Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής

Μια αναστρέψιμη προφητεία…

Τι βλέπεις προφήτη ανά τους αιώνες; Βασικά εδώ δεν τίθεται θέμα να αναζητήσουμε κάποιον Νοστάδαμο, αλλά να διαβάσουμε καλά το σήμερα και το χθες. Πάντα το αύριο κρύβεται μέσα σε αυτές τις δύο συνιστώσες και οι αστάθμητοι παράγοντες υπάρχουν για νη μην αυτοκτονούμε από την προβλεψημότητα. Το θέμα είναι αν αυτά που διαφαίνονται σε εμένα σάς αρέσουν. Το άλλο θέμα είναι αν συνειδητοποιείτε απόλυτα πως όλοι μας χτίζουμε μαζί το αύριο, ακόμα κι αν επαναπαυόμαστε συχνά πάνω στην ύπαρξη ανωτέρων δυνάμεων μας. Είναι απλό: δεν υπάρχει περίπτωση να χαλάσουμε λεφτά για να δούμε ένα διαφορετικό σινεμά; Ε, το ποιοτικό σινεμά θα εκλείψει σαν τον τίγρη της Σιβηρίας…

Το κυριότερο που θα αλλάξει στο μέλλον διαφαίνεται να είναι ο τρόπος που θα έχουμε πρόσβαση στις ταινίες. Το ιντερνέτ θα μπει πιο δραστικά στη ζωή μας και θα γίνει πιο διαδραστικό και πιο άμεσο για τον κάθε πολίτη, που δεν ζει σε παγκάκι. Έτσι, η πρώτη επιλογή θέασης ενός έργου θα είναι μέσω του ιντερνέτ (ή, εναλλακτικά, η smart τηλεόραση μας). Απλά θα πηγαίνουμε στη σελίδα, πχ της Warner, και θα κατεβάζουμε τη νέα της ταινία και θα την παρακολουθούμε κατ’οίκον. Ξεχάστε, δηλαδή, σε πρώτη φάση το ποκ-κορν, εκτός κι αν είστε κοντά σε σούπερ-μάρκερ (μπακάλικα και φούρνους να τα ξεχάσετε ως τότε). Θα υπάρχουν αίθουσες, αλλά θα είναι όλες σε υπερτεχνολογικό σύστημα (κάτι σαν το αμερικανικό IMAX) και θα είναι αληθινά ακριβή η πρόσβαση. Έτσι κι αλλιώς, θα παίζει μονάχα τρισδιάστατες ταινίες, που δεν θα χρειάζονται γυαλιά, αλλά εφαρμόσιμους οπτικούς φακούς, για πιο περιφερική απόλαυση. Τα βίντεο-κλαμπ τα θυμούνται πλέον μονάχα κάποιοι ρομαντικοί και ενώ δεν έχει γίνει κάποια σοβαρή εξέλιξη στο φορμά του μελλοντικού DVD (ή blu-ray). Το θέμα που τίθεται είναι αν τα οικονομικά σας είναι αρκετά για να έχετε την «κλασική» 50άρα οθόνη ή κάτι το πολύ μεγαλύτερο σπίτι σας…

Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι η εξέλιξη της έβδομης τέχνης από καλλιτεχνικής πλευράς. Εδώ τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Έχει περάσει ο καιρός του σκηνοθέτη και όλα κινούνται ανάμεσα στους executive και το τεχνικό επιτελείο. Ακόμα κι ένα απλό δράμα δεν νοείται να έχει κλασική φόρμα και ένας νέο-φορμαλισμός έχει κατακλίσει τα πάντα. Ο τεχνολογικός άνθρωπος ενδιαφέρεται όλο και λιγότερο για συναισθήματα και περισσότερο για την αρτιότητα της εικόνας. Έτσι, αυτό που σήμερα αποκαλούμε «έλλειψη ανάλυσης χαρακτήρων», στο μέλλον δεν θα αναφέρεται, αφού θα είναι κάτι το τετριμμένο. Νεαροί δημιουργοί θα αναζητούν νέες φόρμες και νέα είδη κινηματογράφου και θα αντιγράφουν το παρελθόν, αφού η έλλειψη σεναριακών ιδεών θα είναι μια καθημερινότητα. Και τι θέμα να βρουν, όταν όλα κινούνται γύρω ρολόι και οι εκπλήξεις ολοένα λιγοστεύουν; Δεν χρειάζεται καν να αναφέρω πως θα υπάρχει σωρεία από ριμέικ και πως δεν θα νοείται μια ταινία εμπορικού είδους (κωμωδία, φαντασία, περιπέτεια) να γυρίζεται χωρίς τον εκ προοιμίου προγραμματισμό των σίκουελ της.

Δηλαδή, δεν θα υπάρχει ποιοτικό σινεμά; Κι όμως θα υπάρχει. Απλά, θα απασχολεί ολοένα και λιγότερους και τα θέματα του θα είναι τραβηγμένες απόψεις του εμπορικού σινεμά ή ψηφιακές αναζητήσεις νεαρών καλλιτεχνών, που δεν θα έχουν ιδιαίτερο κόστος για την παραγωγή του φιλμ τους. Φυσικά και οι περισσότερες από αυτές θα διανέμονται δωρεάν στο ιντερνέτ, αφού πρώτον θα θεωρούνται μίνι-επαναστάσεις και δεύτερον κανείς δεν θα έδινε κάποιο αντίτιμο να τις δει. Ο τρίτος κόσμος θα είναι πολύ πιο κοντά στα σημερινά επίπεδα, αλλά ο δυτικός θα παραλείπει να ρίχνει ματιές προς αυτόν, θεωρώντας τον «κακό οικονομικό deal». Σε περιοχές όπως η Λατινική Αμερική, η Αφρική και η Μέση Ανατολή θα αναπνέει ακόμα η έβδομη τέχνη, αλλά κι εκεί θα είμαστε μια ταχύτητα πάνω από τώρα, αφού η προβολή τους θα απαιτεί πιο τεχνολογικές συνθήκες από σήμερα. Δεν αναφέρω την Άπω Ανατολή, αφού όσα λέμε για τη Δύση αφορούν κι αυτήν ομοίως.

Τα φεστιβάλ θα συνεχίσουν να υπάρχουν, αλλά ολοένα και θα είναι πιο ασήμαντος ο ρόλος τους στο κινηματογραφικό γίγνεσθαι. Τα Όσκαρ θα είναι αυτά που θα κάνουν τον μεγαλύτερο ντόρο και θα ρίσκαρα αρκετά αν προφήτευα ότι στο μέλλον δικαίωμα ψήφου θα έχουν πολύ πιο πολλά μέλη, τα οποία θα ανήκουν στην Ακαδημία μέσω δικτύου. Ακόμα και απλό κοινό, που θα χρεώνεται ένα ποσό για να είναι ενεργό μέλος.

Κριτική κινηματογράφου; Τι είναι αυτό; Θα υπάρχει μια μικρή ελίτ που θα συνεχίζει να κριτικάρει ταινίες, αν και περισσότερο θα ασχολείται με τα περιφερειακά δρώμενα του σινεμά, ως απλοί δημοσιογράφοι. Η έκλειψη της κριτικής θα είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους ξεπεσμού της ποιότητας της τέχνης, αλλά είναι άγνωστο το αν το κοινό συνειδητοποιήσει ποτέ το πόσο ανάγκη είχε αυτή την κριτική, όταν τη χτυπούσε ολοένα και πιο αβυσσαλέα. Η ταινία έτσι θα πάρει τον χαρακτήρα του προϊόντος και όπως γνωρίζετε δεν υπάρχει κριτικός για τις κονσέρβες, απλά το υγειονομικό, που εδώ αντιστοιχεί με μια επιτροπή λογοκρισίας που, όχι μονάχα θα συνεχίσει να υπάρχει, αλλά θα έχει πάρει και τα πάνω της. Αν κάτι φοβούνται άμεσα τα απόλυτα καθεστώτα, αυτό δεν είναι η λαϊκή αντίδραση, που ολοένα και απογοητεύει περισσότερο, αλλά η ουσιαστική και εμπεριστατωμένη κριτική. Και οι κινηματογραφικές εταιρίες, εν μέσω οικονομικών δυσχερειών, θα ενοποιηθούν σε πολύ λίγες και αυτές θα λειτουργούν ως καθεστώτα, ελλείψει μεγάλου ανταγωνισμού.

Σας έχω τρομάξει ή νομίζετε ότι αυτά που λέω ανήκουν σε μυαλά σαν του Τζορτζ Λούκας; Εγώ, αντί να υπερασπιστώ τη διόραση μου, θα επιμείνω σε κάτι άλλο, κάνοντας κι έναν σύνδεσμο με την πρώτη παράγραφο. Καλύτερα να αναρωτηθείτε για το αν σας αρέσουν αυτά, παρά για το αν θα συμβούν. Το διαβόητο σύστημα δεν αποτελείται μονάχα από σκοτεινούς ανθρώπους που παίρνουν κρυφά αποφάσεις, αλλά κι από όλους εμάς. Ας αντισταθούμε στην έλλειψη αληθινής παιδείας πάνω στην τέχνη και ας αναζητήσουμε από αυτήν τη σωτηρία του πνεύματος πριν είναι αργά. Ο άνθρωπος δεν θα πάψει ποτέ να είναι ευφυής, αλλά γίνεται ολοένα και πιο υπολογιστής. Αυτό η τέχνη το χτυπάει στο κέντρο. Παρακολουθήσαμε το ξεψύχισμα της γλυπτικής και της ζωγραφικής. Βλέπουμε πως το θέατρο, ο χορός και η μουσική ασθμαίνουν. Το σινεμά, ως νεότερο και πιο άμεσο από αυτά, είναι ακόμα ζωντανό. Ας το δούμε πιο θερμά, πιο συναισθηματικά, πιο νοσταλγικά και ας το ανακαλούμε με πιο δημιουργικούς τρόπους. Ας κάνουμε επιτέλους την έκπληξη στο box-office, αλλιώς θα γίνει όφις…