιάζεται), ενώ οι Αμερικανοί προτιμούν το Art-House. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι Σινεφίλ, στην απλοποίηση του, σημαίνει σινεφιλία και προέρχεται βασικά από τον γαλλικό όρο.

• Και που είμαι Σινεφίλ τι έγινε;

Βασικά, αρκετούς τους γεμίζει περηφάνια η κατάταξη τους στον όρο, ακόμα κι αν δεν είναι απόλυτα σίγουροι για τον ακριβή του ορισμό. Κανένας, όμως, δεν αναλογίστηκε ότι συντρέχουν ευθύνες πλάι στο να είσαι Σινεφίλ. Ποιες είναι αυτές; Το κοινό που λατρεύει το σινεμά έχει πολλούς τρόπους πρόσβασης στα κοινά του. Είτε με μηνύματα/ψάξιμο σε περιοδικά-βιβλία (πλέον και σε site), είτε με τη συμμετοχή σε ανοιχτές συζητήσεις (θεσμοθετημένες ή μη), είτε με τη γνώση ότι το τι ταινίες επιλέγει να βλέπει, διαμορφώνει το κινηματογραφικό γίγνεσθαι. Πλάι με τους κριτικούς καθορίζει την αθανασία ή μη μιας ταινίας. Με τις μαζικές επιλογές του ορίζει στις εταιρίες παραγωγής το τι είδους ταινίες θα φέρουν στη χώρα του. Αν κάποια στιγμή εξαφανιστεί ο όρος Σινεφίλ ως είδος ταινίας, θα είναι επειδή υπάρχει ελάχιστη προσέλευση στις συγκεκριμένες ταινίες. Αν από την άλλη το ότι κατακλυζόμαστε από σίκουελ, πρίκουελ και όλα αυτά, είναι γιατί, πολύ απλά, αυτά πουλάνε…

Χωρίς να το θέτει ο όρος αυτούσια, ο Σινεφίλ πρέπει να έχει κινηματογραφική παιδεία. Πρέπει να διαβάζει για το σινεμά, πρέπει να ενημερώνεται για το σινεμά, πρέπει να συζητάει για το σινεμά. Κυρίως, πρέπει να γίνει συνείδηση ότι εμείς, το κοινό, διαμορφώνουμε τις τάσεις. Γεννάμε Φελίνι και ρίχνουμε Βέντερς. Κάποτε το κοινό ήταν πολύ πιο συμβατό με το καλό σινεμά και δεν πρέπει να το αγνοήσουμε αυτό. Σε αυτό το «κάποτε», ο κινηματογράφος ήταν πολύ πιο ακμαίος και δεν απέρρεε αυτό απ’ την τύχη. Τα φεστιβάλ είχαν δύναμη, δεν ήταν απλές πασαρέλες για την κάθε Μόνικα Μπελούτσι. Ακόμα, έβγαιναν μόδες, σε ρούχα, αυτοκίνητα, τρόπο ομιλίας…

Σήμερα, το σινεμά κινείται περισσότερο ανά μονάδα. Δηλαδή, αν βγει μια καλή ταινία την αναγνωρίζουμε, ασχολούμαστε μαζί της, αλλά δεν αλλάζει τίποτα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτό συμβαδίζει με την πτώση των ιδεολογιών, οι οποίες ήταν απαραίτητες για τη διαμόρφωση κινημάτων και τάσεων στο σινεμά. Καλός φυσικά ο Πόλεμος των Άστρων, αλλά χρωστάμε περισσότερα στη Νουβέλ Βαγκ ή το Φρι Σίνεμα. Η σημερινή ταινία-γεγονός είναι όρος αδόκιμος, αφού πλέον ανταποκρίνεται μονάχα σε αριθμούς εισιτηρίων ή βραβείων, παρά σε ανασάλεμα της κοινωνίας.

Φυσικά και δεν μαλώνω κανέναν, φυσικά και είμαι περήφανος που λογικά απευθύνομαι σε πολλούς Σινεφίλ αυτή τη στιγμή. Και πάντα να έχετε στον νου σας, πως δεν υπάρχουν αυθεντίες. Ο καθείς είναι αυθεντία του εαυτού του και τα πρότυπα-επιλογές του είναι και πάλι ευθύνη του. Ας προσπαθήσουμε όμως να προσδώσουμε στον όρο Σινεφίλ τη «σκληρή» του έννοια, αυτή του συμμετοχικού κινηματογραφόφιλου. Θέλω να βλέπω παρατηρήσεις, θέλω να βλέπω γνώμες, συμμετοχές, άρθρα. Εσείς είστε το κοινό και το κοινό είναι υπερδύναμη, όχι υποτιμητικό στοιχείο, όπως κάποιοι ποθούν να λένε. Αν δεν υπήρχατε εσείς, οι μικροί και μεγάλοι Σινεφίλ, όλοι θα παρακολουθούσαμε μονάχα τηλεόραση…