Συντάκτης: Νάνσυ Μιχαηλίδου

Ο φακός της Μαριάννας Αστρακά και του Γιώργου Φωτιάδη μας ταξιδεύει στο μακρινό Θιβέτ. Εκεί, στο όρος Καϊλάς, στο “Βουνό του Θεού” σύμφωνα με τη θιβετιανή γλώσσα, καταλήγει ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της ινδικής χερσονήσου. Η κάμερά τους διεισδύει με ευλάβεια στη θρησκευτική εμπειρία που βιώνουν οι προσκυνητές, αποδεικνύοντας την ικανότητά τους να παρουσιάσουν με σεβασμό ένα ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο όπως η πίστη. Μια πίστη, που βρίσκει τρόπο να εκφραστεί μέσα από την περιφορά γύρω από το βουνό, γνωστή ως «κόρα» στα θιβετιανά, κατά τη διάρκεια της οποίας οι προσκυνητές βιώνουν την εμπειρία τους μέσα από τη θρησκευτική κατάνυξη, το χορό, τη μουσική αλλά και την υπέρβαση των σωματικών και νοητικών ορίων τους, καθώς το συγκεκριμένο Προσκύνημα αποδεικνύεται μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

Ο Γιώργος Φωτιάδης και η Μαριάννα Αστρακά είναι εισηγητές της Σατυανάντα Γιόγκα και παράλληλα δραστηριοποιούνται στο χώρο του ντοκιμαντέρ με προσανατολισμό την πνευματική αναζήτηση. Η προηγούμενη δουλειά τους, το “Satsang-Συντροφιά με την αλήθεια” που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 2011 απέσπασε το Βραβείο Κοινού. Λίγες ώρες πριν την προβολή της νέας τους ταινίας με τίτλο “Προσκύνημα” που επίσης βρίσκεται στο διαγωνιστικό τμήμα, είχα την ευκαιρία να τους συναντήσω στο δεύτερο σπίτι τους, το Aβγό του Μουσικού Χωριού όπου μιλήσαμε για την κινηματογραφική – και όχι μόνο – εμπειρία τους…

Πότε πρωτοακούσατε για το όρος Καϊλάς και τι ήταν αυτό που σας έκανε να θέλετε να κινηματογραφήσετε το Προσκύνημα γύρω από αυτό;

Γ.Φ.: Το Καΐλάς για όσους ασχολούνται με τη γιόγκα, Ινδούς και δυτικούς, είναι ένα κορυφαίο προσκύνημα. Ήμουν 18 όταν διάβασα το βιβλίο ενός αμερικανού συγγραφέα που έγραφε γι`αυτό και είχα μαγευτεί από τότε. Βέβαια μετά πέρασαν τα χρόνια, ασχολήθηκα με διάφορα άλλα πράγματα και όταν άρχισα να ασχολούμαι ξανά με τη γιόγκα, άρχισα πλέον να σκέφτομαι, ότι είναι ένα ωραίο ταξίδι που θα ήθελα να το κάνω στη ζωή μου. Βέβαια τότε, πήγαιναν διάφοροι φίλοι στην Ινδία και προσπαθούσαν να περάσουν στο Θιβέτ, δεν τα κατάφεραν όμως εξαιτίας της κινεζικής κατοχής, διότι υπήρχαν προβλήματα με τη βίζα. Ούτε σε γκρουπ έδιναν εύκολα, οπότε, αυτό ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα που εμπόδιζε τους δυτικούς να ταξιδέψουν εκεί. Όσο περνούσε ο καιρός, άρχισα να μαθαίνω ότι υπάρχει περίπτωση να επιτρέψουν οι Κινέζοι κάποια γκρουπ με προορισμό αποκλειστικά το Καΐλάς. Έγινε μια συζήτηση με τη Μαριάννα και σκεφτήκαμε μετά από το Satsang το προηγούμενο ντοκιμαντέρ που κάναμε, να τραβήξουμε το Καΐλάς.
Μ.Α.: Είχα διαβάσει κι εγώ για το Καΐλάς, γιατί σε πολλές γραφές αναφέρεται ως το κέντρο του κόσμου. Αναφέρεται το “Μερού”, ένα πολύ μεγάλο βουνό, που θεωρείται ότι είναι ο ομφαλός της γης και σε πολλές γραφές περιγράφεται ως κάτι πολύ πολύ κοντινό με το Καΐλάς. Πολλοί έχουν συνδέσει το Καΐλάς ως τον ομφαλό του κόσμου, κι έτσι μου προκάλεσε το ενδιαφέρον να μάθω τι συμβαίνει σ`αυτό το βουνό. Δεν ήξερα καν ότι είναι υπαρκτό, μέχρι που διευκρινίστηκε ότι όντως υπάρχει κι έτσι ξεκίνησε η όλη ιστορία. Θελήσαμε να το κινηματογραφήσουμε λόγω του ενδιαφέροντος που έχουμε για το ντοκιμαντέρ, αλλά αυτό το προσκύνημα θα το κάναμε έτσι κι αλλιώς. Ήταν μια προσωπική ανάγκη, γιατί θέλαμε να έρθουμε σε επαφή με κάτι που αφορά αυτό που έχουμε επιλέξει να κάνουμε, τη γιόγκα. Θέλαμε να γνωρίσουμε και να βιώσουμε αυτή την εμπειρία.

Πώς προχωρήσατε λοιπόν από την ιδέα στην πράξη;

Μ.Α.: Θέληση υπήρχε αλλά το μεγάλο κόστος του ταξιδιού αποτελούσε τον κύριο αποθαρρυντικό παράγοντα. Το ποσό που απαιτείται είναι απαγορευτικό για μια ανεξάρτητη παραγωγή. Αλλά καμιά φορά το σύμπαν συνωμοτεί για να πραγματοποιηθούν κάποια πράγματα. Ξεκινήσαμε για το Νεπάλ, έχοντας σβήσει την ιδέα του ντοκιμαντέρ για το Καϊλάς. Φτάνοντας στο ξενοδοχείο κατάκοποι από το ταξίδι εμφανίζεται ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου ο οποίος είχε οργανώσει ένα γκρουπ προσκυνητών για το Καϊλάς. Αφού συστηνόμαστε και μαθαίνει ότι ασχολούμαστε με τη γιόγκα, μας πρότεινε να ακολουθήσουμε το γκρουπ με πολύ πιο προσιτή τιμή, γιατί άδειασαν δυο θέσεις ενώ παράλληλα μας ζήτησε να κάνουμε μαθήματα γιόγκα στα μέλη του γκρουπ. Έπρεπε να απαντήσουμε σε μία ώρα…
Γ.Φ.: Υπήρχε αυτή η χρονική πίεση γιατί έπρεπε να επικυρώσουν τη βίζα οι κινεζικές αρχές. Μας ήρθε πολύ απότομο γιατί δεν ήμασταν έτοιμοι για ένα ταξίδι στο Θιβέτ. Άλλωστε γι`αυτό πήγαμε στο Νεπάλ, γιατί το Θιβέτ είχε φύγει από τον χάρτη λόγω του τεράστιου κόστους και της βίζα, που δεν έβγαινε για δυο άτομα – δεν επιτρέπεται να πας μόνος σου στο Θιβέτ παρά μόνο με γκρουπ ώστε όλες σου οι κινήσεις να είναι καταγεγραμμένες. Έτσι, εντελώς στα ξαφνικά βρεθήκαμε σε μια κατάσταση προετοιμασίας και ψυχικής μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι θα κάνουμε αυτό το ταξίδι, αλλά και σε πρακτικό επίπεδο γιατί έπρεπε να αγοράσουμε ρουχισμό, καθώς οι συνθήκες εκεί ήταν πάρα πολύ δύσκολες. Έτσι, σε πέντε μέρες ήμασταν έτοιμοι για το Καϊλάς, κάτι που πρακτικά είναι αδύνατο, γιατί αυτές οι εκδρομές, όπως ρωτήσαμε και σε διάφορα πρακτορεία του Κατμαντού, προγραμματίζονται τουλάχιστον δύο ή τρεις μήνες νωρίτερα, ώστε να οργανωθούν κατάλληλα και να συγκεντρώσουν όλο το υλικό από σκηνές, μέχρι οξυγόνο και μάγειρες. Το κόστος παραμένει απαγορευτικό και από τα τοπικά πρακτορεία.
Μ.Α.: Και πάλι όμως δεν ήταν σίγουρο το ταξίδι μας, γιατί δεν ξέραμε ποιες θα ήταν οι καιρικές συνθήκες. Αν έπιανε μια ισχυρή χιονόπτωση, δεν μπορούσες να το κάνεις. Ήταν αδύνατο. Τα καιρικά φαινόμενα είναι έντονα και οι βροχές προκαλούν κατολισθήσεις.

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς από το φιλμ, η πρόσβαση στο όρος Καΐλάς είναι μια δύσκολη υπόθεση. Τι είναι αυτό που το κάνει τόσο δυσπρόσιτο και γιατί το προσκύνημα αυτό θεωρείται επικίνδυνο για τη ζωή ενός ανθρώπου;

Μ.Α.: Είναι δύσκολο καταρχήν να φτάσεις μέχρι το Καϊλάς. Πρόκειται για μια μεγάλη διαδρομή, η οποία πραγματοποιείται με τζιπ ή κάθε λογής μέσο, από λεωφορεία μέχρι φορτηγά και καρότσες. Διαρκεί 15 μέρες μαζί με την επιστροφή, τις οποίες τις περνάς μέσα στο μεταφορικό μέσο, με τη διαδρομή να διακόπτεται συνεχώς λόγω διαφόρων προβλημάτων. Έτυχαν και σε εμάς πολλά εμπόδια, αλλά και σε πάρα πολύ κόσμο που ταξιδεύει. Λόγω του καιρού υπάρχουν κατολισθήσεις, διαλύονται οι δρόμοι… Φτάνεις για παράδειγμα σε ένα σημείο όπου υπάρχει ένα μεγάλο εμπόδιο και πρέπει να περάσεις στην άλλη την πλευρά με τα πόδια κουβαλώντας ένα σωρό πράγματα, ενώ ο υπεύθυνος του γκρουπ θα πρέπει να βρει το αμέσως επόμενο μεταφορικό μέσο, το οποίο επίσης θα σε πάει κατά πάσα πιθανότητα μέχρι την επόμενη κατολίσθηση. Συναντάς ένα σωρό εμπόδια και το ταξίδι θα πρέπει να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, αυτό των 15 ημερών, γιατί λήγει η βίζα. Μια άλλη μεγάλη δυσκολία είναι η μεγάλη αλλαγή του υψομέτρου που δημιουργεί πολλές δυσκολίες στην αναπνοή, λόγω της έλλειψης οξυγόνου. Ένας Θιβετιάνος είναι συνηθισμένος σ`αυτό, αλλά για έναν δυτικό τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κι εμείς ταξιδεύαμε με Ινδούς προσκυνητές, που είναι μεν Ινδοί αλλά γεννήθηκαν στην Αμερική, σε πολύ πιο ήπιες συνθήκες.
Γ.Φ.: Η Ινδία αν εξαιρέσουμε τα Ιμαλάια είναι εντελώς πεδινή, με τα πιο ψηλά υψόμετρα να φτάνουν περίπου στα 2.000 μέτρα, οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο για έναν Ινδό που ζει σε πεδιάδα, πχ. στην Καλκούτα να ανεβεί στα 5.500 μέτρα. Το υψόμετρο λοιπόν, δημιουργούσε πολλά προβλήματα στην αναπνοή, αλλά και στο αίμα. Έπηζε το αίμα εξαιτίας του υψομέτρου και παίρναμε ειδικά χάπια γι`αυτό το λόγο. Αν έκανες το λάθος και έμενες ακίνητος για παραπάνω από 10 λεπτά ακόμα κι αν κοιμόσουν, μετά είχες φριχτούς πόνους, επειδή σταματούσε η κυκλοφορία του αίματος.

Πόσες μέρες κράτησαν τα γυρίσματα; Περιγράψτε μου μια τυπική μέρα γυρισμάτων.

Μ.Α.: Μέχρι να φτάσουμε στο Καϊλάς ήμασταν κυρίως μέσα στο τζιπ, με συχνές στάσεις εξαιτίας των κατολισθήσεων. Σε κάθε τέτοιο εμπόδιο βγαίναμε από το τζιπ και περπατούσαμε, κάτι που σημαίνει ότι τραβούσα πλάνα καθώς περπατούσα, ενώ μετά βίας μπορούσα να αναπνεύσω.
Γ.Φ.: Περνούσαμε καθημερινά ένα 12ωρο μέσα στο τζιπ, πολλές φορές και βράδυ, για να προλάβουμε τις 15μέρες, γιατί αυτό ήταν το όριο της βίζα. Επίσης, το δυτικό Θιβέτ που πήγαμε, όπου είναι το Καϊλάς είναι το πιο φτωχό και δυσπρόσιτο κομμάτι του Θιβέτ. Οι δρόμοι εκεί κατασκευάζονται ανά 3-4 χρόνια, γιατί οι ακραίες καιρικές συνθήκες και οι τρομερές εναλλαγές θερμοκρασίας τους καταστρέφουν. Συναντούσαμε συχνά ασφαλτοστρωμένα κομμάτια δρόμου που είτε είχαν καταστραφεί είτε ήταν εντελώς ξηλωμένοι. Μπαίναμε μέσα από μονοπάτια, για να φτάσουμε στο άλλο κομμάτι του δρόμου, μας περίμεναν τα τζιπ και μας ξαναφόρτωναν.
Μ.Α.: Είχε στάσεις όπου απλά έφτανες ημιλιπόθυμος και τραβούσες κάποια πλάνα τουλάχιστον για να δείξεις πού βρίσκεσαι. Την άλλη μέρα το πρωί μάζευες τα κομμάτια σου κι αναρωτιόσουν “γιατί το κάνω αυτό;”. Πολλές φορές αναρωτήθηκα. Κυρίως κατά τη διάρκεια του γύρου του Καϊλάς, όταν φτάσαμε δηλαδή στο όρος και πλέον κάναμε την περιφορά με τα πόδια. Εναλλακτικά μπορείς να το κάνεις και με άλογα, τα οποία συνοδεύονται από οδηγό, και πάλι όμως δεν μπορείς να κουβαλήσεις τίποτα. Δηλαδή και η απλή κάμερα, που ήταν ελαφριά, είχε πολύ μεγάλη δυσκολία στο κουβάλημα. Δεν γινόταν να τραβήξεις με την κάμερα και να μην τρέμεις ολόκληρος. Βέβαια όσοι επέλεγαν άλογα δεν ήταν σε τόσο ευνοϊκή θέση, γιατί οι οδηγοί που τα συνόδευαν, τα προστάτευαν γιατί ήταν η περιουσία τους, και δεν τα άφηναν να διασχίσουν δύσβατα σημεία της διαδρομής. Οπότε οι άνθρωποι που είχαν επιλέξει τα άλογα, διέσχιζαν αναγκαστικά τα δύσκολα σημεία με τα πόδια. Ακόμα κι αυτοί που δεν είχαν καλή φυσική κατάσταση ή αυτοί που ήταν σε προχωρημένη ηλικία, χρειάζονταν συχνά οξυγόνο για να τα καταφέρουν. Παράλληλα, οι εναλλαγές θερμοκρασίας ήταν τρομακτικές, μέσα σε 5 λεπτά άλλαζε όλο το τοπίο. Από την χιονόπτωση στην αφόρητη ζέστη και μετά στη βροχή.
Γ.Φ.: Επίσης, οι περισσότεροι ανέβαιναν για πρώτη φορά στη ζωή τους σε άλογο – οι περισσότεροι Ινδοί δεν έχουν σχέση με τα άλογα – και ήταν 5-6 ώρες πάνω σε αυτό διασχίζοντας δύσβατα μονοπάτια. Αυτοί είχαν τρομερό πρόβλημα στα πόδια, από την ίππευση. Επίσης, όταν σταματούσαν τα άλογα, οι αναβάτες ξάπλωναν και ούρλιαζαν από τον πόνο γιατί λόγω του υψομέτρου και της ακινησίας πάνω στο άλογο έπηζε το αίμα τους. Οπότε υπήρχε φοβερό πρόβλημα και με τη χρήση αλόγου. Εν ολίγοις, ακόμα κι αν κάτι σου πρόσφερε ευκολία γινόταν δυσκολία κάποια στιγμή.

Θα μπορούσε κάποιος να πει “δεν αντέχω, γυρίζω πίσω”;

Μ.Α.: Όχι, δεν έχεις αυτή την επιλογή. Κι εδώ είναι που μπαίνει στο Προσκύνημα η έννοια της πίστης ή αν θέλεις, την επαφή του κάθε ανθρώπου με την μεγαλύτερη δύναμη που έχει μέσα του. Σε ένα τέτοιο προσκύνημα φτάνεις σε ένα σημείο, που όπως και στην πραγματική σου ζωή κάποιες φορές, βλέπεις ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Φυσικά, αν κάποιος βρισκόταν σε πολύ άσχημη κατάσταση, δηλαδή αν πέθαινε ή αν ήταν βαριά τραυματισμένος, θα βρισκόταν ένας τρόπος. Σίγουρα θα βρισκόταν. Αλλά σε ένα τέτοιο προσκύνημα φτάνεις συχνά στα όρια της παραίτησης. Δεν υπάρχει λογική και καμία σκέψη ότι θα τα καταφέρεις. Πέφτεις και δεν σε ενδιαφέρει αν θα σε σηκώσουν. Κι έπειτα από 5-10 λεπτά έρχεται μια δύναμη που σε σηκώνει όρθιο και συνεχίζεις. Εξαιτίας της έλλειψης επιλογής, ψάχνεις να βρεις τη δύναμή σου κάπου αλλού.
Γ.Φ.: Απλά ήταν αδύνατο. Φανταστείτε ότι όταν έφτανες στο Καϊλάς ή στο γύρο, δεν υπήρχε δρόμος. Τα άλογα προχωρούσαν χωρίς αναβάτη. Ήταν περίπου 20 με 30 χιλιόμετρα περπάτημα και σε περίπτωση που ήθελες να γυρίσεις πίσω, έπρεπε να διανύσεις άλλα τόσα.

Πώς σας αντιμετώπισαν οι προσκυνητές και πώς αντέδρασαν στην παρουσία της κάμερας;

Μ.Α.: Με πολύ μεγάλη χαρά! Μας δέχτηκαν. Σίγουρα τους έκανε εντύπωση ότι δυο δυτικοί αποφάσισαν να κάνουν ένα τέτοιο πράγμα. Ελάχιστοι ήταν οι δυτικοί που εμφανίστηκαν πάνω στο Καϊλάς. Ένας δυο το πολύ.
Γ.Φ.: Μας συμπάθησαν. Πολύ βασικό. Είχε μετρημένους δυτικούς. Μόνο δυο Ισπανούς, κι έναν Ιταλό.
Μ.Α.: Επίτρεψέ μου να σου αφηγηθώ ένα περιστατικό σχετικά μ` αυτό. Λίγο πριν την κορυφή, κι αφού διανύαμε την δεύτερη μέρα που ήταν και η πιο δύσκολη, γιατί η διαδρομή ήταν πολύ ανηφορική και σε έφτανε στα όρια της παραίτησης, φτάνουμε στο υψηλότερο σημείο του Καϊλάς, που είναι και το πιο ιερό μέρος. Εκείνη τη στιγμή δεν το πιστεύεις ότι έχεις φτάσει και από εδώ και στο εξής θα έχεις κατηφόρα πιστεύοντας μέσα στην άγνοιά σου ότι τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα αλλά τελοσπάντων, φτάνεις λοιπόν σ`εκείνο το κομμάτι και ξαφνικά ακούγονται από παντού προσευχές! Αρχίζουμε εμείς τα “Θεούλη μου, Παναγίτσα μου, σ`ευχαριστώ πολύ που τα κατάφερα” οι Ινδοί με τα δικά τους, “Om Namah Shivaya”, οι Θιβετιάνοι “Om Mani Padme Hum”, κι ακούγεται ένας ιταλός από το πουθενά, να φωνάζει “Santa Maria, Santa Maria!”. Ο καθένας τον θεό του επικαλέστηκε κατευθείαν. Ακόμα κι εμείς που ασχολούμαστε πολύ με τη γιόγκα και γνωρίζουμε δυο-τρεις θεούς, η Παναγίτσα και ο Χριστούλης ήταν παρόντες εκείνη τη στιγμή.
Γ.Φ.: Για να απαντήσουμε και στην ερώτησή σου, για το πώς μας αντιμετώπισαν οι Προσκυνητές… Έπαιξε σημαντικό ρόλο το ότι ταξιδέψαμε με μια ιδιότητα εκεί, που ήταν πάρα πολύ χρήσιμη για εμάς, αυτή των δασκάλων της γιόγκα. Αυτό τους μαλάκωσε κατευθείαν. Στην αρχή μας κοιτούσαν λίγο περίεργα γιατί ήταν όλοι Ινδοί κι εμείς ήμασταν Ευρωπαίοι. Τους κάναμε μαθήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κι έτσι τους μαλακώσαμε πάρα πολύ. Επίσης, η βοήθεια που τους προσφέραμε μέσα από τις γνώσεις που έχουμε σχετικά με το marma μασάζ και τις πιέσεις, λειτούργησε εξίσου καταλυτικά για την μεταξύ μας σχέση. Προέκυψαν πολλά προβλήματα με το σώμα τους κι έτσι προσφέραμε κι άλλου είδους βοήθεια. Κάποιες φορές που ήταν πάρα πολύ χάλια, τους έκανα κάποιο μασάζ εγώ προσωπικά, κάποιες φορές τους έδειχνα κάποιες τεχνικές αναπνοής, πολλές φορές μας ζητούσαν – κι αυτό ήταν το πιο περίεργο – ποιες προσευχές να λένε. Δηλαδή, μας εκτίμησαν και μας εμπιστεύτηκαν τόσο πολύ που μας χρησιμοποιούσαν πολλές φορές συμβουλευτικά. Αυτό μας κατέπληξε, γιατί δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε μια αντίστοιχη αντιμετώπιση στην Ευρώπη. Όλη αυτή η εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μας, σήμαινε πολλά για εμάς. Μας ανύψωσε ψυχολογικά και μας βοήθησε σ`αυτό το ταξίδι πάρα πολύ.

Εσείς πώς βιώσατε την εμπειρία του Προσκυνήματος;

Γ.Φ.: Στο Καΐλάς, εκτός του ότι είναι η κατοικία όπου ο Μιλαρέπα, ο μεγαλύτερος γιόγκι του Θιβέτ έκανε την πρακτική του εκεί, θεωρείται από τους Ινδούς ότι εκεί είναι και ο νους του Σίβα. Δηλαδή όλη η γνώση του θεού Σίβα, είναι καταχωρημένη ενεργειακά σ`αυτό το βουνό. Αυτό για εμάς, όταν κάναμε αυτό το ταξίδι ήταν απλά μια εικασία. Κατά τη διάρκεια του Προσκυνήματος λέγαμε mantra για να το καταφέρουμε. Διάφορα mantra που έχουν σχέση με τον Μιλαρέπα και με τον Σίβα. Αυτό που ανακάλυψα εγώ απ`αυτό το ταξίδι, είναι η δύναμη, αυτών των ήχων. Αντιλήφθηκα πόσο διαφορετικά αισθάνεσαι ένα mantra για τον Σίβα, για τον Βούδα, για την Παρβάτι κλπ κι όλα αυτά ήταν καθαρά συναισθήματα και βίωμα. Απέκτησα εμπιστοσύνη και σ`αυτό το κομμάτι που δεν το είχα πριν, γιατί δεν είχα κάποιο τόσο ξεκάθαρο βίωμα για τη δουλειά που κάνει ένα mantra.
Μ.Α.: Βοηθάνε και οι συνθήκες. Σ`αυτές τις περιπτώσεις όπου ξεπερνάς τα όριά σου, ο νους όπως τον κατανοούμε εμείς, παύει να λειτουργεί. Οι σκέψεις είναι ελάχιστες, γιατί απλά δεν μπορείς να σκεφτείς, είναι αδύνατο. Είσαι σε μια κατάσταση όπου η σκέψη δεν σου προσφέρει απολύτως τίποτα. Οπότε χωρίς να το προσπαθήσεις οι σκέψεις διαλύονται και το mantra πλέον δεν βγαίνει καν σαν λόγος. Είναι όλα αυτά που έχεις μάθει μέσα από τις πρακτικές σου. Αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά ανάμεσα στο λέω ένα mantra, και δονούμε με ένα mantra. Και αυτή τη δόνηση δεν μπορεί να την εξηγήσει ο νους ούτε να την χαλάσει.

Πώς πιστεύετε ότι αντιλαμβάνεται ο μέσος δυτικός άνθρωπος το κεντρικό θέμα της ταινίας σας;

Μ.Α.: Αν φύγει από το μυαλό του δυτικού, η δαιμονοποίηση της θρησκείας, πιστεύω ότι ο καθένας θα αναγνωρίσει τον εαυτό του και την ζωή του. Οι δυτικοί είτε είναι αδιάφοροι σε θέματα θρησκείας, είτε την έχουν δαιμονοποιήσει – πολύ λογικό – είτε θεωρούν ότι η χριστιανική θρησκεία είναι η μοναδική και όλοι οι υπόλοιποι είναι απλά παγανιστές. Αν φύγει όλο αυτό το σκέπασμα, πιστεύω ότι ο καθένας θα αναγνωρίσει πτυχές του εαυτού του και της καθημερινότητάς του. Με τις απελπισίες, τις χαρές και τις δυσκολίες, όλα φυσικά μεγενθυμένα, αλλά νομίζω ότι ο καθένας τις δυσκολίες του τις ζει ούτως ή άλλως μεγενθυμένες και νομίζει ότι ήρθε το τέλος του κόσμου στη πρώτη δυσκολία.
Γ.Φ.: Φαντάσου ότι στη ζωή σου συναντάς παντού δυσκολίες. Δεν παίζει ρόλο το μέγεθος, αλλά το πώς τις βιώνει ο καθένας. Στο γύρο του Καϊλάς φτάνεις στα όριά σου, τα παρατάς και μένει λίγος χρόνος να συνειδητοποιήσεις ότι παραδόθηκες μέχρι να εμφανιστεί μια καινούργια δύναμη που θα σου δώσει ώθηση. Γιατί απλά δεν υπάρχει επιστροφή. Οποιαδήποτε επιλογή κάνεις στη ζωή σου, δεν επιστρέφεται πίσω. Κι αυτό το βιώνεις πάρα πολύ έντονα όταν κάνεις ένα τέτοιο προσκύνημα. Δεν υπάρχει η δυνατότητα αναίρεσης της επιλογής, δεν μπορείς να το πάρεις πίσω. Αυτό που νιώσαμε στο Καϊλάς είναι ότι στην πραγματικότητα όλη μας η ζωή είναι επιλογές και στην πραγματικότητα δεν μπορείς να τις επιστρέψεις πίσω, πρέπει να τις ζήσεις.

Υπάρχουν σχέδια για κάποιο νέο ντοκιμαντέρ;

Γ.Φ.: Αν σκεφτείς ότι για το Καϊλάς χρειάστηκε να προκύψουν και να ωριμάσουν οι συνθήκες ώστε να μας επιτρέψουν να γίνει αυτό το ταξίδι, ίσως και το επόμενο ντοκιμαντέρ να εμφανιστεί πάλι μόνο του. Γιατί και στο προηγούμενο το Satsang-Συντροφιά με την αλήθεια, πάλι έτσι έγινε. Δεν έχουμε πάρει μια απόφαση τι θα κάνουμε. Συνήθως προχωράμε, και μας πάει…
Μ.Α.: Έχουμε βέβαια συζητήσει μια ιδέα με τον Γιώργο. Με αφορμή αυτό το ντοκιμαντέρ θα θέλαμε να δούμε την έννοια του προσκυνήματος σε διαφορετικές θρησκείες και διαφορετικά πνευματικά μονοπάτια. Εμένα αυτό θα μ`ενδιέφερε πάρα πολύ, καθώς η αίσθησή μου είναι ότι το προσκύνημα είναι κάτι που κάθε άνθρωπος το κάνει για έναν και μοναδικό λόγο. Τι είναι αυτό τον κάνει να φτάνει στα όριά του; τι προσπαθεί να αποδείξει; Θα ήθελα να έχω μια πιο ευρεία εικόνα. Απλά έχει πολλές δυσκολίες αυτή η ιστορία, περισσότερο οικονομικές θα έλεγα.
Γ.Φ.: Επίσης, μια άλλη ιδέα που έχουμε, είναι να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για την Tandra, γιατί είναι πάρα πολύ παρεξηγημένη στον δυτικό κόσμο. Έχει ταυτιστεί πάρα πολύ με το ερωτικό κομμάτι αλλά στην πραγματικότητα η Tandra είναι η ένωση του αρσενικού και του θηλυκού, στο μεταφυσικό πεδίο και όχι στο υλικό. Το υλικό έρχεται και συμπληρώνει το μεταφυσικό σε ένα πολύ μικρό κομμάτι. Όλες οι αναπαραστάσεις που έχουν σχέση με την Tandra είναι μεταφυσικές και απεικονίζονται έτσι ώστε να τις καταλάβει ένας απλός άνθρωπος. Οπότε υπάρχει μια τεράστια γκάμα ανθρώπων που ασχολούνται με την Tandra, από την θιβετιανή μέχρι την ινδική, κι αυτό αποτελεί ένα τεράστιο θέμα, που θα ήθελα πολύ να προσεγγίσω.

Ελπίζω να καταφέρετε να πραγματοποιήσετε τα επόμενα σχέδιά σας. Μέχρι τότε να ευχηθώ καλή επιτυχία!

Ευχαριστούμε πάρα πολύ.