Ο Στέλιος Κούλογλου μάς μιλάει για τη “Νονά”
Συντάκτης: Νάνσυ Μιχαηλίδου
Χτες το απόγευμα προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου με τίτλο “Η Νονά” στον κινηματογράφο Ολύμπιον. Το φιλμ ακολουθεί την πορεία της Άνγκελα Μέρκελ από την μικρή πόλη που μεγάλωσε μέχρι την πολιτική της ανέλιξη, ενώ παράλληλα παρουσιάζει τις συνέπειες της πολιτικής που ακολουθεί στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ήμασταν κι εμείς εκεί.
Δανειστήκατε τον τίτλο “Η Νονά” από το ομώνυμο βιβλίο της Χέλερ Γκέρτρουντ, η οποία εμφανίζεται και στο φιλμ. Πρώτα διαβάσατε το βιβλίο και σκεφτήκατε να κάνετε την ταινία ή λειτούργησε αντίστροφα και το βρήκατε κατά την έρευνά σας;
Το ερώτημά μου πριν το βιβλίο ήταν: πώς μία άσημη φυσικός και καιροσκόπος, από την ανατολική Γερμανία, που δεν ενδιαφερόταν για την πολιτική, μία γυναίκα που την ημέρα της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου πήγε στη σάουνα, κατάφερε να γίνει η πιο ισχυρή γυναίκα του κόσμου και βασίλισσα της Ευρώπης. Στη συνέχεια, ενώ ερευνούσα και διάβαζα για το θέμα, έπεσα πάνω στο βιβλίο κι έτσι στήθηκε όλη η υπόθεση. Το βιβλίο μου έδινε απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα κι έτσι αποφάσισα να το χρησιμοποιήσω.
Η παρουσίαση του προφίλ της Άνγκελα Μέρκελ έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Πιστεύετε ωστόσο, ότι αν ήταν κάποιος άλλος πολιτικός στη θέση της, το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό;
Ναι, πιστεύω ότι ήταν αν ήταν κάποιος πολιτικός στη θέση της από την Δυτική Γερμανία, που θα είχε μεγαλώσει με μια άλλη κουλτούρα για την Ευρώπη, θα ήταν όλα διαφορετικά. Αυτό προσπαθώ να δείξω. Ότι οι Ανατολικοί δεν είχαν καθόλου την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και αυτό βγαίνει ως συμπέρασμα απ`όλες τις συζητήσεις που έκανα. Ο Ούρλιχ Μπεκ για παράδειγμα, ο διάσημος Γερμανός κοινωνιολόγος, ο οποίος επίσης μιλάει στη ταινία, μου έλεγε πως το πρόβλημα είναι ότι τόσο ο γερμανός πρόεδρος ο Γιόαχιμ Γκάουκ, όσο και η Άνγκελα Μέρκελ, είναι από την ανατολική Γερμανία. Μου λέει λοιπόν, ότι κάνοντας τις ίδιες συζητήσεις μ`αυτούς και μ`εμένα, διαπιστώνει ότι η αντίληψη που έχουν για την Ευρώπη είναι εντελώς διαφορετική. Δεν της δίνουν τόσο μεγάλη σημασία. Μην ξεχνάμε ότι η Μέρκελ ήταν 35 χρονών όταν έπεσε το Τείχος. Είχε διαμορφώσει δηλαδή την προσωπικότητά της, τις αντιλήψεις και τις αξίες της.
Πόσο δύσκολο ήταν να βρείτε όλους αυτούς του ανθρώπους που μίλησαν στην κάμερα; Σας αντιμετώπισαν με καχυποψία; Δεν αναφέρομαι μόνο στους δημοσιογράφους, αλλά και στις λευκές χήρες ή τον πρόεδρο του ινστιτούτου που συμβουλεύει την γερμανική κυβέρνηση.
Έκανα έρευνα για όλα αυτά. Γενικά στην Γερμανία δεν είναι εύκολο να βρεις ανθρώπους που να μιλούν εναντίον της χώρας. Βρήκα τον Χάραλντ Σούμαν από την Tagesspiegel, μιας πολύ σημαντικής καθημερινής εφημερίδας του Βερολίνου και θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντική η συμμετοχή του. Έψαξα όμως πολύ για να τον βρω. Δεν υπήρχε καμία καχυποψία. Ούτε από τις λευκές χήρες. Κάθε άλλο! Ήθελαν να μιλήσουν, το ίδιο και ο Πέπε Γκρίλο αλλά και οι Γερμανοί. Όσο για τον πρόεδρο του ινστιτούτου… Αυτός ήταν κυνικός. Το γεγονός ότι τα λέει τόσο ανοιχτά, δείχνει ότι ήθελε να παρουσιάσει την γραμμή του.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Όλα πήγαν καλά και η ταινία βγαίνει στους κινηματογράφους την Πέμπτη στην Αθήνα. Σίγουρα συνάντησα κάποιες δυσκολίες, τις συνηθισμένες που αντιμετωπίζει κανείς. Ήταν πάρα πολύ το υλικό που έπρεπε να δουλέψω. Δεν ξέρω αν σας κούρασε, αλλά εμένα το βασικό μου ερώτημα ήταν αυτό. Αν έπρεπε δηλαδή να κόψω κι άλλες σκηνές για να μη γίνει σήριαλ η υπόθεση. Είχα πάρα πολύ υλικό και ροκάνιζα, ροκάνιζα, για να βγει κάποιο αποτέλεσμα. Είναι ανομοιογενές το υλικό που χρησιμοποιώ πάντα, γιατί κάνω και παράλληλες διηγήσεις. Δουλεύω με subplot, σαν σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Ας πούμε η ιστορία της γερμανικής ταινίας, “Ομιλείτε Γερμανικά” που τη χρησιμοποιώ για να σατιρίσω, χρησιμοποιήθηκε ως subplot, με αρχή, μέση και στο τέλος να έρχεται η κορύφωση με τη φράση “Καλή χώρα η Ιταλία, αν δεν υπήρχαν Ιταλοί”. Όλα αυτά λοιπόν είναι ένα ανομοιογενές υλικό, το οποίο είναι δύσκολο να φτιαχτεί. Πρέπει να έχεις ένα ενιαίο νήμα διήγησης. Σαν να μαγειρεύεις με διαφορετικά υλικά, όπως χοιρινό, σολομό και πιπεριά και όλα αυτά πρέπει να τα βάλεις στη σωστή δοσολογία, ώστε να μην τα ψήσεις παραπάνω από το κανονικό για να μην καούν, αλλά ούτε και πιο λίγο για να μην είναι ωμά. Εκεί είναι βασικά η δυσκολία του πράγματος.
Θα θέλατε να δει την ταινία σας η Άνγκελα Μέρκελ;
Ναι, σίγουρα! Βέβαια! Πιστεύω δεν θα της άρεζε καθόλου, γιατί η πολιτική της Μέρκελ είναι μια πολιτική απόκρυψης της πραγματικότητας. Απ`όλη την έρευνα μ`έχει εντυπωσιάσει αυτό που λέει ο γερμανός δημοσιογράφος, ότι οι Γερμανοί δεν έχουν ιδέα για το τι πραγματικά συμβαίνει. Πιστεύουν ότι μας σώζουν. Οπότε, θα ήθελα να τη δει, ή να δει τουλάχιστον το κομμάτι που αφορά τις παράπλευρες επιπτώσεις της πολιτικής της, για τις οποίες δεν ενδιαφέρεται πολύ. Επίσης περιμένω να δω την αντίδραση της Χέλερ Γκέρτρουντ, της συγγραφέως του βιβλίου, που έχει ενθουσιαστεί με την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ. Δεν το έχει δει ακόμα, θα της το στείλω να το δει σύντομα.