Συντάκτης: Νάνσυ Μιχαηλίδου

Μέσα στην Κίτρινη πόλη, σ’ένα από τα λίγα σπίτια που έχουν ακόμη τα φώτα αναμμένα τα βράδια όταν δεν ακούγονται πυροβολισμοί, κατοικούν κάποιοι «άστεγοι αλήτες». Πέντε ανόμοιοι άνθρωποι, που υπόκεινται στον ίδιο νόμο, αλλά για διαφορετικό λόγο ο καθένας. Δύο γυναίκες και τρεις άνδρες σε κατ` οίκον περιορισμό. Έλεγχος, ψυχολογική βία, σεξουαλική καταπίεση, παράνοια. Όλα αυτά μέσα σ` ένα παλιό αρχοντικό που έχει φανερά σημάδια φθοράς, που τώρα πια –λόγω της συνθήκης– παίζει το ρόλο της φυλακής, αλλά και της κρυψώνας για τους πέντε ήρωες. Δημιουργούν ένα δικό τους σύμπαν και αποφασίζουν να στήσουν ένα παιχνίδι παίρνοντας πολιτική θέση απέναντι στο κράτος και στη διαταγή. Κανόνας του παιχνιδιού είναι η προσωπική κατάθεση ενός φανταστικού-ονειρικού θανάτου του καθενός. Ούτως ή άλλως, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα μας φάνε. Και το παιχνίδι αρχίζει…

Αυτή είναι η ιστορία της Κίτρινης Πόλης, της πρώτης ταινίας μεγάλου μήκους του Σάββα Κατιρτζίδη, που πραγματοποίησε την πρεμιέρα της στο 53ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Τρία χρόνια μετά, και λίγο πριν η ταινία βρει τον δρόμο για τις αίθουσες, είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε τον σκηνοθέτη και να μιλήσουμε για το χρώμα του ίκτερου και την εξάπλωσή του στα θεμέλια μιας κοινωνίας.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την Κίτρινη Πόλη;

Προέκυψε όπως προκύπτουν όλα. Μου έρχονται στο μυαλό κάποιες εικόνες τις οποίες μετά μπαίνω στη διαδικασία να τις χτίσω. Φτιάχνω παζλ. Τη συγκεκριμένη ταινία ξεκίνησα να τη γράφω εντελώς ξαφνικά το 2001 μετά από μία έξοδο. Εκείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκα κι απλά έγραψα κάτι σαν μυθιστόρημα. Οι ρόλοι αφορούσαν τα πρόσωπα που ήταν εκείνο το βράδυ μαζί μου. Πολύ αργότερα βέβαια, αντιλαμβάνεσαι τι ήταν αυτό που σε είχε επηρεάσει και ότι όλα όλα γίνονται σύμφωνα με τις αναφορές σου, οι οποίες μετά γίνονται πολύ ξεκάθαρες. Αλλά αυτό το αντιλαμβάνεσαι πολύ μετά. Σχετικά με τις αναφορές, σημαντικό ρόλο παίζει το πώς βιώνεις εσύ το όλο πράγμα μέσα στο κεφάλι σου.

Η θεματολογία και η αισθητική της Κίτρινης Πόλης παραπέμπει στο σινεμά του Νίκου Νικολαΐδη. Πώς θεωρείς ότι πρέπει να διαχειρίζεται ένας σκηνοθέτης τις επιρροές του; Υπάρχει κάποια χρυσή τομή;

Σε καμία περίπτωση η ταινία δεν είναι Νικολαΐδης. Όποιος το πει αυτό, δεν έχει δει Νικολαΐδη. Απλώς τα πράγματα έρχονται από μόνα τους, από ένα σημείο κι έπειτα. Σίγουρα έχουμε να κάνουμε με συμμορία, με εγκλεισμό, με φασιστική μηχανή η οποία ελέγχει και ουσιαστικά καταδικάζει το καθετί που είναι διαφορετικό. Είναι πολύ ξεκάθαρη αναφορά στην Πρωινή Περίπολο, στην Ευρυδίκη… Απλά πήγε προς τα εκεί. Από ένα σημείο κι έπειτα δεν το σκεφτόμουν καν, δηλαδή, δεν με ένοιαζε. Σκέφτηκα ότι μόνο έτσι μπορεί να γίνει. Δεν μπορεί να γίνει κάπως διαφορετικά. Δεν μπορώ να σκεφτώ τώρα ότι, πάω να αναμετρηθώ. Δεν θα το έκανα σε καμία περίπτωση. Όχι μόνο γιατί δεν θα μπορούσα, εξαλλου δε νομίζω ότι μπορεί κανένας να το κάνει, και δεν ήταν σκοπός. Είναι ένα Νικολαΐδειο κράμα. Είναι πολύ ξεκάθαρο.

Πώς αντιλαμβάνεσαι τους ήρωές σου;

Σαν κανονικούς ανθρώπους που έχουν πάρει ξεκάθαρη θέση σ` αυτό που συμβαίνει γύρω τους. Όταν υπάρχει μια συνθήκη που είναι πολύ καθαρή, σε κάνει να μπαίνεις σε διαδικασία και να χτίζεις πράγματα μέσα από αυτή. Δηλαδή εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ξεκάθαρη και πολύ ευθεία συνθήκη, που τους βάζει στη διαδικασία να πάρουν θέση απέναντι σ`αυτό το πράγμα. Βρίσκονται από την άλλη πλευρά κι αυτό έχει συνέπειες. Αν ήταν από την πλευρά της εξουσίας, όλα θα ήταν πολύ καλά γι`αυτούς. Από τη στιγμή όμως που βρίσκονται στην άλλη πλευρά χρειάζεται να πάρουν θέση.

Πώς επιβιώνει τελικά κανείς σε ένα τέτοιο καθεστώς σαν αυτό της Κίτρινης Πόλης; Η παθητική στάση αποτελεί επιλογή;

Εν τέλει, δεν επιβιώνει. Νομίζω ότι το ξέρουν και οι ίδιοι. Σε ανάλογη περίπτωση δηλαδή θα το ήξερα κι εγώ, κι εσύ και όλοι μας. Όταν είσαι από την άλλη πλευρά, δεν επιβιώνεις. Δεν νομίζω ότι οι ήρωες έχουν παθητική στάση, σε καμία περίπτωση. Οι χαρακτήρες φεύγουν μεν από το σπίτι, αλλά για λόγους ανάγκης. Μπορείς να το θεωρήσεις ως μια κίνηση αντίδρασης, που όμως γίνεται καθαρά για λόγους εξυπηρέτησης καθημερινών αναγκών. Καθαρά και μόνο γι`αυτό. Γιατί υπάρχει έλεγχος, στο τι τρώνε, τι πίνουν, τι ακούν. Είναι μια μικρή επανάσταση αυτό. Μπαίνουν στην διαδικασία να παίξουν ένα συγκεκριμένο παιχνίδι κι αυτό είναι πολιτική θέση.

Αναφέρομαι στην παθητική στάση γιατί οι ήρωες μοιάζουν περισσότερο με θύματα, που δεν κάνουν κάποια κίνηση για να ανατρέψουν την κατάσταση στην οποία ζουν. Μέσα από την Κίτρινη Πόλη θέλησες να χτυπήσεις τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με την αντιμετώπιση ενός τέτοιου καθεστώτος;

Για την κεντρική εξουσία δεν χτυπάς καμπανάκι, παρά μόνο για τα θύματα. Εν τέλει, θεωρώ ότι είναι μια πολιτική ταινία. Βέβαια, γύρω από τους πέντε της ιστορίας υπάρχει η υπόνοια παρουσίας κι άλλων ομάδων, ενός πυρήνα αν θέλεις που κάτι ετοιμάζει, χωρίς όμως να ξέρουμε ούτε θα μάθουμε αν θα καταφέρει κάτι. Εμένα άλλωστε το σινεμά που μου αρέσει να κάνω είναι το εξής. Μου αρέσει η κάμερα-κλειδαρότρυπα, όπου μπαίνει ο φακός σε ένα σπίτι, καταγράφει για ένα χρονικό διάστημα και δεν ξέρουμε τι συνέβη πριν ή μετά από αυτό. Δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Πώς κατέληξες σ` αυτόν τον τίτλο;

Κίτρινη Πόλη. Το κίτρινο είναι το χρώμα της αρρώστιας, του ίκτερου. Ο ίκτερος είναι η χειρότερη αρρώστια που μπορούμε να πάθουμε εμείς οι άνθρωποι. Οπότε έχουμε να κάνουμε με μία άρρωστη πόλη. Με άρρωστους ανθρώπους, μηχανισμούς κλπ…

Πώς ξεκίνησες να κάνεις σινεμά;

Είμαι αυτοδίδακτος. Απλά ήρθαν οι συγκυρίες κι έδεσαν. Έχει να κάνει με τη συντροφικότητα αυτό, γιατί βρίσκεις ανθρώπους που έχουν τις ίδιες ανάγκες μ`εσένα και για να αναπνεύσουν χρειάζεται να κάνουν κάτι. Αυτό το κάτι ήταν το σινεμά στη συγκεκριμένη περίπτωση. Εκείνη την εποχή η ανάγκη μας ήταν να κάνουμε αυτή την ταινία. Να επικοινωνήσουμε μέσα από αυτό. Σε ότι έχει να κάνει με το αυτοδίδακτος… από τη μία όταν ξεκίνησα δεν υπήρχε σχολή, από την άλλη μπορώ να πω ότι έχω ένα θέμα με τον ακαδημαϊσμό. Θεωρώ ότι ο ακαδημαϊσμός είναι μονόπλευρος. Δεν σου ανοίγει ορίζοντες. Βέβαια σου προσφέρει μια καθημερινή ενασχόληση με το αντικείμενο, κι αυτό είναι κάτι που μου λείπει, το ζηλεύω. Δηλαδή όταν φοιτάς σε μια σχολή, μπαίνεις σε μια διαδικασία να κάνεις πράγματα, στην οποία σε βάζουν άλλοι. Δεν το κάνεις από μόνος σου. Μόνος σου μπαίνεις στη διαδικασία να ασχοληθείς οποιαδήποτε άλλη στιγμή είτε στον ελεύθερό σου χρόνο αν εργάζεσαι είτε αν το παρατήσεις και μετά από ένα διάστημα το ξαναπιάσεις, ενώ αν φοιτάς σε μια σχολή, είσαι εκεί καθημερινά. Εγώ αγωνίστηκα πάρα πολύ για να τα βάλω όλα σε μια τάξη και βέβαια με βοήθησαν αρκετοί άνθρωποι σ`αυτό. Πολλοί σημαντικοί για μένα. Ήμουν 6 μήνες σε μια σχολή, απλά τα παράτησα γιατί έφυγαν και οι καθηγητές που ήταν εκεί. Οπότε μαζί τους έφυγα κι εγώ γιατί είδα ότι δεν υπήρχε λόγος.

Η Αργυρώ Κουρλίτη πρωταγωνιστεί στην Κίτρινη Πόλη και στην μικρού μήκους ταινίας σου Superiorite, ενώ μαζί ιδρύσατε την Poor Kinema. Μίλησέ μας για την γνωριμία σας και τη συνεργασία σας;

Με την Αργυρώ βρεθήκαμε το 2008. Μέσα από κουβέντες είδαμε ότι αρέσει και στους δυο μας πάρα πολύ το σινεμά. Τότε είχα μία ιδέα τότε για μια ταινία και μπήκαμε στην διαδικασία να την πραγματοποιήσουμε με την βοήθεια κάποιων ανθρώπων. Κάπως έτσι έγινε το 2009 το “Superiorite” το οποίο παρουσιάσαμε στη Δράμα το 2010. Μόλις τελείωσε η συγκεκριμένη ταινία, κι αφού περάσαμε πολύ όμορφα βιώνοντας μια ζεστή αποδοχή, είπα στην Αργυρώ, ότι αφού καταφέραμε να κάνουμε αυτό, ας προχωρήσουμε στην επόμενη ταινία.

Χρηματοδότηση βρήκες;

Χρηματοδότηση δεν υπήρχε. Μέσα στην άγνοια, την πραγματική άγνοια, την έλλειψη εμπειρίας και σε άλλους λόγους ήταν πολύ συνειδητό για μένα ότι δεν θα υπάρξει χρηματοδότηση.

Θα έκανες ποτέ αίτηση σε κάποιον φορέα χρηματοδότησης; Στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για παράδειγμα ή στο πρόγραμμα Media;

Ναι. Πλέον ναι. Όχι γιατί κουράστηκα, ή σιχτίρισα ή οτιδήποτε. Απλά, έτσι είθισται. Δηλαδή όταν μπαίνεις στη διαδικασία να κάνεις μια δουλειά, πρέπει κυρίως να σκεφτείς τον κόσμο που έρχεται να σε βοηθήσει. Αυτοί οι άνθρωποι εργάζονται για να αμειφθούν γι`αυτό το πράγμα. Γιατί εκτός από τη δημιουργικότητά τους, σου δίνουν και τον χρόνο τους. Είναι πολύ σημαντικό να αμειφθούν όλοι οι συντελεστές που γίνονται συμμέτοχοι του οράματός σου. Είναι μια δουλειά και πρέπει να πληρώνεται. Φαντάσου ότι η Κίτρινη Πόλη έκανε 2,5 μήνες γυρίσματα κι απασχόλησε γύρω στα 20 άτομα τα οποία δεν πληρώθηκαν. Είναι κρίμα. Θα μπορούσαν να κάνουν μία οποιαδήποτε δουλειά και να μπορούν να ζουν, μέσα σ`αυτούς τους 2,5 μήνες. Ενδεχομένως κάποιοι εξ αυτών να έχασαν δουλειές, οι οποίες θα τους έβγαζαν τη σεζόν. Δεν είναι όμορφο. Από την άλλη, η χρηματοδότηση είναι απαραίτητη και για άλλους λόγους, πχ για τον εξοπλισμό. Αν δεν έχεις σωστό εξοπλισμό το αποτέλεσμα δεν θα είναι αυτό που έχεις φανταστεί ή αυτό που χρειάζεται η συγκεκριμένη ταινία.

Η διανομή της Κίτρινης Πόλης στις αίθουσες πώς προέκυψε;

Χαίρομαι πολύ που κατάφερε να κυκλοφορήσει παρά το γεγονός ότι πρωτοπροβλήθηκε το 2012. Εγώ αυτό που ήξερα, είναι ότι κάνεις μια ταινία, η οποία διανύει μια φεστιβαλική πορεία για περίπου 2 χρόνια και μετά μπαίνεις στη διαδικασία της διανομής. Έκανα λάθος! Δεν το χειρίστηκα σωστά. Εδώ πάλι γυρνάμε στον σημαντικό ρόλο της παραγωγής. Από την στιγμή που δεν έχεις παραγωγό είσαι λίγο φάουλ, ή μάλλον… πολύ φάουλ! Γιατί μπαίνεις στη διαδικασία να παίξεις πολλούς ρόλους, κι έτσι πολλούς από αυτούς δεν θα τους κάνεις σωστά. Χάνεις ουσιαστικά τον κεντρικό σου ρόλο, γιατί σκέφτεσαι χιλιάδες άλλα πράγματα, κι έτσι λόγω απειρίας και άγνοιας κάνεις χαζομάρες. Τώρα, ξέρω πια ότι μια ταινία μπορεί να προβάλλεται στα φεστιβάλ και να παίρνει παράλληλα διανομή. Αν είχα βρει διανομή την περίοδο που προβλήθηκε η Κίτρινη Πόλη στο 53ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα ήταν πολύ καλύτερα. Είχε πολύ κόσμο στις προβολές και πολλοί έμειναν έξω από την αίθουσα. Χαίρομαι πάντως που η ταινία βρήκε το δρόμο της και δεν έμεινε εκεί που την άφησα. Η διανομή προχώρησε χωρίς να το κυνηγήσω καθόλου, γιατί βρέθηκαν άνθρωποι που θέλησαν να βοηθήσουν. Θα είμαι παρόν στις προβολές, ενώ στην πρώτη θα γίνει ένα q&a. Είναι πολύ όμορφο γιατί έτσι φεύγει η ταινία εντελώς από πάνω μου. Περιμένω να προβληθεί για να την αφήσω να φύγει. Έχει κάνει τον κύκλο της, ο οποίος κλείνει εδώ, με την προβολή της σε αίθουσα. Είναι μεγάλη ικανοποίηση.

Έχεις κάποια σχέδια στα σκαριά;

Ναι, έχω μια ιδέα με την οποία ασχολούμαι τα τελευταία δύο χρόνια, στην οποία λόγω της πρώτης ταινίας, είναι λίγο διαφορετικά κάποια πράγματα, γιατί τώρα και γνώση έχεις και εμπειρία. Μαθαίνεις από τα λάθη σου, τα οποία είναι πολύ καθαρά. Επίσης, την επόμενη δουλειά θέλεις να την κάνεις λίγο καλύτερα από αυτήν που προηγήθηκε, ενώ λόγω του διαβατηρίου της προηγούμενης ταινίας πλέον σε γνωρίζουν. Είναι πιο εύκολο να χτυπήσεις πόρτες. Έχω λοιπόν μια ιδέα για ένα δράμα με πρωτόγονα στοιχεία, αρχαϊκά ένστικτα και προσωπικά δράματα τα οποία όμως προσπαθώ να διαχειριστώ ώστε να μην φλερτάρουν με το μελό.

Καλή επιτυχία σου εύχομαι!

Ευχαριστώ πολύ!