Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής

Υπάρχει πολύ κόσμος που δεν παίρνει στα σοβαρά τα κινούμενα σχέδια. Αυτοί δέχτηκαν ως απόλυτα φυσιολογική τη νέα τάση της μεταγλώττισης όλων των ταινιών κινουμένων σχεδίων, εξαιρώντας πάντα κάποιες ποιοτικές από αυτές, τύπου Περσέπολις. Η χαλαρότητα των θεμάτων αυτών των ταινιών πρέπει να ακολουθηθεί με μια πανόμοια χαλαρότητα στη δική μας αποδοχή του θέματος; Εγώ θα έλεγα πως πρέπει να δούμε πιο προσεκτικά το όλο θέμα…

• Η διπλή εκδοχή

Φυσικά και δεν τίθεται κανένα θέμα, όταν κυκλοφορεί η ίδια ταινία σε δύο εκδοχές. Δηλαδή μία μεταγλωττισμένη και μία στην αυθεντική της γλώσσα. Σε αυτή την περίπτωση καλύπτονται αυτοί που υποστηρίζουν ότι τα παιδιά θα δουν στη γλώσσα τους κάτι πιο εύκολα, αλλά κι όλοι οι υπόλοιποι. Πιστεύετε, όμως, ότι η παγκόσμια διανομή επέλεξε τη μεταγλώττιση για το καλό των παιδιών; Ας μην είμαστε αφελείς, αφού οι εταιρίες απλά τσέκαραν το target-group αυτών των ταινιών και επέλεξαν να αυξήσουν τη δυναμική της αποδοχής των παιδιών από 5-15, που τραβούν από το μανίκι τους γονείς τους για να τους πάνε σινεμά. Αφού το θέμα δεν ξεκίνησε μέσω κάποιου διεθνούς οργανισμού, πρέπει, στην αντίθετη περίπτωση, να δεχτούμε ότι οι μεγάλες εταιρίες πασχίζουν για το καλό των παιδιών μας. Είναι οι ίδιες εταιρίες που προωθούν κάποια απαράδεκτα για τα παιδιά θεάματα, μεταμφιεσμένα σε παιδικές ταινίες, και οι ίδιες που μετατρέπουν μια κινηματογραφική ταινία σε καταναλωτικό πανηγύρι, κάνοντας τα Χριστούγεννα πολύ πιο ακριβά από όσο τα θυμόμαστε από μικροί…

• Δεν υπάρχει όμως πάντα διπλή εκδοχή

Το μεγάλο ζήτημα εκπίπτει από το καινούργιο φαινόμενο κάποιες ταινίες του είδους να βγαίνουν μονάχα μεταγλωττισμένες και καθόλου στη γλώσσα τους. Είναι φανερή η τάση των εταιριών, που κάνουν τις πειραματικές του μετρήσεις πάνω σε αυτές τις προβολές, να καθιερώσουν αυτό το σύστημα μία και καλή. Εδώ υπάρχει σαφές πρόβλημα και το ερώτημα που άμεσα τίθεται είναι το πώς αντιλαμβανόμαστε την τέχνη του κινηματογράφου. Η ταινία, οποιουδήποτε είδους, είναι εντέλει μονάχα ένα προϊόν και πρέπει να συμφωνούμε με τις ενέργειες των εταιριών που φανερά το βλέπουν έτσι; Γιατί εγώ από παιδί έχω μάθει ότι οποιαδήποτε αλλοίωση ενός έργου τέχνης, που δεν γίνεται από τον δημιουργό του, είναι αντίθετο στην ιδεολογία της τέχνης. Είναι σαν να ζωγραφίζεις πάνω σε έναν πίνακα του Νταλί, επειδή ο πάμπλουτος αγοραστής θέλει να δει και τη γυναίκα του μέσα σε αυτό! Τι είπατε; Οι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν έχουν καλλιτεχνική αξία; Μάλλον βρίσκεστε σε λάθος πλανήτη για πάρα πολλούς λόγους. Αν είναι έτσι, να μην παίζονται στις αίθουσες, αλλά να κυκλοφορούν κατευθείαν για πώληση σε DVD, για να έχουν οι γονείς να παίρνουν δωράκια στα παιδιά τους. Ή μήπως το Γουόλ-Υ δεν ήταν καλύτερο από το πλείστο των ταινιών που είδαμε εκείνη τη χρονιά; Για να μην αναφέρω τις ταινίες του Τιμ Μπάρτον. Τι κάνει τον οσκαρικό Ρον Χάουαρντ σημαντικότερο δημιουργό από τον Άντριου Στάντον; Ίσως κάποιες μονάχα λεπτομέρειες…

• Η τέχνη πού απειλείται;

Η απειλή είναι άμεση και ονομάζεται κατάργηση της φιλοσοφίας του κινηματογράφου. Πέρα από το προαναφερόμενο θέμα του έργου-δημιουργού τίθεται και ζήτημα ελαχιστοποίησης των αντανακλαστικών μας απέναντι στα νέα φαινόμενα. Δεν μπορούμε να αγνοούμε κάτι που αύριο ίσως μας κάνει να μην ξανακούσουμε αυθεντική φωνή ποτέ σε οθόνη. Δεν μπορούμε να αγνοούμε πως η αρχή έχει γίνει σε κάποιες χώρες της Ευρώπης εδώ και έτη, που μεταγλωττίζουν ακόμα και ταινίες με κανονικούς ηθοποιούς. Δεν μπορούμε να ανεχτούμε την πλήρη εμπορευματοποίηση του κινηματογράφου, επειδή έχουμε την εσφαλμένη εντύπωση πως το θέαμα που απευθύνεται πρωτίστως σε παιδιά, δεν αξίζει προστασίας και περεταίρω συζήτησης. Ας κάνουμε εμείς πολιτική για τα παιδιά μας και όχι αυτοί που τα βλέπουν σαν κινητά δολάρια. Έλεος! Το καρκίνωμα μιας ολόκληρης ανθρωπότητας είναι ότι ποτέ δεν μαχήθηκε αληθινά για τα παιδιά, δηλαδή τους επόμενους άρχοντες του πλανήτη, και αυτό συνεχίζει να διαιωνίζεται.

• Μωρέ, ούτε καν διπλή εκδοχή!

Ο σκοπός της ψυχαγωγικής τέχνης πότε έγινε τόσο μονοδιάστατος; Από πότε η «αγωγή της ψυχής» έγινε δύο ώρες θέασης και πάμε πάλι σπίτι; Έχουμε ξεχάσει ότι αυτό τον όρο τον χρησιμοποιούσαν κάποτε και για τα έργα του Ευριπίδη, ή του Σοφοκλή; Μάλλον ναι. Ακόμα και μια εμπορική ταινία μπορεί να σου αφήσει κάτι παραπάνω από δύο ξέγνοιαστες ώρες. Πόσο μάλλον όταν είσαι παιδί και το απλό παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Μεταγλωττίζοντας ένα έργο, το κάνεις αυτό που στη λαϊκή ονομάζεται «νιανιά». Δηλαδή μειώνεις τον βαθμό δυσκολίας που θα αντιμετωπίσει ένα παιδί στην αίθουσα. Απλά, δεν χρειάζεται να εξασκεί το διάβασμα του, την αντίληψη του πάνω στο γρήγορο διάβασμα και στο άκουσμα ήχων πέρα των δικών του, της δικής του κουλτούρας. Χαλάμε τόσα λεφτά σε φροντιστήρια ξένων γλωσσών και στερούμε από τα παιδιά την καλύτερη των εξασκήσεων. Πολλά φροντιστήρια έχουν αναγάγει σε μέθοδο εκμάθησης την παρακολούθηση τέτοιων ταινιών. Αν δεν χρειαζόμαστε την αγγλική γλώσσα, τότε να την αποτάξουμε τελείως από την ζωή μας μια και καλή και από εμένα κανένα πρόβλημα. Όχι, όμως, να τη συναντούμε από πέντε χρονών παντού και από την άλλη να τη θεωρούμε «δυσκολία που πρέπει να ξεπεραστεί».

• Καταλήγοντας…

Δεν χρειάστηκε να μεταγλωττιστεί ποτέ ο Ντίσνεϊ για να αφήσει ιστορία στο χτίσιμο της παιδικής ψυχοσύνθεσης των παιδιών όλου του πλανήτη. Δεν μπορεί να υποχρεώνεται ένας ενήλικας θεατής, ακόμα και συνοδός του παιδιού του, να βλέπει τον αμερικανό ήρωα να μιλάει την ελληνική. Θα ήθελα να δω έναν Αμερικανό να βλέπει στα αγγλικά το Της Κακομοίρας με τον Χατζηχρήστο. Το χιούμορ, κυρίως, δεν είναι δυνατόν να περάσει από γλώσσα σε γλώσσα χωρίς να αλλοιωθεί στο 90% (και σκεφτείτε ότι αυτό είναι το βασικό συστατικό των περισσότερων ταινιών κινουμένων σχεδίων). Και φυσικά εμπιστεύομαι περισσότερο τους συντελεστές της ταινίας, που δουλεύουν πάνω στο έργο τους σκληρά, από τους ηθοποιούς μιας εταιρίας διανομής που αναγκαστικά θα αλλοιώσει τα πάντα, ακόμα κι αν έχει τις καλύτερες των προθέσεων. Όχι, δεν είναι ένα τόσο απλό ζήτημα, τόσο, μάλιστα, ώστε να μη φαίνεται να απασχολεί και κανέναν. Τι είμαι; Φωνή εν την ερήμο; Τουλάχιστον εκεί δεν ακούω τα κογιότ να ουρλιάζουν με φωνή προβάτου…